H 2.2 deel 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

Lesdoelen:

Aan het einde van deze paragraaf:

- kun je belangrijke veranderingen in de Grondwet van 1917 benoemen.

- kun je uitleggen waarom een poging tot revolutie vna Pieter Jelles Troelstra mislukte.

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

Tussen 1890 en 1917 speelden er 3 belangrijke zaken die maar niet opgelost werden;

1. Het algemeen kiesrecht

2. Het districtenstelsel

3. De schoolstrijd

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

1. Algemeen kiesrecht:

In deze tijd mochten alleen de mannen die voldoende belasting betaalden stemmen (censuskiesrecht). Hier wilden veel mensen verandering in. Standpunten:

- Socialisten voor algemeen mannenkiesrecht en evt. algemeen vrouwenkiesrecht.

- Liberalen waren verdeeld. Een deel was voor algemeen mannen en vrouwenkiesrecht en een deel was tegen.

- Confessionelen waren tegen algemeen mannen en vrouwenkiesrecht.

- Feministen waren voor algemeen vrouwenkiesrecht. Zij streden voor gelijke rechten tussen mannen en vrouwen.

Abraham Kuyper 

Leider van de ARP (protestantse politieke groep).

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

2. Districtenstelsel:

Tot 1917 was er in Nederland een districtenstelsel. Het land was verdeeld in districten. De partij die in een district de meeste stemmen kreeg, kreeg de kamerzetel die bij dat district hoorde.

''The winner takes all''  --> Verenigde Staten

Nadeel: Het kan dus zo zijn dat een partij landelijk de meeste stemmen heeft gekregen, maar niet de meeste zetels heeft in de 2e kamer.

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

nos.nl

Huh, zei hij nou dat je niet de meeste stemmen hoeft te hebben om president te worden?

1. Ja dat klopt
2. Nee dat heb je niet goed verstaan.

De presidentverkiezingen zijn direct of indirecte verkiezingen.

1. direct
2. indirect

Waarom wordt de meeste campagne in de Swingstates gevoerd?

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

3. De schoolstrijd

Vanaf 1848 was er vrijheid van onderwijs en mocht iedereen zijn eigen school oprichten. Katholieke en Protestantse scholen werden opgericht (bijzondere scholen). --> geen subsidie van de overheid.

Confessionelen <-- --> liberalen

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

De Eerste Wereldoorlog zorgde voor een gevoel van verbondenheid.

Politieke tegenstellingen werden opgeheven: 

Pacificatie van 1917.

- Einde schoolstrijd (bijzondere scholen kregen voortaan ook subsidie)

- Algemeen actief en passief mannenkiesrecht/ algemeen passief vrouwenkiesrecht.

- Districtenstelsel werd vervangen voor evenredige vertegenwoordiging (vb. 40% v/d stemmen is 40% van het aantal zetels).

Bij een stelsel van evenredige vertegenwoordiging hebben
kleinere en nieuwe partijen meer kans op een zetel in
de Tweede kamer.
Om dit te illustreren zijn een aantal uitslagen afgedrukt.
Vergelijk 1886 maar eens met 1918 en bespreek wat je opvalt.
Kun je de verschillen verklaren?

In 1917 werd de grondwet op een aantal punten
gewijzigd. De tekenaar laat zien dat de confessionelen
tevreden waren.
Waarover waren de confessionelen tevreden?

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

De mislukte revolutie

In 1918 kwam er in Nederland de dreiging voor het uitbarsten van een revolutie. Er was een revolutie in Rusland geweest en in Duitsland gaande. Door de toenemende voedseltekorten liepen de spanningen op.

Pieter Jelles Troelstra (socialist) vond dat het moment was gekomen dat de arbeiders een revolutie zouden ontketenen.

Hij hield toespraken waarin hij de socialistische revolutie aankondigde, maar deze kwam niet. 

De meeste arbeiders wilden helemaal geen revolutie. Troelstra had zich vergist.

Feminisme

Liberalisme

Socialisme

Confessionelen

Vrijheid

God

Gelijkheid

Algemeen vrouwen kiestrecht

Arbeider

Geen overheidsbemoeienis

Pieter Jelles Troelstra

Katholiek

Aletta Jacobs

Verdeeldheid over algemeen kiesrecht.

Fabrieks eigenaren

Gelijke rechten mannen en vrouwen.

Protestants

Verbind de juiste uitspraken met de politieke stroming

SOCIALISME

LIBERALISME

CONFESSIONALISME

FEMINISME

Wij willen betere werkomstandigheden!

Wij willen gelijke rechten als mannen!

Wij willen geen verandering en de bijbel als leidraad! 

Wij willen zo weinig mogelijk bemoeienis van kerk en staat!

Sleep de omschrijvingen naar het juiste begrip.

Districtenstelsel

Evenredige vertegenwoordiging

The winner takes all.

Veel stemmen gaan verloren.

Percentage behaalde zetels is evenredig aan het percentage stemmen.

Afgevaardigden van een district vertegenwoordigd naast zijn partij ook zijn district.

Slechts een klein aantal partijen in het parlement.

Kleine partijen komen eerder in het parlement.

Iedere stem telt.

Er zijn vaak meerdere partijen nodig om een coalitie te vormen.

VMBO KGT 4

2.2 Neutraal Nederland

Aan de slag!

- Maak de gedeelde LessonUP af.

- Lees blz. 55-56 en maak opdr. 5,6,7,8 en 10 blz. 57-58.