H 4.1 Het ontstaan van steden

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

H 4.1 Het ontstaan van steden

Woon jij in een dorp of in een stad? Wat maakt een stad fijn om in te wonen en wat juist minder fijn? In Nederland groeien steeds meer steden aan elkaar vast. Zie jij dit bij jou in de buurt ook gebeuren?

In dit hoofdstuk leer je in welk tijdvak mensen in steden zijn gaan wonen en waarom ze dat deden. Je leert ook hoe steden in andere landen zich ontwikkelen. Is het prettig wonen in een Nederlandse stad?

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe steden ontstonden. 
• Je weet hoe de economie zich ontwikkelde via handel en ambacht.
• Je weet hoe steden stadsrechten kregen en je kunt uitleggen hoe de steden werden bestuurd.
• Je weet dat Floris V van Holland een belangrijk gewest maakte.

Wat wordt er verkocht op een markt?

Leerstof

Stad en platteland

In het Frankische rijk was het normaal dat je op het platteland woonde. Steden waren er nog nauwelijks. Rond het jaar 1000, in de tijd van steden en staten  (1000-1500), veranderde dat. Boeren hadden namelijk een betere ploeg uitgevonden, waarmee ze grond konden bewerken. Daardoor werd de mest beter verdeeld en de grond vruchtbaarder. De oogst van boeren was nu groter. Zo kwam er veel meer voedsel voor mensen. Ouders konden nu kiezen om meer kinderen te nemen. Er was immers voedsel genoeg. Daardoor verdubbelde de bevolking tussen 1000 en 1300. Boeren produceerden meer voedsel dan ze zelf nodig hadden. In bron 1 zie je een markt. Hier verkochten boeren hun groente en fruit dat ze over hadden. De boeren zorgden voor het aanbod  (wat iemand wil verkopen). Er was voor de boeren door de bevolkingsgroei gelukkig veel vraag (wat iemand wil kopen) naar hun producten. Steeds meer mensen gingen bij de markt wonen. Dat was handig, dan hoefden ze niet meer zo ver te reizen om spullen te kopen of verkopen. Zo groeiden sommige marktplaatsen uit tot een stad.

Dat wat te koop is noemen we ....

1. Aanbod
2. Vraag
3. Handel
4. Vraag en aanbod

Dat wat mensen willen kopen noemen we ....

1. Aanbod
2. Vraag
3. Handel
4. Vraag en aanbod

Leerstof

De eerste stadsbewoners

Toen er zoveel voedsel beschikbaar kwam, kon een boerenzoon ervoor kiezen om iets anders te gaan doen dan boer worden. Zo werden sommigen bakker of slager. Anderen maakten sieraden of kleding. In bron 2 zie je een timmerman meubels maken. Mensen die iets met hun handen of gereedschap maken, noemen we ambachtslieden. De producten verkochten ze op de markt. Sommige mensen kochten de producten op om die ergens anders duurder te verkopen. Van de winst konden ze leven. Dat waren handelaren. De eerste bewoners van de stad waren vooral ambachtslieden en handelaren.

Leg uit wat ambachtslieden zijn

Leg uit wat handelaren zijn

Maken

Bladzijde 120

Opdracht 1 t/m 5

Tijd: 10 minuten

Je bent stil

Je mag zachtjes overleggen met degene NAAST je

Je mag overleggen in je groepje

Leerstof

Stadsrechten en stadsbestuur

De mensen op het platteland werden beschermd door hun heer. Bij gevaar konden ze bescherming zoeken in zijn kasteel. De inwoners van de stad moesten zichzelf beschermen. Daarom wilden de inwoners van de stad zelf hun wetten maken en een muur om de stad bouwen. Om dat te betalen moest de stad belasting vragen aan zijn inwoners. Ook wilden ze hun eigen inwoners zelf straffen. Als dat mocht van de koning of edelman kreeg een stad stadsrechten. In bron 3 zie je de inwoners van een stad, de burgers. Je kon burger worden als je een jaar in de stad woonde en een beroep had. Vaak werd een stad bestuurd door families die door handel rijk waren geworden. De belangrijkste bestuurder was de burgemeester, de schout. De schout was ook het hoofd van de stadspolitie. De politie en schout werden betaald van belastinggeld. Zo waren ook de burgers veilig, dus de stad had geen koning of edelman meer nodig.

quiz.ntr.nl

Wat was je cijfer?

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Leerstof

Gewest Holland

De koning of edelman die stadrechten had gegeven aan een stad, wilde natuurlijk wel iets terug. Eén keer per jaar kwam hij naar de stad om belasting te ontvangen. In steden werd met handel veel geld verdiend. Met een deel van dat geld kon hij een kasteel laten bouwen en ridders betalen. Een bekende edelman was graaf Floris. In de tijd van Floris bestond Nederland uit provincies, gewesten. Al die gewesten samen werden de Nederlanden genoemd.

Floris had van Holland een belangrijk gewest gemaakt. Om zijn rijkdom en macht te laten zien, liet hij in Den Haag de Ridderzaal bouwen. Andere edelen werden erg jaloers op Floris en namen hem gevangen (bron 4). Bij veel boeren en burgers was Floris populair. Ze wilden hem bevrijden, maar tijdens de bevrijding werd Floris door jaloerse edelen vermoord.

Maken

Opdracht 6, 7, 8, 9, 10, 11

Tijd: tot het einde van 

de les.

Klaar:

Lees de samenvatting en 

leer blz 148

(Niet af = huiswerk)

Je bent stil

Je mag zachtjes overleggen met degene NAAST je

Je mag overleggen in je groepje