1HVc - grammatica zinsdelen les 4

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Nederlands - 1HVc

Wat gaan we doen?

- Lezen 

- Herhalen grammatica zinsdelen

- Aan de slag

10 minuten lezen

Grammatica zinsdelen

Persoonsvorm en zinsdelen.

Bij het ontleden van zinnen is het heel fijn als je weet wat de persoonsvorm is.

In het Nederlands begin je altijd met het zoeken naar de persoonsvorm als je een zin wil ontleden, anders lukt het niet :) 

Zo vind je de persoonsvorm (pv)

1. Maak van de zin een vraag. Het werkwoord dat

   vooraan komt te staan, is de pv.

2. Zet de zin in een andere tijd. Het werkwoord dat

    verandert, is de pv.

3. Verander het getal van de zin: maak van het enkelvoud

   (één persoon of ding) het meervoud of andersom.

Het verdelen van de zin in zinsdelen.

Een zinsdeel is één woord of een groepje woorden die bij elkaar horen. Voor de persoonsvorm staat maar één zinsdeel.

• Probeer welke woorden je voor de persoonsvorm kunt zetten. Die woorden zijn samen één zinsdeel.
• Kijk welke woorden altijd in dezelfde volgorde naast elkaar blijven staan als je de zin verandert. Die woorden zijn samen een zinsdeel.

Het verdelen van de zin in zinsdelen.

• Zet een streep voor en achter de pv
• Alles voor de pv is een zinsdeel.
  
• Kijk vervolgens of er nog meer werkwoorden in de zin staan,zet daar ook een streep voor en achter.
• Als er nog woorden overblijven, ga je deze voor de pv zetten op een manier dat de zin blijft kloppen. Je doet dat met zoveel mogelijk woorden.
  

Voorbeeld

Tussen zinsdelen zet je deze streepjes: |

Stap 1: zoek de persoonsvorm en zet deze tussen 2 streepjes: 

je hebt het eerste zinsdeel al gevonden!

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Stap 2: welke woorden kunnen vóór de persoonsvorm staan? Puzzelen en schuiven maar!

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

• De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven
  
• Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven
  
• Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven
  

De dokter  heeft  aan de patiënt een pijnlijke prik  gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

Bespreken opdracht

Schrijf de zinnen over, onderstreep de persoonsvorm en knip ze in zinsdelen:

1. De leraar gaf mij lachend een voldoende.

2. De dierenarts moest vanochtend heel vroeg op pad.

3. De les Nederlands vind ik het leukst.

4. Mijn telefoon is al dagen kapot.

5. De agenda van de docent lag in het fietsenhok.

Antwoorden - zin 1

1. De leraar gaf mij lachend een voldoende.

De leraar | gaf | mij | lachend | een voldoende.

Antwoorden - zin 2

2. De dierenarts moest vanochtend heel vroeg op pad.

De dierenarts | moest | vanochtend | heel vroeg | op pad.

Antwoorden - zin 3

3. De les Nederlands vind ik het leukst.

De les Nederlands | vind | ik | het leukst.

Antwoorden - zin 4

4. Mijn telefoon is al dagen kapot.

Mijn telefoon | is | al dagen | kapot.

Antwoorden - zin 5

5. De agenda van de docent lag in het fietsenhok.

De agenda van de docent | lag | in het fietsenhok.

Aan de slag

Maak opdracht 2 en 3 van Grammatica Zinsdelen (blz 29). We bespreken de opdrachten zo meteen klassikaal.

Klaar? Begin dan met opdracht 4

Bespreken opdracht 2

Neem de zinnen over, onderstreep de persoonsvorm en zet streepjes tussen de zinsdelen.

Opdracht 2

1 Vakantie / blijkt / voor veel mensen / een bron van inspiratie.

2 Op het eerste schoolfeest / gaf / Sophie / Daan / vorige week / een kus.

3 De snelste wielrenner / werd beloond / met een bijzondere trofee.

4 Binnen twee weken / moesten / de vandalen / de boete / betalen.

5 Jaarlijks / doet / Georgios / mee / aan het schaaktoernooi voor scholieren.

6 De lerares / sprak / de klas / vermanend / toe.

Let op: Bij scheidbare werkwoorden (zoals meedoen en toespreken) is alleen het stukje dat van tijd verandert de persoonsvorm. Het losse stukje (mee en toe in zin 5 en 6) hoort niet bij de persoonsvorm.

Opdracht 3

In plaats van de vraagwoorden kun je een antwoord noteren. Een voorbeeld hiervan staat tussen haakjes.

1 Hoe laat (Om 8 uur) / ga / je / morgenavond / met Pim / naar het zwembad?

2 Welk restaurant (De pizzeria) / zal / worden genomineerd / door de gasten?

3 Wat voor antwoord (Antwoord A) / had / jij / ingevuld / bij vraag 7?

4 Welk boek (Harry Potter) / heb / je / laatst / geleend / bij de bibliotheek?

Woordenschat H2 

Het onderwerp in de zin

onderwerp

Het onderwerp (o) geeft aan wie of wat iets doet.

We zeggen ook wel: het is de hoofdrolspeler van de zin.

Hoe vind je het onderwerp?

• Het onderwerp is wie iets doet of wat iets doet
• 
  
• Je stelt de vraag wie (of wat) + pv.

Aan de slag

Maak opdracht 1 van Grammatica Zinsdelen H2 (bladzijde 58). Lees eventueel de theorie nog eens door.