Voorbereiding toets

• Nederlands
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

Voorbereiding toets

• De taal waarin je hebt leren spreken vanaf je geboorte.
• Deze taal heb je zeer waarschijnlijk op een natuurlijke manier geleerd.

Moedertaal

• Niet iedereen leert het Nederlands vanaf de geboorte.
• Dit is niet makkelijk, omdat de Nederlandse taal veel
  uitzonderingen en onduidelijkheden heeft.

Tweedetaalverwerving

Morfologie

= de studie naar de bouw van woorden

woordvorming= manier waarop we woorden maken

Bij een samenstelling combineer je twee woorden die ieder op zich ook weer uit meer woorden kunnen bestaan

bijv: deurbel-> deur + bel

bij een afleiding-> voeg voor- of achtervoegsel toe

Morfeem

Morfeem = het kleinste betekenisdragende deel van een woord

Door het toevoegen van morfemen, verandert de betekenis van het woord.

talentjes -> talent  +  je  +  s

talent=gave

je= kleine versie van het ZN (talent in dit geval)

s= meervoud van het ZN (talent in dit geval)

Theorie 

Veel woorden kun je verdelen in stukjes: morfemen

Talentjes kun je splitsen in:

talent: gave

je: verkleinwoord

s: meervoud van het zelfstandig naamwoord

Woordenboek

• Tijdens het examen mag je een papieren woordenboek gebruiken. 
• De woorden in het woordenboek noem je grondwoorden. 
• De woorden staan op alfabetische volgorde.

Woorden vormen met morfemen

Morfeem +

- voorvoegsel (ver-, ont-, ex-)

je krijgt dan een afleiding (het is afgeleid van een morfeem)

- achtervoegsel (-ing, -lijk, 

je krijgt dan een afleiding (het is afgeleid van een morfeem)

In het woordenboek vind je alles over spelling

1. onderstreping bij acteren= klemtoon

2. ~ =synoniem

3. bn= woordsoort>bijvoeglijk naamwoord

Woordenboek gebruiken voor...

1. Moeilijke Nederlandse woorden: verrukkelijke, peper-en-zoutstel.

Woordenboek gebruiken voor...

2. Woorden uit andere talen: bavarois, accuraat, downloaden.

Woordenboek gebruiken voor...

3. Woorden met een hoofdletter (of juist niet): Pasen, kerst, april.

Woordenboek gebruiken voor...

4. Werkwoordsvormen: slibben, slibde, geslibd.

Woordenboek gebruiken voor...

5. Meervoudsvormen van zelfstandige naamwoorden: porie-poriën, ruzie-ruzies.

Woordenboek gebruiken voor...

6.Trappen van vergelijking: chic-chiquer-chicst.

Woordenboek gebruiken voor...

7. Verkleinwoorden: baby-baby'tje

Woordenboek gebruiken voor...

8. Bijvoeglijke naamwoorden: precieze, officiële, zilveren.

grondwoorden

Bij werkwoorden zoek je naar het hele werkwoord.

gelopen --> lopen

zwommen --> zwemmen

gezongen --> zingen

toverde --> toveren

grondwoorden

Bij zelfstandige naamwoorden: je zoekt het enkelvoud en géén verkleinwoord.

jasje --> jas

piano's --> piano

kastjes --> kast

tafeltje --> tafel

grondwoorden

Soms zoek je de kortste vorm.

goedkope --> goedkoop

zieke --> ziek

moeilijke --> moeilijk 

Bij zelfstandige naamwoorden: je zoekt het enkelvoud en géén verkleinwoord.

Werken met het woordenboek 

In het woordenboek staat achter het grondwoord: 

• hoe je het woord uitspreekt; 
• welk lidwoord je moet gebruiken (het woordgeslacht); 
• hoe je het meervoud moet maken.

Uitdrukking 

Het is een overkoepelend begrip voor alle vaste verbindingen met een figuurlijke betekenis. Je kan een uitdrukking veranderen van woordvolgorde, 

bijv. 'Er als de kippen bij zijn', kun je veranderen in; 'Zij zijn er altijd als de kippen bij als het gratis is'.

Stijlfiguren uitleg

BK: drieslag en overdrijving

KGT: overdrijving en opsomming in drieën

TL/H: drieslag en overdrijving

Taal verandert steeds

Het Nederlands verandert steeds. Als de wereld om je heen verandert, heb je daar nieuwe taal voor nodig. Zodoende is het woord 'computer' pas een paar decennia in gebruik. 

Er zijn ook woorden die verdwijnen. Zo'n woord is 'gladbek'. Wat denk je dat dat betekent?

STRAATTAAL & DIALECT

Nederlandse gebarentaal

- elk land heeft zijn eigen gebarentaal

- gebarentaal is (net als alle talen) onderhevig aan verandering

- belangrijk is dat je het woord uitspreekt en dat je mimiek meedoet.

- iconische gebaren zijn gebaren die hun vorm nabootsen.

- de gebarentaal, zoals bij het nieuws en bij de coronapersconferenties te zien was, noemen we simultaan tolken.