HV1-Thema2-basisstof-1t/m3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

H2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Doelen

Aan het eind van de les kan ik:

• organen benoemen in een torso en in een dwarsdoorsnede van een romp
• organen benoemen in het orgaanstelsel van mensen en dieren.

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Organen van mensen

Een orgaan is een deel van een organisme met een bepaalde taak

- Borstholte

- Middenrif

- Buikholte

Torso

 

Een torso is een model van de romp en het hoofd van een mens. 

Orgaanstelsel

Organen werken vaak samen aan 

een bepaalde taak.

Een groep organen wordt een organenstelsel genoemd.

 

Organen van mensen

Een orgaanstelsel is een groep samenwerkende organen, bijvoorbeeld

1. Ademhalingsstelsel
2. Beenderstelsel
3. Bloedvatenstelsel
4. Spierstelsel
5. Verteringsstelsel
6. Zenuwstelsel

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Ademhalingsstelsel

• Opnemen van zuurstof
• Afgeven van koolstofdioxide 

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Beenderstelsel (skelet)

• Beschermt organen
• Maakt beweging mogelijk
• Geeft vorm aan je lichaam
• Stevigheid
• Maken van bloedcellen

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Bloedvatenstelsel

• Vervoert bloed met zuurstof
  en voedingstoffen naar de organen
• Vervoert bloed met koolstofdioxide
  en andere afvalstoffen naar nieren en longen

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Spierstelsel

• Maakt beweging mogelijk

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Verteringsstelsel

• Knipt voedsel in kleine opneembare
  brokjes die de darmen kunnen opnemen

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

Zenuwstelsel

• Bestaat uit hersenen,
  ruggenmerg en zenuwen
• Aansturen van spieren en
  het verwerken van
  informatie uit zintuigen
  
  

Hoofdstuk 2 Organen en cellen

§2.1 Organen van dieren

BS2: Organen van planten

B2: Organen van planten

Leerdoelen:

Je kunt de bouw en functie van wortels, stengels en bladeren beschrijven

Je kunt orgaanstelsels van planten noemen met hun functie

B2: Organen van planten

Wortels

Niet alle wortels van planten zijn hetzelfde

Vaak een hoofdwortel met zijwortels. Aan uiteinde van de zijwortels zitten wortelharen

B2: Organen van planten

Wortels

Alle wortels van een plant samen = wortelstelsel

B2: Organen van planten

Wortelstelsel

Functies:

- Water en mineralen opnemen

- Plant vastzetten

- Reservestoffen opslaan

B2: Organen van planten

Stengels

Functies:

- transport van stoffen

- stevigheid aan plant

Stengels

• Houtachtige planten. De stengels bevatten veel hout

• Kruidachtige planten bevatten bijna geen hout. Water zorgt bij deze planten voor stevigheid

Blad

Door de nerven lopen de vaatbundels

--> Geven water en voedingstoffen aan het bladmoes.

Bladmoes --> Fotosynthese

Met het bladsteel zit het blad vast aan de stengel. 

De wortels van een plant neemt water en voedingstoffen op en via de vaatbundels door de stengel worden deze stoffen door de plant verdeeld. 

In een blad zitten nerven met daarin weer de vaatbundels zodat het blad ook water en voedingsstoffen krijgt. De nerven van een blad zijn verdeeld in een hoofdnerf en zijnerven. 

Al het materiaal tussen de nerven is het bladmoes. 

Bladskelet

Als bladmoes verdwijnt blijven alleen nerven  over

Nerven zorgen voor:

1) Transport van stoffen

2) Stevigheid aan blas

In de herfst vallen de bladeren van de planten en bomen. Wat er onder andere gaat gebeuren is dat de bladmoes verdwijnt, de nerven blijven dan over.

Fotosynthese 

Water + koolstofdioxide + licht --> Glucose + zuurstof

Wat is fotosynthese?

• Bladmoes --> bladgroenkorrels
• Glucose en zuurstof aanmaken
• Water, koolstofdioxide en zonlicht nodig

In het bladmoes zitten bladgroenkorrels, door deze korrels hebben planten een groene kleur. 

Met fotosynthese ontstaat er glucose en zuurstof. Wij kunnen dan de zuurstof in ademen. 

Om te kunnen fotosynthetiseren heeft een plant ook wat spullen nodig:  namelijk koolstofdioxide die de plant uit de lucht haalt, water dat hij opneemt via zijn wortels en zonlicht die hij op kan vangen met zijn bladeren. 

Vatenstelsel

Vanaf de wortels lopen via de stengels vaten, waardoor transport van stoffen mogelijk is

- water en mineralen van wortels naar bladeren via vatenbundels (omhoog)

- glucose van bladeren naar andere delen van de plant via vaatbundels (naar beneden)

Basisstof 3:

 Weefsel

Leerdoelen

• Je weet dat een organisme bestaat uit cellen
• Je kunt weefsels van mensen en planten noemen met  hun functie

Cellen

• Cellen zijn kleine bouwstenen van organismen.
  
  
• Alles wat leeft bestaat uit cellen.
  
  
• Er zijn veel verschillende cellen.

• Alleen zichtbaar onder een microscoop (=2D)

Cellen van een ui (plant)

Cellen van een mens (dier)

Weefsels van mensen

Een groep cellen met dezelfde vorm en functie = weefsel

Een orgaan bestaat uit verschillende weefsels. 

Hier verder 1hv23

ook bespreken bas3 opdr 3+4

Weefsels van een plant

Doorsnede door een blad

Weefsel in een blad

• 4 weefsels in een blad:  

1. opperhuid
2. nerf
3. bladmoes
4. huidmondje

Jaarringen in een boomstam

Cambium: weefsel onder schors:

        - Vorming van hout richting midden van stam

Jaarringen

brede jaaringen  

smalle jaarringen