par 2: Van verlies naar winst: 1800-1870

Paragraaf 2
Van verlies naar winst: 1800-1870
1 / 30
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisMiddelbare schoolvmbo tLeerjaar 3

This lesson contains 30 slides, with interactive quizzes, text slides and 1 video.

Items in this lesson

Paragraaf 2
Van verlies naar winst: 1800-1870

Slide 1 - Slide

Leerdoelen:
  • Aan het eind van deze les kun je:
  • beschrijven hoe koning Willem I de kolonie weer winstgevend wilde maken
  • uitleggen wat het cultuurstelsel was en welke gevolgen de invoering hiervan had
  • beschrijven wat de ethische politiek inhield

Slide 2 - Slide

Kolonie: Overzees gebied dat door

 Nederlanders werd bestuurd.

Slide 3 - Slide

Nederland stond er financieel slecht voor.  Oorzaken: 
  • 1799: VOC failliet. De overheid nam hun schulden over.
  • Kaapvaart door o.a. Engeland
  • Engeland had zelfs Java veroverd
  • Tussen 1810 en 1813 hoorde Nederland bij Frankrijk en moest  er flink meebetaald worden aan de oorlogen van Napoleon




Slide 4 - Slide

Vrij van Frankrijk..




1815: Napoleon verslagen en verbannen
Nederland wordt een monarchie met Willem I als koning . 
In de nieuwe grondwet van Nederland stond dat het Indische eilandenrijk voortaan onderdeel, dus kolonie, is van Nederland onder nieuwe naam: Nederlands-Indië

Slide 5 - Slide

Kostenpost Nederlands-Indië
  •  In 1815 kreeg Nederland Java weer terug van de Engelsen. 
  • De Nederlandse handelsvloot was echter ouderwets en kon niet concurreren met de moderne Engelse schepen.
  • Op Java ontstonden er volksopstanden en ook de Indische vorsten verzetten zich tegen de Nederlanders
  • In 1825 groeide een opstand van prins Diponegoro uit tot de Java-oorlog die vijf jaar duurde. 
  • Koninklijk Nederlands- Indisch Leger (KNIL) treed op tegen bevolking
  • Gevolg van de Java-oorlog > de Nederlandse schatkist was bijna leeg. 
Nederland wil proberen de kolonie weer winstgevend te maken
--> invoering cultuurstelsel in 1830

Slide 6 - Slide

 Het cultuurstelsel
  • Bedacht door gouverneur-generaal Johannes van den Bosch
  • 20% van de grond gebruiken voor Nederlandse exportproducten als koffie, suiker, tabak, thee, indigo. 
  • Doel: kolonie winstgevend maken

  • Plantloon (laag!)
  • Herendiensten voor boeren zonder eigen grond

16

Slide 7 - Slide

Duaal bestuur tijdens het cultuurstelsel
  • Nederland laat het bestaande, inlandse (Javaanse) bestuur intact: de bevolking had daardoor met hun vertrouwde leiders te maken. 

  • Nederland plaats boven en naast dit inlandse bestuur, een eigen, binnenlands, bestuur met Nederlandse ambtenaren. 
  • Boven de Gouverneur-generaal stond de koning. 
Gouverneur-Generaal
Gouverneur
Resident
Binnenlands bestuur
Assistent-resident
Regent
Inlands bestuur
Districtshoofd
Onderdistrictshoofd
Dorpshoofd
Verdeelt het werk en betaalt het plantloon uit
Hoogste ambtenaar in Nederlands-Indië
Hoofd van een provincie
Controleur
Javaanse vorsten

Slide 8 - Slide

Waarom betrokken de Nederlandse bestuurders de Indonesische adel bij het bestuur van Java?
A
Omdat de Indonesische adel bij de verkiezingen inspraak eiste in het bestuur
B
Omdat de Indonesische bevolking beter luisterde naar de eigen Indonesische vorsten
C
Omdat de Nederlandse bestuurders zich hielden aan een oud verdrag
D
Omdat de liberalen dit een vorm van gelijkheid vonden.

Slide 9 - Quiz

Gevolgen cultuurstelsel Nederland 
De Nederlandsche Handelsmaatschappij, opgericht door koning Willem I, verkocht de Indische producten. 
Geld van winsten werd in NL ingezet voor modernisering --> groei Nederlandse economie, bevordering industrialisatie en infrastructuur. 
De Javanen: honger door te weinig loon en te weinig tijd om eigen voedsel te verbouwen --> veel doden.

Slide 10 - Slide

Gevolgen cultuurstelsel Nederlands-Indië
-Positief: ontstaan geldeconomie i.p.v. ruilhandel, bouw fabrieken, land ontgonnen, verbetering infrastructuur.
-Negatief: grotere verschillen tussen arm en rijk: regenten lieten meer dan een vijfde deel van de grond bebouwen met exportproducten en er werd meer dan 66 dagen arbeid geëist. Gevolg: te weinig land en tijd om voedsel voor zichzelf te verbouwen --> hongersnood. 

Slide 11 - Slide

Max Havelaar
Nederlandse overheid richtte zich alleen op winst, geen aandacht voor Javaanse bevolking
  • Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem Eduard Douwes Dekker
  • Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  • Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel

Slide 12 - Slide

Groeiende kritiek op het cultuurstelsel 
  • uitbuiting Javaanse boeren moest stoppen!
  • regering bepaalde welke producten verbouwd moesten worden: geen vrije economie. De -hoofdzakelijk liberale - Nederlandse regering wilde juist wél een vrije economie. 
  • volgens Multatuli was Nederland een roofstaat

Slide 13 - Slide

Einde cultuurstelsel
Rond 1860: Cultuurstelsel verdwijnt langzaam, 
steeds meer eilanden moesten onder Nederlands bestuur worden gebracht = pacificatie.



Werkten eilanden niet mee: inzet KNIL 

Slide 14 - Slide

Van cultuurstelsel naar ethische politiek
Vanaf 1860 werden de eilanden door de Nederlandse overheid  bestuurd. De handel ging via bedrijven. 

In Europa: industriële revolutie en daardoor grote vraag naar grondstoffen (olie, tin, palmolie, katoen) en afzetgebieden
Bedrijven: Koninklijke olie (nu Shell) voor olie, Unilever voor palmolie. 

Slide 15 - Slide

🏵
🌴
🌴
🌴
🕳
🌴
🕳
🛢
🛢
🛢
Koffie
☕️
⚽️
🌴
🍚
🍚
🍚
🍚
🖇
🖇
🚬
🌴
🚬
Goud
🏵
🌴
🛢
🌴
🌴
☕️
🛢
🌴
🍭
🏵
🏵
☕️
Palmolie
🌴
Tabak
🚬
Aardolie
🛢
Suikerriet
🍭
Kolen
🕳
Rubber
⚽️
Rijst
🍚
Tin
🖇
Thee
🍵
🍵
🍵

Slide 16 - Slide

Wat is het cultuurstelsel?
A
Regels waardoor boeren in Nederlands-Indië de Nederlanders hebben verjaagd uit hun land.
B
Regels waardoor boeren in Nederlands-Indië als soldaten moesten vechten voor Nederland
C
Regels waardoor boeren in Nederlands-Indië heel rijk zijn geworden
D
Regels waardoor boeren in Nederlands-Indië producten moesten verbouwen voor de handel met Nederland.

Slide 17 - Quiz

Welke kritiek had Multatuli op het cultuurstelsel?
A
Door het cultuurstelsel maakte Nederland te weinig winst
B
De bevolking van Java werd slecht behandeld
C
Door het cultuurstelsel konden ondernemers niet vrij handelen met Java

Slide 18 - Quiz

Welk beroemde boek vormde de grootste kritiek op het Cultuurstelsel?
A
Multatuli
B
Max Havelaar
C
Eduard Douwes Dekker
D
Ethische Politiek

Slide 19 - Quiz

In Nederland ontstond kritiek op het cultuurstelsel. Welke kritiek hadden steeds meer liberalen?
A
De regering bepaalde welke producten boeren moesten verbouwen.
B
Er was te weinig interesse voor producten uit Indonesië.
C
Er werd verlies gemaakt.
D
Javaanse boeren werden uitgebuit.

Slide 20 - Quiz

Wat is GEEN gevolg van het cultuurstelsel voor de Javaanse boeren?
A
Boeren moesten vaak de beste grond afstaan voor bebouwing van cultuurproducten
B
Sommige regenten eisten ook nog een belasting van de boeren voor hun eigen luxeleven
C
Boeren werden nooit gedwongen om meer dan 1/5 deel van hun land te bebouwen
D
Boeren konden minder rijst verbouwen en daardoor ontstonden hongersnoden

Slide 21 - Quiz

einde par 2 feniks

Slide 22 - Slide

Ethische politiek  I
Vanaf tweede helft 19e eeuw: ook vanuit Nederland groeide de kritiek op het Nederlandse beleid. Nederland moest ook wat terug doen voor Nederlands-Indië: geen uitbuiting meer, maar opvoeding.
Indisch bestuur meer te zeggen geven (dan kon ooit Indië ook zelfstandig worden)
Gevolg: Ethische politiek  van ca 1900

Slide 23 - Slide

Ethische politiek II
  • Door irrigatie meer rijst verbouwen
  • Emigratie: stimuleren van migratie naar andere eilanden
  • Educatie: meer scholen op platteland bouwen,  Indonesische studenten konden in Nederland studeren
  • Gezondheidszorg: inentingen en bouw ziekenhuizen
  • Cultuur: Indonesische bevolking werd christelijk gemaakt
  • Verbeteren infrastructuur: aanleg wegen, bruggen etc

Slide 24 - Slide

Onbedoelde gevolgen:
  • Geschoolde Indonesiërs werden zich bewust van hun  ondergeschikte positie, van de ongelijkheid.
  • Verlangen naar eigen staat groeit: nationalisme.
  • 1927: Oprichting Partei Nasional Indonesia (PNI) onder Soekarno en Hatta.
*PNI gezien als bedreiging, in 1929 verboden,
 Soekarno gevangen gezet.

Slide 25 - Slide

Wat houdt de ethische politiek in?
A
Nederland ging iets terug doen voor de Indonesiërs
B
Dat je alleen de politiek in mocht als je Nederlands was
C
De afschaffing van het Cultuurstelsel
D
Indonesiërs mochten ook politieke partijen oprichten

Slide 26 - Quiz

Wat was een onbedoeld gevolg van de ethische politiek?
A
Imperialisme
B
Industrialisatie
C
Militarisme
D
Nationalisme

Slide 27 - Quiz

Slide 28 - Video

Begrippen en personen
  • cultuurstelsel
  • herendiensten
  • geldeconomie
  • duaal bestuursstelsel
  • Multatuli    
  • gouverneur-generaal
  • KNIL: Koninklijk Nederlands-Indisch Leger
  • Nederlands-Indië
  • Nederlandse Handelsmaatschappij
  • plantloon

Slide 29 - Slide

Leerdoelen:
  • Aan het eind van deze les kun je:
  • beschrijven hoe koning Willem I de kolonie weer winstgevend wilde maken
  • uitleggen wat het cultuurstelsel was en welke gevolgen de invoering hiervan had
  • beschrijven wat de ethische politiek inhield

Slide 30 - Slide