Les 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1

Het Romeinse Rijk

1. Van stadstaat tot wereldrijk

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

De stichting van Rome

Begon als een stadstaat in de vruchtbare streek Latium:

• Rivier Tiber
• Zeven heuvels: dorpen groeien aaneen

Mythe: gesticht door Romulus en Remus in 753 v. Chr.

Wat weet jij eigenlijk
van de Romeinen?

Koningstijd

Rome werd aanvankelijk bestuurd door koningen

Krijgersraad voor advies: senaat

Omwonende stammen overwonnen en onderworpen

Daardoor: Rome steeds groter en machtiger

Overwonnen stammen moesten:

• Belasting betalen
  
• Soldaten leveren voor Romeinse hulptroepen
  

Romeinse Republiek

509 v. Chr.: laatste koning verjaagd

want: wrede tiran!

Romeinse adel: geen alleenheerser meer!

Daarom: Rome wordt republiek

Bestuur: senaat (300 rijke mannen) en twee consuls (jaarlijks gekozen)

Macht gebaseerd op rijkdom!

Republiek

In de Republiek was er niet één iemand aan de macht. Er werden jaarlijks twee consuls gekozen die regeerden samen met de senaat.

 

Senatus Populusque Romanus

(De Senaat en het Volk van Rome)

Romeinse Republiek

Consuls:

• Elk jaar 2 gekozen (rijke Romeinen meeste invloed op keuze)
  
• Elkaar controleren en veto
  
• Opperbevelhebbers
  
• Hoogste bestuurders: gaven leiding aan senaat
  
• Wetsvoorstellen in senaat
  
• Daarna zelf ook in senaat
  

Senaat:

• 300 rijke mannen uit belangrijkste Romeinse families
  
• Beslissen over bestuur en wetten
  

Rome steeds machtiger

De Romeinen breidden het gebied waarover ze heersten steeds verder uit

Veroveringen dankzij sterk leger (legioenen)

Gevolgen:

• Rome steeds machtiger
  
• Rome steeds rijker
  

Rome steeds machtiger

Romeinse leger:

• Eerst boerensoldaten (eigen land en wapenuitrusting)
  
• Later beroepsleger: soldij + stuk land bij pensioen

Goed georganiseerde en getrainde vechtmachine

Rome steeds machtiger

Romeinse soldaten:

• Netwerk verharde wegen
  
• Legerkampen en forten
  

Rome steeds machtiger

Door alle veroveringen ontstaat Imperium Romanum

Veroverde gebieden:

• Verdeeld in provincies
  
• Gouverneurs
  
• Bestuurd vanuit Rome
  

Door veroveringen:

• generaals vergaren roem en steeds machtiger  trouwe soldaten
  

Romeinse Republiek onder druk

Julius Caesar: succesvolle en machtige Romeinse generaal

Gallië veroverd (58 – 52 VC):

• Eeuwige roem en enorm rijk
  
• Hele trouwe soldaten!

Wilde daarna de macht overnemen in Rome

Rivaal Pompeius en senaat maken zich zorgen

In 49 v. Chr. met legioenen naar Rome: begin burgeroorlog

Pompeius vlucht

Toen de Romeinen flink aan het veroveren waren, kon het leger op een gegeven moment niet langer meer bestaan uit boerensoldaten en werd een beroepsleger gevormd.

Het gevolg was dat de beroepssoldaten steeds loyaler werden aan hun veldheren in plaats van aan het bestuur in Rome (lieten hun meedingen in de buit om hun machtsbasis te verstevigen)

Een van de generaals die dit wilde uitbuiten was Julius Caesar

Romeinse Republiek onder druk

Caesar versloeg het leger van Pompeius

Achtervolgde Pompeius naar Egypte

Daarna: met zijn leger terug naar Rome

48 v. Chr. dwong senaat om hem dictator te maken voor 10 jaar

44 v. Chr. Caesar dictator voor het leven

Maar: in senaatsgebouw vermoord...

Caesar was door zijn militaire successen, roem en de onvoorwaardelijke trouw van zijn troepen zo sterk geworden dat hij de senaat buitenspel kon zetten en kon dwingen om hem als dictator (alleenheerser) alle macht te geven zodat hij in zijn eentje de baas kon spelen

Begon zich met een eigen cultus te gedragen als de koningen uit de begintijd van Rome, waar de Romeinse adel zeer beducht op was