Oefenen voor toets 5

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Oefenen voor toets 5

Tekstopbouw en hoofdgedachte

Opbouw van een tekst

Vaak bestaat een tekst uit drie delen:

• inleiding
• middenstuk
• slot

Leerdoelen herhalen

Je weet hoe een tekst is opgebouwd.

Je weet wat de hoofdgedachte is.

Je kan de hoofdgedachte in een tekst vinden. 

Inleiding

Middenstuk

Slot

Je maakt kennis met het onderwerp van de tekst. 

- voorbeeld of verhaaltje (anekdote)

Je leest over verschillende delen van het onderwerp: deelonderwerpen.

Het belangrijkste van een tekst wordt vaak herhaald, soms een wens of toekomstbeeld.

Deelonderwerpen

Verschillende onderwerpen in het middenstuk.

Een alinea in het middenstuk heeft vaak een deelonderwerp.

Tussenkopjes

Soms hebben alinea's in het middenstuk ook tussenkopjes.

Een tussenkopje is een titel boven een alinea.

Een tussenkopje helpt vaak bij het deelonderwerp.

Tekstopbouw:
Wat hoort er niet bij?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot
4. Afbeeldingen

De tekstopbouw bestaat uit:

1. titel - inleiding - tussenkopjes
2. titel - tussenkopjes
3. titel - inleiding - slot
4. inleiding -middenstuk - slot

Hoofdgedachte

Eén zin: 

het belangrijkste wat in de tekst over het onderwerp wordt gezegd. 

Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

1. de belangrijkste zin van een alinea
2. het onderwerp van de tekst
3. een uitspraak waar je het wel of niet mee eens bent
4. het belangrijkste wat over het onderwerp wordt gezegd in één zin

Wat is de hoofdgedachte van deze tekst?

1. Twee scholen in de Randstad verbieden leerlingen examen te doen
2. Een school mag een leerling adviseren af te zien van examen
3. Vijf leerlingen meldden zich de afgelopen maand bij het LAKS
4. Om een hoog slagingspercentage te garanderen, weigeren scholen leerlingen met slechte cijfers examen te laten doen.

Wat is de hoofdgedachte?

1. Waar ik in mijn hoofd over nadenk waar de tekst over gaat.
2. Een stukje herhaling
3. Het belangrijkste van de tekst in twee zinnen.
4. Het belangrijkste van de tekst over het onderwerp in één zin.

Wat is een deelonderwerp?

1. Het onderwerp van de tekst
2. De titel van de tekst
3. Het onderwerp van een alinea
4. De bron van de tekst

Tekstverbanden

Tekstverband is de samenhang tussen zinnen en alinea's.

Je ziet op welke manier ze bij elkaar horen. 

Als je let op tekstverbanden kun je de tekst beter begrijpen.

Tekstverbanden

Tegenstellend

Iets wordt verteld en daarna wordt iets verteld wat het tegengesteld (het omgekeerde) is.

Opsommend 

Verschillende dingen, kenmerken of oorzaken die bij elkaar horen, worden achter elkaar genoemd. 

Tegenstellend tekstverband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Tegenstellend tekstverband Geeft een tegenstelling tussen tekstdelen aan.	maar, echter, evenwel, toch, daarentegen	Mijn vriendin zei dat ze het geen enge film vond, toch kneep ze hard in mijn hand tijdens de film.

Opsommend tekstverband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Opsommend tekstverband Noemt twee of meer tekstdelen	ook, bovendien, daarnaast, ten eerste, ten slotte, zowel .... als	Willem heeft veel hobby's. Hij verzamelt treintjes en spaart ook foto's van het koningshuis. Hij speelt bovendien gitaar.

Toelichtend tekstverband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Toelichtend tekstverband Er wordt extra informatie of uitleg gegeven	bijvoorbeeld, zo, op deze manier, als, zoals, neem nou,	Er zijn veel mensen bij de voorstelling betrokken, zoals acteurs, lichttechnici, en een regisseur.

Chronologisch tekstverband

tekstverband	signaalwoorden	voorbeeld
Chronologisch tekstverband Gebeurtenissen in een bepaalde tijdsvolgorde	jaartallen, vroeger, later, eerst, daarna, vervolgens, nadat, terwijl	Om een latte macchiato te maken, moet je eerst koffie zetten, daarna melk opschuimen en vervolgens dit samenvoegen.

Tekstverbanden

De signaalwoorden:
als, zoals, bijvoorbeeld en neem nou
horen bij een

1. tegenstellend tekstverband
2. toelichtend tekstverband
3. chronologisch tekstverband
4. opsommend tekstverband

De signaalwoorden:
maar, toch, hoewel, daarentegen
horen bij een

1. tegenstellend tekstverband
2. toelichtend tekstverband
3. chronologisch tekstverband
4. opsommend tekstverband

De signaalwoorden:
en, daarnaast, verder, ten slotte
horen bij een

1. tegenstellend tekstverband
2. toelichtend tekstverband
3. chronologisch tekstverband
4. opsommend tekstverband

De signaalwoorden:
intussen, vervolgens, later, daarna
horen bij een

1. tegenstellend tekstverband
2. toelichtend tekstverband
3. chronologisch tekstverband
4. opsommend tekstverband

Weet je dit nog?

Wat is het verschil tussen

 hoofd- en bijzaak?

Hoofd- en bijzaken

De belangrijkste informatie in een tekst 

noemen we hoofdzaken.

Wat niet zo belangrijk is, zijn de bijzaken.

Hoofd- en bijzaken.
Wat is een hoofdzaak eigenlijk?

1. Hoofdzaken geven de belangrijke informatie over het onderwerp van de tekst.
2. Het belangrijkste wat er over het onderwerp wordt gezegd in 1 zin.
3. Hoofdzaken maken de tekst iets duidelijker.
4. Alle bijzaken bij elkaar.

Zijn hoofd of bijzaken belangrijker in een tekst?

1. hoofdzaken belangrijker dan bijzaken
2. bijzaken belangrijker dan hoofdzaken

wat is een kernzin?

1. De eerste zin
2. De belangrijkste zin
3. De belangrijkste zin van een alinea
4. De belangrijkste alinea

Tekstdoelen en tekstsoorten 

activeren         dat je iets gaat doen          advertentie, flyer

amuseren       dat je je vermaakt                strip, boek, gedicht, mop informeren     dat je iets te weten komt      krantenartikel, lesboek

instrueren       dat je iets leert                 recept, gebruiksaanwijzing

overtuigen       dat je zijn mening overneemt     recensie, betoog 

                      

Welk tekstdoel heeft een krantenartikel?

1. amuseren
2. instrueren
3. informeren

Welk tekstdoel heeft een recept?

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen

Ben je klaar voor de toets?

1. ja
2. nee