AFP 2.3.10

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 10

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

Wat is er aan de hand bij een hernia diafragmatica?

Welke behandeling vindt er plaats bij reflux?

Waarom is de prognose bij een oesophaguscarcinoom zo slecht?

Welke stoffen zitten er in maagsap?

Lesindeling 

1. Welkom + Rapid (5 min.)
2. Vorige les (5 min.)
3. Lesindeling en Lesdoelen 
4. Herhaling theorie Maag (10 min.)
   
5. Zelf aan de slag (30 min.)
6. Pathologie van de Maag (10 min.)
7. Afsluiting en huiswerk (5 min.)
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kunnen jullie:

• Uitleggen uit welke structuren de maag en het maagsap bestaan en welke functies deze structuren hebben
• Benoemen op welke drie manieren maagsap geproduceerd wordt inclusief voorbeelden.
• Vertellen welke aandoeningen de maag kent, welke symptomen hierbij horen en op welke manier deze aandoeningen behandeld kunnen worden.
  

De maag

De maag (ventriculus/gaster): Hol orgaan, net onder het diafragma 

De maag bestaat uit verschillende lagen met verschillende functies

• Spierlaag: Kneed voedsel, zorgt voor peristaltiek
• Slijmvlieslaag: Produceert slijm, zoutzuur en pepsinogeen 

Let op: De maag neemt geen voedingsstoffen op!

• Wel alcohol en sommige medicijnen

De binnenste laag van de maag heeft heel veel plooien. Hierdoor kan de maag uitrekken op het moment dat er voedsel binnenkomt

De maag: vertering

Maagsap: Slijm, zoutzuur en pepsinogeen

• Slijm: Beschermt de maag tegen zoutzuur en pepsinogeen
• Zoutzuur: Zorgt voor zure omgeving, doodt ziekteverwekkers
• Pepsinogeen: Wordt pepsine -> breekt eiwitten af

Of er maagzuur geproduceerd wordt, hangt af van:

• Mechanische factoren: Uitrekken van de maag door voedsel
• Neurale factoren: Het ruiken/proeven/zien van voedsel
• Hormonale factoren: Contact van voedsel met maagwand

Door zoutzuur

Maagsap

Neurale factoren

Mechanische en hormonale factoren

Pathologie van de maag

Bij de maag kennen we de volgende aandoeningen:

1. Gastro-enteritis
   
2. Gastritis
3. Dyspepsie
4. Maagzweer
5. Maagkanker

Gastro-enteritis

Gastro-enteritis: Ontsteking van maag en darmen (buikgriep)

• Meestal door virus
• Overdracht via ontlasting -> besmette voorwerpen, handen en eten...
• Zeer besmettelijk, zelfs zonder klachten

Buikpijn, misselijkheid en braken (risico op uitdroging!)

Geen indikking van ontlasting: diarree!

Geen opname van zouten omdat ontlasting te snel passeert: verdere uitdroging

Meestal géén koorts

Gastro-enteritis (2)

Grootste risico: Uitdroging!

• Vooral bij (zeer) jonge kinderen en ouderen
• Ook bij patiënten die braken en/of koorts hebben

Symptomen:

• Droge mond en lippen, ingevallen ogen
• Afname urineproductie
• Prikkelbaarheid en sufheid
• Ingezakte fontanel en huilen zonder tranen

Kinderen kunnen niet zelf drinken pakken en hebben een andere lichaamssamenstelling. Ouderen hebben vaak al minder dorstgevoel en gebruiken ook nog eens plastabletten waarmee zij nog meer vocht uitscheiden.

Gastro-enteritis (3)

Behandeling: Rust voor maagdarmstelsel

• Eten hoeft niet, wél drinken!
• Liever geen diarreeremmers (anders max. 2 dagen)

Gebruik van ORS: Oral Rehydration Solution/Salts

• Water, zout en glucose 

Vooral richten op preventie!

Gastritis

Gastritis: Ontsteking van de maagwand

• Alcoholmisbruik (beschadigt slijmvlies)
• Virussen (denk aan buikgriep)
• NSAID's (ibuprofen, naproxen, diclofenac)
• Teveel maagzuur
• Auto-immuunziekte
• Helicobacter Pylori!

Symptomen: Opgeblazen gevoel, pijn in bovenbuik, misselijkheid, braken

Helicobacter Pylori (en gastritis) kan uiteindelijk leiden tot maagzweren en maagkanker

Behandeling hangt af van oorzaak: antibioticum, stoppen met roken, minderen met alcohol, gebruik van maagbeschermers bij NSAIDs

Dyspepsie

Dyspepsie: Verstoorde peristaltiek van de maag

• Voedsel blijft te lang in de maag
• Opgeblazen gevoel, misselijkheid, maagzuur
• Oorzaak onbekend (functioneel) of door ziekte (organisch)

Behandeling:

• Leefstijladviezen (niet teveel en te vet)
• Medicijnen (maagzuurremmers, anti-emetica)

Maagzweer

Maagzweer: Ulcus Pepticum

• Zweer van maagslijmvlies (ulcus ventriculi)
• Zweer van twaalfvingerige darm (ulcus duodeni)

Belangrijkste symptoom: Hevige pijn voor/na het eten

Behandeling:

• Maagzuurremmers, maagbeschermers
• Zware antibioticakuur (bij H. Pylori)

Helicobacter pylori en gebruik van NSAIDs.

Een zweer is een grote wond/beschadiging. Als daar maagzuur in komt, dan zorgt dat voor hevige pijn.

Maagzweer (2)

Complicaties:

• Maagbloeding, bloed braken
• Bloedarmoede
• Perforatie van de maag ->
    buikvliesontsteking (Peritonitis)

Peritonitis is levensgevaarlijk en extreem pijnlijk!

Maagkanker ontstaat vaak vanuit maagzweer (altijd afname van biopt)

Oorzaak ook helicobacter pylori

Bloedverlies door beschadiging bloedvaten -> anemie

Veelal uitzaaiingen naar de lever door onduidelijke symptomen en late diagnose. Overlevingskans na 5 jaar is 22%

Prognose...

Bij stadium 4 is nog maar 1% van de mensen in leven...

Zelf aan de slag

Expert College Anatomie: Spijsverteringsstelsel

Oorzaken Maagpathologie 

Aandoeningen aan de maag kunnen veroorzaakt worden door:

• Maagzuur
• Virussen: Buikgriep
• Bacteriën: Helicobacter Pylori
• Verstoorde werking van de maag

 

Medicatie bij maagpathologie

Bij de maag kennen we de volgende medicijnen:

1. Antacida
2. Secretieremmers
3. Mucosaprotectiva
4. Combinatiekuur
5. Anti-emetica

Maagzuur: Antacida

Antacida: Verminderen hoeveelheid maagzuur door hiermee te binden

• Moet snel werken: Kauwtablet of suspensie
• 4-6 keer per dag (een uur na de maaltijd, voor het slapen)
• Kunnen zich binden aan andere medicijnen
  
• Vaak combinatiepreparaat (zouten + algeldraat)
• Vb. Rennie, Gaviscon, Maalox

Gebruiken op het moment dat het meeste maagzuur aanwezig is. 

Er moet een uur tussen het innemen van antacida en andere medicijnen zitten, omdat deze aan elkaar kunnen binden en daardoor niet meer werkzaam zijn.

Antacida kunnen leiden tot diarree

Algeldraten zorgen voor verstopping

Secretieremmers

Secretieremmers: Remmen de productie van maagzuur

• Werken via de bloedbaan (meer bijwerkingen)
• Vooral bij patiënten die chronisch NSAIDs gebruiken

1. Protonpompremmers: Omeprazol, Esomeprazol, Pantoprazol etc.

• Bijwerkingen: Hoofdpijn, duizeligheid, buikpijn en misselijkheid

2. H2-receptorantagonisten: Ranitidine, Cimetidine

• Bijwerkingen: Hoofdpijn, moeheid, duizeligheid en spierpijn

Door minder maagzuur ben je ook meer vatbaar voor schadelijke micro-organismen!

Eerste keus is protonpompremmers, de H2-receptorantagonisten geven snel interacties met andere medicijnen.

Mucosaprotectiva

Mucosaprotectiva: Maagbeschermer

• Hecht zich aan slijmvlies en legt een beschermend laagje over het slijmvlies van maag, oesophagus en eerste deel van dunne darm
• Vooral bij maagzweren en reflux-oesofagitis
• Naam: sucralfaat

Bijwerkingen: Obstipatie, misselijkheid en droge mond

Combinatiekuur

Combinatiekuur: Speciaal bij infectie met Helicobacter Pylori

• Één secretieremmer (protonpompremmer)
• Twee antibiotica 
• Kuur van 7 dagen
• Véél bijwerkingen...

Enkele bijwerkingen: Smaakstoornis, buikpijn, dyspepsie, misselijkheid, braken, diarree, obstipatie, winderigheid etc.

Anti-emetica

Anti-emetica: Onderdrukken de neiging tot overgeven

• Door vertraagde maaglediging: Domperidon en Metoclopramide
• Door prikkeling braakcentrum: Cinnarizine (reisziekte/migraine)
• Cinnarizine is zonder recept verkrijgbaar (de rest...)

Bij chemotherapie/bestraling: Granisetron en Ondansetron

• Veel krachtiger, alleen op recept

Je kunt door verschillende oorzaken misselijk worden en braken. Bijvoorbeeld doordat je maag niet snel genoeg geleegd wordt, of doordat het braakcentrum in de hersenen geprikkeld wordt.

Bijwerking domperidon: droge mond

Bijwerking cinnarizine: sufheid, vermoeidheid

Huiswerk

• Verder gaan met een samenvatting/lijst met moeilijke woorden bij het spijsverteringsstelsel
  
• Maken Expert College: Refluxziekten
• Maken Expert College: Maagzweer