Grammatica - Het onderwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Nederlands

Planning

- Leerdoelen

- Herhaling: werkwoordsvormen.

- Oefenen

- Uitleg: onderwerp

- Oefenen

- Aan de slag

- Afronden

Leerdoelen

- Je weet welke drie werkwoordsvormen er zijn.

- Je weet de kenmerken van de drie verschillende werkwoordsvormen.

- Je weet hoe je de verschillende werkwoordsvormen kunt vinden.

- Je weet wat het begrip 'onderwerp' betekent.

- Je weet hoe je het onderwerp in een zin kunt vinden.

Welke drie werkwoordsvormen zijn er?

Drie werkwoordsvormen

- Persoonsvorm

- Voltooid deelwoord

- Infinitief

Hoe kun je de persoonsvorm vinden?

Persoonsvorm

- Tijdproef

Gisterenmiddag heb ik een aardig stuk gefietst.

Gisterenmiddag had ik een aardig stuk gefietst.

- Getalsproef

Gisterenmiddag hebben wij een stuk gefietst.

- Vraagzin

Heb ik gisterenmiddag een stuk gefietst?

Met welke twee letters begint een voltooid deelwoord vaak?

Voltooid deelwoord

- Begint vaak met het voorvoegsel ge-.

- Geeft aan dat een handeling al klaar/af is.

Het ontbijt is gemaakt.

Ik heb lekker geslapen.

Hoe noemen we het infinitief ook wel? Het ...

Infinitief

- Ook wel het 'hele werkwoord'.

- Zoals in het woordenboek vermeld staat.

- Eindigt vaak op -en.

- Is gelijk aan de meervoudsvorm in de tegenwoordige tijd.

Slapen, lopen, vinden.

Maar ook: doen, gaan, zijn.

Welke werkwoordsvorm zoek je eerst?

Werkwoordsvormen benoemen

- Je zoekt eerst altijd de persoonsvorm.

- Is er maar één werkwoord in de zin, dan is dit sowieso de persoonsvorm.

- Zijn er meerdere werkwoorden in de zin, dan zoek je na de persoonsvorm pas de andere werkwoordsvormen.

Het onderwerp

= Degene die de handeling (het werkwoord / de werkwoorden) uitvoert.

In andere woorden degene die iets doet.

De afkorting van het 'onderwerp' is 'o' (net zoals de afkorting van 'persoonsvorm', 'pv' is).

Het onderwerp

Je kunt het onderwerp vinden door een vraag te stellen. 

Dit noemen we de vraagproef.

Je stelt de volgende vraag: Wie of wat + alle werkwoorden?

Mijn vader heeft een taart gebakken.

Welke werkwoorden bevat deze zin? 

Het onderwerp

Mijn vader heeft een taart gebakken.

Werkwoorden = heeft gebakken.

Wie of wat + alle werkwoorden in de zin?

Wie of wat heeft gebakken? --> Mijn vader.

Het onderwerp

Je kunt het onderwerp ook op een andere manier vinden:

door gebruik te maken van de getalsproef (net zoals bij het vinden van de persoonsvorm).

Je kunt de getalsproef nu andersom gebruiken. 

Als ik de zin van enkelvoud naar meervoud plaats, welke deel van de zin verandert mee naast de persoonsvorm?

Het onderwerp

Getalsproef:

Mijn vader heeft een taart gebakken.

Mijn vaders hebben een taart gebakken.

De persoonsvorm verandert van heeft naar hebben.

Daarnaast verandert er nog een deel in de zin: mijn vader wordt mijn vaders.

Mijn vader = het onderwerp

Het onderwerp

Let op: alle informatie over degene die het doet, telt mee binnen het onderwerp.

Vanavond gaan mijn vervelende zusjes naar de hockeytraining.

Wie of wat + alle werkwoorden in de zin?

Wie of wat gaan?

00:32

Wat wordt de zin als je er een vraagzin van maakt?
'Ik ga slijm maken.'

00:45

Wat wordt de zin als je hem in de verleden tijd plaatst?
'Ik ga slijm maken.'

01:00

'Waarom is slijm maken leuk?'
Waarom is hier de persoonsvorm.
Waar of niet waar?

1. Waar
2. Niet waar

02:13

Wat is de persoonsvorm in deze zin?
'Ik doe de lijm in de kom.'

02:36

Wat is het onderwerp van deze zin?
'Meester Christiaan voegt het wasmiddel toe.'

03:03

Op welke manier kun je nu het beste de persoonsvorm vinden?

1. Met de vraagzin
2. Met de tijdproef

Aan de slag

Pak je agenda erbij.

Huiswerk :

Maken de Brug - meestromen paragraaf 2 onderwerp, opdracht 1 t/m 3.

Klaar?  lekker lezen 

of een ander vak, je bent aan het werk

Oefenen - Kruiswoordpuzzel

Zie de link in de chat van Teams.

- Maak de kruiswoordpuzzel --> Probeer in elke zin het onderwerp te vinden.

- Noteer het onderwerp in de puzzel (als je een zin aanklikt, zie je in welke vakjes je moet typen). 

- Als het onderwerp juist is, komt er voor de zin een groen vinkje te staan.

Let op: vul de antwoorden zonder spatie in. Als het antwoord 'de docent' is, vul je dus 'dedocent' in.