AFP 2.3.3. Spijsvertering de maag

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Les 3

Periode 3

Leerjaar 2

Vorige les

Wat is er aan de hand bij een hernia diafragmatica?

Welke behandeling vindt er plaats bij reflux?

Waarom is de prognose bij een oesophaguscarcinoom zo slecht?

Lesindeling 

1. Welkom + Osiris 
2. Vorige les + bespreken opdrachten pathologie 
   slokdarm en pathologie maag (week 6/7)
3. Lesindeling en Lesdoelen 
4. Herhaling theorie Maag 
   
5. Zelf aan de slag 
6. Pathologie van de Maag 
7. Afsluiting en huiswerk 
   

Vraag 

De vorige les hadden we het over de oesophagus. Dit orgaan gaat door het diafragma en mondt uit in de .....?

De maag (1)

De maag (gaster): zakvormig orgaan, net onder het diafragma.
Bestaat uit een grote holte die aan de bovenzijde wordt afgesloten door een maagingang (cardia) 

De maag bestaat uit verschillende lagen met verschillende functies

• Spierlaag: Kneed voedsel, zorgt voor peristaltiek
• Slijmvlieslaag: Produceert slijm, zoutzuur en pepsinogeen 

Let op: De maag neemt geen voedingsstoffen op!

• Wel alcohol en sommige medicijnen

De binnenste laag van de maag heeft heel veel plooien. Hierdoor kan de maag uitrekken op het moment dat er voedsel binnenkomt

De maag (2)

De maag (gaster): op de plaats waar de maaginhoud beetje bij beetje de maag verlaat en in de dunne darm terecht komt, ligt een kringspier (Pylorus)

De binnenste laag van de maag heeft heel veel plooien. Hierdoor kan de maag uitrekken op het moment dat er voedsel binnenkomt

De maag: vertering

Maagsap: Slijm, zoutzuur en pepsinogeen

• Slijm: Beschermt de maag tegen zoutzuur
• Zoutzuur: Zorgt voor zure omgeving, doodt bacteriën 
• Enzymen:
  Pepsine -> breekt eiwitten af
  Lipase -> vetsplitsend 

Maagsap

Verschillende factoren die de vorming van maagsap beinvloeden. 

Intrinsieke factor

Bepaalde cellen in de maagwand vormen de zogenaamde: 
Intrinsieke factor van Castle

Verantwoordelijk voor:

• Opname van vitamine B12 in de darm (o.a. nodig voor aanmaak erytrocyten)
  

Vraag: Welke functies van de maag kunnen jullie nu opnoemen?

Functies van de maag

1. Opslaan van voedsel;
2. Secretie van maagsap;
3. Verteren van voedsel;
4. Transporteren van voedsel richting de 12-vingerige darm; 
5. Productie van de intrinsieke factor van Castle;  

Pathologie van de maag

Oorzaken Maagpathologie 

Aandoeningen aan de maag kunnen veroorzaakt worden door:

• Maagzuur
• Virussen: Buikgriep
• Bacteriën: Helicobacter Pylori
• Verstoorde werking van de maag

 

Gastro-enteritis

Gastro-enteritis: Ontsteking van maag en darmen (buikgriep)

• Meestal door virus
• Overdracht via ontlasting -> besmette voorwerpen, handen en eten...
• Zeer besmettelijk, zelfs zonder klachten

Buikpijn, misselijkheid en braken (risico op uitdroging!)

Geen indikking van ontlasting: diarree!

Geen opname van zouten omdat ontlasting te snel passeert: verdere uitdroging

Meestal géén koorts

Gastro-enteritis (2)

Grootste risico: Uitdroging!

• Vooral bij (zeer) jonge kinderen en ouderen
• Ook bij patiënten die braken en/of koorts hebben

Symptomen:

• Droge mond en lippen, ingevallen ogen
• Afname urineproductie
• Prikkelbaarheid en sufheid
• Ingezakte fontanel en huilen zonder tranen

Kinderen kunnen niet zelf drinken pakken en hebben een andere lichaamssamenstelling. Ouderen hebben vaak al minder dorstgevoel en gebruiken ook nog eens plastabletten waarmee zij nog meer vocht uitscheiden.

Gastro-enteritis (3)

Behandeling: Rust voor maagdarmstelsel

• Eten hoeft niet, wél drinken!
• Liever geen diarreeremmers (anders max. 2 dagen)

Gebruik van ORS: Oral Rehydration Solution/Salts

• Water, zout en glucose 

Vooral richten op preventie!

Wat wordt er bedoeld met dyspepsie?

Dyspepsie

Dyspepsie: Verstoorde peristaltiek van de maag

• Voedsel blijft te lang in de maag
• Opgeblazen gevoel, misselijkheid, maagzuur
• Oorzaak onbekend (functioneel) of door ziekte (organisch)

Behandeling:

• Leefstijladviezen (niet teveel en te vet)
• Medicijnen (maagzuurremmers, anti-emetica)

Maagzweer

Maagzweer: Ulcus Pepticum

• Zweer van maagslijmvlies (ulcus ventriculi)
• Zweer van twaalfvingerige darm (ulcus duodeni)

Belangrijkste symptoom: Hevige pijn voor/na het eten

Behandeling:

• Maagzuurremmers, maagbeschermers
• Zware antibioticakuur (bij H. Pylori)

Helicobacter pylori en gebruik van NSAIDs.

Een zweer is een grote wond/beschadiging. Als daar maagzuur in komt, dan zorgt dat voor hevige pijn.

Maagzweer (2)

Complicaties:

• Maagbloeding, bloed braken
• Bloedarmoede
• Perforatie van de maag ->
    buikvliesontsteking (Peritonitis)

Peritonitis is levensgevaarlijk en extreem pijnlijk!

Maagkanker ontstaat vaak vanuit maagzweer (altijd afname van biopt)

Oorzaak ook helicobacter pylori

Bloedverlies door beschadiging bloedvaten -> anemie

Veelal uitzaaiingen naar de lever door onduidelijke symptomen en late diagnose. Overlevingskans na 5 jaar is 22%

Prognose...

Bij stadium 4 is nog maar 1% van de mensen in leven...

Medicatie bij maagpathologie

Bij de maag kennen we de volgende medicijnen:

1. Antacida
2. Secretieremmers
3. Mucosaprotectiva
4. Combinatiekuur
5. Anti-emetica
   

Opdracht: Zoek uit wat deze medicijn doen (werking)

Maagzuur: Antacida

Antacida: Verminderen hoeveelheid maagzuur door hiermee te binden

• Moet snel werken: Kauwtablet of suspensie
• 4-6 keer per dag (een uur na de maaltijd, voor het slapen)
• Kunnen zich binden aan andere medicijnen
  
• Vaak combinatiepreparaat (zouten + algeldraat)
• Vb. Rennie, Gaviscon, Maalox

Gebruiken op het moment dat het meeste maagzuur aanwezig is. 

Er moet een uur tussen het innemen van antacida en andere medicijnen zitten, omdat deze aan elkaar kunnen binden en daardoor niet meer werkzaam zijn.

Antacida kunnen leiden tot diarree

Algeldraten zorgen voor verstopping

Secretieremmers

Secretieremmers: Remmen de productie van maagzuur

• Werken via de bloedbaan (meer bijwerkingen)
• Vooral bij patiënten die chronisch NSAIDs gebruiken

1. Protonpompremmers: Omeprazol, Esomeprazol, Pantoprazol etc.

• Bijwerkingen: Hoofdpijn, duizeligheid, buikpijn en misselijkheid

2. H2-receptorantagonisten: Ranitidine, Cimetidine

• Bijwerkingen: Hoofdpijn, moeheid, duizeligheid en spierpijn

Door minder maagzuur ben je ook meer vatbaar voor schadelijke micro-organismen!

Eerste keus is protonpompremmers, de H2-receptorantagonisten geven snel interacties met andere medicijnen.

Mucosaprotectiva

Mucosaprotectiva: Maagbeschermer

• Hecht zich aan slijmvlies en legt een beschermend laagje over het slijmvlies van maag, oesophagus en eerste deel van dunne darm
• Vooral bij maagzweren en reflux-oesofagitis
• Naam: sucralfaat

Bijwerkingen: Obstipatie, misselijkheid en droge mond

Combinatiekuur

Combinatiekuur: Speciaal bij infectie met Helicobacter Pylori

• Één secretieremmer (protonpompremmer)
• Twee antibiotica 
• Kuur van 7 dagen
• Véél bijwerkingen...

Enkele bijwerkingen: Smaakstoornis, buikpijn, dyspepsie, misselijkheid, braken, diarree, obstipatie, winderigheid etc.

Anti-emetica

Anti-emetica: Onderdrukken de neiging tot overgeven

• Door vertraagde maaglediging: Domperidon en Metoclopramide
• Door prikkeling braakcentrum: Cinnarizine (reisziekte/migraine)
• Cinnarizine is zonder recept verkrijgbaar (de rest...)

Bij chemotherapie/bestraling: Granisetron en Ondansetron

• Veel krachtiger, alleen op recept

Je kunt door verschillende oorzaken misselijk worden en braken. Bijvoorbeeld doordat je maag niet snel genoeg geleegd wordt, of doordat het braakcentrum in de hersenen geprikkeld wordt.

Bijwerking domperidon: droge mond

Bijwerking cinnarizine: sufheid, vermoeidheid

Huiswerk

• Verder gaan met een samenvatting/lijst met moeilijke woorden bij het spijsverteringsstelsel
  
• Leren alle lesstof tot nu toe
• Maken Expert College: Refluxziekten