H1.7 Grammatica - zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Deze les

1. Lezen
2. Lesdoel
3. Herhaling zinsdelen
4. Nakijken
5. Maken

Je moet het volgende kunnen op de toets:

• je moet weten in welke volgorde je de zin ontleedt;
• onderwerp en persoonsvorm (congruentie);
• je moet zinnen kunnen ontleden.

Doel

1. Persoonsvorm

• Het is altijd een werkwoord.
• Een zin kan meerder pv's hebben.

• Verander de tijd.
• Maak een vraagzin.

De leerlingen van klas 3 hebben gisteren een cadeau aan de docent gegeven.

2. Zinsdelen maken

• Verander de volgorde van de woorden in de zin.
• Alle woorden vóór de pv zijn één zinsdeel.

De leerlingen van klas 3 / hebben / gisteren een cadeau aan de docent gegeven.

3. Werkwoordelijk gezegde

• Alle werkwoorden in de zin (inclusief pv).

De leerlingen van klas 3 / hebben / gisteren / een cadeau / aan de docent / gegeven.

4. Onderwerp

• Wie/wat doet iets in de zin?
• Vraag: wie/wat + wg?

De leerlingen van klas 3 / hebben / gisteren / een cadeau / aan de docent / gegeven.

4. Onderwerp - persoonsvorm

• Het onderwerp en de persoonsvorm moeten gelijk zijn (congruentie): allebei enkelvoud of allebei meervoud.

1. De leerlingen helpen bij het schoonmaken van de kantine.
2. De klas helpt bij het schoonmaken van de kantine.

5. Lijdend voorwerp

• Wat/wie ondergaat de handeling?
• Het lijdend voorwerp zit niet in iedere zin.

• Vraag: wat/wie + wg + o?

De leerlingen van klas 3 / hebben / gisteren / een cadeau / aan de docent / gegeven.

6. Meewerkend voorwerp

• Iemand/iets geeft of krijgt iets.
• Zit er geen lv in de zin, dan ook geen mv.

• Vraag: aan/voor wie/wat + wg + o + lv?

De leerlingen van klas 3 / hebben / gisteren / een cadeau / aan de docent / gegeven.

7. Bijwoordelijke bepaling

• Alle zinsdelen niet nog niet benoemd zijn.
• Je kunt een vraag stellen: waar? Wanneer? Hoe? Waarom?
• Deze vraagwoorden zelf zijn ook bwb.
• Er kunnen meer bwb's in een zin zitten.

De leerlingen van klas 3 / hebben / gisteren / een cadeau / aan de docent / gegeven.

Let op!

Als de zin met het vraagwoord 'wie' of 'wat' begint, dan moet je daar zelf iets voor verzinnen.

Wie gaat skiën? --> Jop gaat skiën.

Wat gaan we eten? --> Sla gaan we eten.

Nakijken

Sommige klanten / gaven / haar / vreemde blikken.

pv = gaven

wg = gaven

o = Sommige klanten

lv = vreemde blikken

mv = haar

bwb = X

Nakijken

Waarom / barstte / die meneer / in lachen / uit?

pv = barstte

wg = barstte uit

o = die meneer

lv = X

mv = X

bwb = Waarom + in lachen

Nakijken

Snap / jij / het / nog?

pv = Snap

wg = Snap

o = jij

lv = het

mv = X

bwb = nog

Maken

1. Maak Test jezelf A.
2. Klaar? Maak opdracht 7 + 8 (blz. 64-65).