2.3. Formuletaal

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.3. Formuletaal

Leerdoelen

Je leert:

• Hoe je stoffen met een formule kunt weergeven
• De formules van een aantal belangrijke stoffen
• De naamgeving van eenvoudige stoffen
• De molecuulmassa berekenen met atoommassa’s
• Het massapercentage van een atoomsoort in een molecuul berekenen

Molecuul en atoom

Alle stoffen bestaan uit kleine deeltjes die moleculen heten.

Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen.

Een molecuul bestaat weer uit kleinere deeltjes die we atomen noemen.

Moleculen met formules weergeven

Moleculen met formules weergeven

Aan de moleculen kun je ook zien of het gaat om een element,  een verbinding of een mengsel.

Element

Verbinding

Verbinding en mengsel

Een verbinding is één molecuul die uit
meerdere atoomsoorten bestaat.

Een mengsel bestaat uitmeerdere
molecuulsoorten.

+

Elementen en Verbindingen

chloor          Cl2 (g)        Claire

fluor              F2 (g)         Fietst

stikstof         N2 (g)        Naar

waterstof     H2 (g)        Haar

zuurstof       O2 (g)        Oma

jood               I2 (s)           In

broom           Br2 (l)       Breda

Noteer:

Sommige elementen vind je als moleculen van 2 atomen (tabel 3).

Wat is de molecuulformule van dit molecuul?

Geef de molecuulformule

Wat is de
molecuulformule
van suiker?

Systematische naamgeving

Namen die gebaseerd zijn op de molecuulformule:

H2O

diwaterstofmono-oxide

Grieks telwoord gevolgd door atoomsoort

Systematische naamgeving

Systematische naamgeving

Stappenplan:

1.   De naam van de eerste atoomsoort met ruimte om er een telwoord voor te

      schrijven.

2.  Schrijf de laatste atoomsoort om naar de -ide vorm

3.  Noteer het Griekse telwoord van elke index voor de bijbehorende

      atoomsoort. Van de telwoorden tetra, penta en hexa mag je de laatste a

      weglaten.

Let op! Als 'mono' op het begin van de naam staat, schrijf je die niet op.

Voorbeelden: Difosforpentaoxide (P2O5)

                           S2O2 (dizwaveldioxide)

Wat is de systematische naamgeving van:

Br3S4

1. tribromidetetrasulfide
2. tribroomtetrasulfide
3. tetrabromidetrisulfide
4. tribromidetetrazwavel

Wat is de systematische naamgeving van salpeterzuur HNO3

Wat is de systematische naamgeving van

CO​​​

Aan de slag!

Maken en nakijken opgaven 31 t/m 42

Massa van atomen en moleculen

Atoommassa

De massa van een waterstofatoom is 1,66*10^-27 kg

Niet zo handig...

Daarom is de atomaire massa-eenheid bedacht, dat is de u. 

1 u = 1,66*10^-27 kg.

Atoommassa 

Atoommassa's van ieder atoom kun je aflezen in 

het Periodiek systeem.

Zo is de massa van 

element P = 30,97 u. 

Molecuulmassa's 

Hier tel je de atoommassa's bij elkaar op van alle atomen in één molecuul

Voorbeelden NaCl en Al₂O₃: 

De molecuulmassa van NaCl = 1 x 22,99 + 1 x 35,45 = 58,44 u

De molecuulmassa van Al2O3 = (26,98 x 2) + (3 x 16,00) = 101,96 u

Massapercentage

Als je de formule van een stof weet, kun je het massapercentage van een atoomsoort in een verbinding berekenen.

Massapercentage =                                                                    %

                                                                 

​Molecuulmassa​​MassaAtoomsoort​​⋅100

Massapercentage

Massapercentage =                                                                            %

                                                                 

Bijvoorbeeld: Bereken het massapercentage zuurstof in Glucose (                     ):

Massa Zuurstof: 6 * 16 = 96

Molecuulmassa: (6*12,01)+(12*1,008)+(6*16)= 180,156

Massapercentage = (96/180,156)*100 = 53,29%

​Molecuulmassa​​MassaAtoomsoort​​⋅100

C​6​​H​12​​O​6​​

Aan de slag!

Bereken de molecuulmassa en schrijf de systematische naam op van:

• CH₃Cl
• HNO₃
• MgBr₂
• CuSO₃ 

Antwoorden

Bereken de molecuulmassa van:

• CH₃Cl: 50,484 u    -  koolstoftriwaterstofmonochloride
• HNO₃: 63,018 u     -  waterstofmonostikstoftrioxide
• MgBr₂: 184,11 u     -  Magnesiumdibromide
• CuSO₃: 143,61 u   -   kopermonozwaveltrioxide

Molecuulmassa's 

Voorbeeld H₂O:

1. Zoek de massa op van H

2. Zoek de massa op van O

3. De molecuulmassa van H₂O = (2 x H) + (1 x O)

Aan de slag!

Maken en nakijken opgaven 31 t/m 49

Relatieve atoommassa 

Relatieve atoommassa: gemiddelde atoommassa die wordt berekend door rekening te houden met het voorkomen op aarde van de verschillende isotopen. 

Voorbeeld Chloor: 

75,8% Cl-35 en 24,2% Cl-37