9/12 Woordenschat 1-4 3h

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

• 
  
• Herhalen theorie woordenschat 
  
• leren woordenschat uit boek en schrift en oefenen op digitale methode of verder werken aan grammatica woordsoorten De Brug en diagnostische toets op ELO

Beeldspraak

Vergelijkingen, metaforen, metonymia en personificaties zijn vormen van beeldspraak.     

Doel=aantrekkelijk maken van 

een tekst.

Beeldspraak is altijd 

figuurlijk bedoeld.

eerder geleerde beeldspraak: (zie filmpje hierna)

• vergelijking: er is sprake van een object en een beeld. bv. In die jurk lijkt zij op een prinses.
• metafoor: er is alleen sprake van een beeld. bv. De prinses van het feestje deelde taart uit.'
• personificatie: een ding of iets uit de natuur krijgt een menselijke eigenschap. bv. De bladeren dansten in de lucht. 

Woordenschat H3: Metonymie

Deze beeldspraak berust niet op een vergelijking, maar op een specifieke eigenschap van het object.

Metonymie:

Andere voorbeelden metonymie 

• Je noemt een deel in plaats van een geheel

     bv. even de neuzen tellen

• Je noemt het geheel in plaats van een deel
  

      bv. Oranje heeft de wedstrijd gewonnen

• Je noemt het materiaal, maar je bedoelt het voorwerp

      bv. hij won goud

• Je noemt een aardrijkskundige naam, maar je bedoelt het

      product dat daarmee verbonden is. 

bv. Ik eet het liefst edammer.

vervolg metonymie 

• Je noemt plaats/ruimte, maar je bedoelt de mensen die daar

      zijn. bv. De zaal gaf een enorm applaus.

• Je noemt de producent, maar je bedoelt het product:

      bv. een Apple

• Je noemt de eigenschap, maar je bedoelt de persoon

     bv. die lange

Wat zijn stijlfiguren?

Een tekst kun je op verschillende manieren
aantrekkelijk maken: met beeldspraak
(vergelijking, metafoor en personificatie),
met (rijmende) uitdrukkingen en met stijlfiguren.

Een stijlfiguur gebruik je om iets te benadrukken. 

Stijlfiguren klas 3

• Een stijlfiguur gebruik je om iets te benadrukken. Enkele stijlfiguren  zijn:
• Herhaling: Plus geeft meer, veel meer
  
• Tegenstelling: geen haat, maar liefde
  
• Opsomming: Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder
  
• Bijzondere opsommingen: drieslag, climax en omgekeerde climax (zie volgende dia)

Drieslag, climax en omgekeerde climax

• Drieslag (woorden die bij elkaar horen)

Ik verlang naar zon, zee en strand. 

• Climax (opbouw in sterkte/meervoud)

Ik heb uren, dagen, weken zitten leren voor die toets!

• Omgekeerde climax (opbouw aflopend)

De officieren, de onderofficieren, de korporaals en zelfs de gewonde soldaten kwamen in opstand.

Hyperbool

De inhoud van de mededeling wordt enorm vergroot (overdrijving)

Hij barst van het geld (hij is rijk)

Ik word stapelgek van die man.

Ik verveel me dood

Understatement

- Met een understatement zwak je de mededeling af.

- Je zegt dat iets minder mooi, groot of belangrijk is dan in

   werkelijkheid.

Voorbeelden understatement

- Als je een één voor die toets hebt gekregen, zul je wel een paar

  foutjes gemaakt hebben.

- Die regisseur heeft met zijn speelfilms ongetwijfeld een paar   

  centjes verdiend.

- Mijn steenrijke oom heeft een stulpje aan de Rivièra gekocht.
- Zo'n drastische prijsverhoging zal niet bevorderlijk zijn voor de

  export van het product. (= ronduit slecht) 

Eufemisme

- Een eufemisme is een manier om iets verzacht uit te drukken. -   Door een eufemisme te gebruiken kan je iets wat onaardig is 

  zeggen of schrijven zonder dat het onaardig, gruwelijk of vies

  klinkt. 

Hij is helaas niet meer onder ons.

Voorbeelden eufemisme

- Volgens mij is er aan jou een steekje los! (gek)

- De examinator heeft onzorgvuldig gehandeld. (grote fouten

  gemaakt)
- De dierenarts heeft de hond laten inslapen (= gedood)
- De directie wil het personeelsbestand afslanken (= personeel

   ontslaan)
- Hij is een bekende van de politie (een boef)

Pleonasme

Pleonasme herhaalt een eigenschap die al in een woord verwerkt zit (bestaat uit twee verschillende woordsoorten).

Voorbeeld: ronde cirkel,

opnieuw herhalen, blauwe smurf

Voorbeelden pleonasme

• lange slungel 
  
• mondeling bespreken 
  
• naar beneden dalen 
  
• nieuwe aanwinst 
  
• nog eens herhalen 
  
• noodzakelijke behoefte 
  
• omlaag vallen 
  

• opnieuw herhalen 
  
• groen gras
  
• witte sneeuw
  
• als eerste beginnen 
  
• blauwe smurf 
  
• bloeiende bloesem 
  
• grote reus 
  
• hardop voorlezen 
  
• houten plank 
  

Tautologie zegt twee keer hetzelfde (synoniemen) met dezelfde woordsoort. (soms vaste uitdrukkingen) 

Bijvoorbeeld:

klaar uit, schots en scheef, gratis en voor niets

Voorbeelden TAUTOLOGIE

• gratis en voor niets 
  
• één en dezelfde 
  
• leugen en bedrog / list en bedrog 
  
• roddel en achterklap 
  
• geheel en al 
  
• vast en zeker / zeker en vast 
  
• nooit ofte nimmer 
  

• voor eeuwig en altijd 
  
• over en uit 
  
• klaar uit 
  
• bont en blauw  
  
• schots en scheef  
  
• keurig netjes
  

Wat is de metonymie in de volgende zin: 'Even de koppen tellen', zei de docent

1. Even
2. de koppen
3. tellen
4. de docent

Vergelijking, metafoor, personificatie, metonymie - Welke beeldspraak herken je? - De wind huilt.

1. vergelijking
2. metafoor
3. personificatie
4. metonymie

Is het een metafoor of een metonymie?
Op het schip van de woestijn hebben we de Sahara doorkruist.

1. metafoor
2. metonymie

Is het een metafoor of een metonymie?
Het leven is een weg met kuilen en hobbels.

1. metafoor
2. metonymie

Wat is een voorbeeld van metonymie?

1. Fris en fruitig opstaan
2. De ronde cirkel
3. Oranje wint de beker!
4. Mijn Nike's zijn vies.

Is het een metafoor of een metonymie?
En weer pakte Sven Kramer goud.

1. metafoor
2. metonymie

Is het een metafoor of een metonymie?
Ik voel me vandaag zo slap als een vaatdoek.

1. metafoor
2. metonymie

Geef van onderstaande zin aan of er sprake is van een vergelijking, een metafoor, een personificatie of een metonymie.

Ik lust nog wel een kopje.

1. vergelijking
2. metafoor
3. personificatie
4. metonymie

Geef van onderstaande zin aan of er sprake is van een vergelijking, een metafoor, een personificatie of een metonymie.

Hoge bomen vangen veel wind.

1. vergelijking
2. metafoor
3. personificatie
4. metonymie

Het doel van de les was:
Ik kan metonymie herkennen en begrijpen.

Heb je dit doel behaald?

1. helemaal
2. grotendeels
3. een beetje
4. helemaal niet

Hij is zo rood als een biet is een...

1. Metafoor
2. Personificatie
3. Vergelijking
4. metonymia

'Even de neuzen tellen' is een ...

1. metafoor
2. vergelijking
3. metonymia
4. personificatie

Wij zijn genoodzaakt u te moeten ontslaan.

1. tautologie
2. pleonasme

Enkel en alleen is een vorm van

1. tautologie
2. pleonasme

In deze witte sneeuw heb ik een zonnebril nodig.

1. tautologie
2. pleonasme

Pleonasme of tautologie?
De naakte nudist veroorzaakte nogal wat opschudding bij zijn onverwachte entree.

1. Pleonasme
2. tautologie

Hoe was het exact precies gegaan?

1. pleonasme
2. tautologie

Ik schaam me dood voor die grapjes van mijn vader.

1. pleonasme
2. tautologie
3. understatement
4. hyperbool

Welke van de onderstaande stijlfiguren is een hyperbool?

1. 'nat water'
2. 'brullende motor'
3. 'vlug sjokken'
4. 'eeuwen op iemand wachten'

Wat is het verschil tussen een hyperbool en een understatement

1. Bij de één som je een aantal dingen op, bij de ander niet
2. Bij de één gebruik je beeldspraak om je zin beter uit te drukken
3. Bij de één overdrijf je en bij de ander verzwak je
4. Bij de één versterk je, bij de ander niet

Hij heeft een glaasje teveel op.

1. hyperbool
2. understatement
3. eufemisme
4. metonymia

De honden uit de buurt doen hun behoeften bij mij voor de deur.

1. understatement
2. hyperbool
3. eufemisme
4. pleonasme

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

1. tautologie
2. pleonasme

Die engel van hiernaast heeft ons veel geholpen na de brand in de schuur.

1. metafoor
2. Personificatie
3. Vergelijking
4. metonymia

Tautologie of pleonasme?
De palen van de brug zijn gemaakt van grijs beton.

1. tautologie
2. pleonasme

Pleonasme of tautologie?
Die nutteloze verspilling van papier moet stoppen.

1. pleonasme
2. tautologie

Dat is een mooie, houten boomstam.

Pleonasme of tautologie?

1. pleonasme
2. tautologie

Pleonasme of tautologie?
Wij hoeven tomaten tegenwoordig niet meer uit het buitenland te importeren.

1. Pleonasme
2. tautologie

Tautologie of pleonasme?
Het aandeel van de Nationale-Nederlanden is naar beneneden gekelderd.

1. pleonasme
2. tautologie