1. Om de tafel gaan - Omgaan met gevoelige onderwerpen

• Burgerschap
• Mens & Maatschappij
• +3
• Middelbare school
• MBO
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 1-3
• Studiejaar 1-4

Introduction

In het thema Om de tafel gaan les 1 'Omgaan met gevoelige onderwerpen' bekijken de leerlingen wat een onderwerp voor sommige mensen gevoelig kan maken en hoe ze hiermee om kunnen gaan. Het thema Om de tafel gaan bestaat uit drie lessen: 1. Omgaan met gevoelige onderwerpen 2. Stereotypen, vooroordelen en discriminatie 3. Respect in de klas Hoewel de lessen een eenheid vormen, zijn ze ook goed los van elkaar te geven. De enkele lessen zijn, naar eigen inzicht, over meerdere lesuren te verdelen. Deze les sluit aan bij Slo Kerndoel Burgerschap: - A1 Schoolcultuur: De school zorgt voor een democratische cultuur. Zorgen voor een veilige schoolomgeving met aandacht voor diversiteit en inclusie. - B2: Diversiteit: De leerling handelt respectvol vanuit kennis over een diverse samenleving. - C2: Maatschappelijke vraagstukken: De leerling weegt af welke mogelijkheden die heeft om ten aanzien van maatschappelijke vraagstukken te handelen.

Instructions

Lesdoel

- Leren verwoorden wat een onderwerp voor iemand gevoelig kan maken.

- Durven aangeven wanneer je het wel/niet over het een onderwerp  wil hebben.

- Hanvaten internaliseren om een lastig gesprek aan te gaan.

Voorbereiding

- Neem de slides door en de bijbehorende notities.

- Druk eventueel de docenthandleiding, waar al deze notities in staan, af.

Benodigdheden

- Centraal scherm om de les te tonen

- Internet

- Devices voor de leerlingen of pen en papier

Instructions

Docentenhandleiding 1

Worksheets

Emotienetwerk Cirkel.pdf

1. Grondwet en grondrechten

OM DE 

Actief! Burgerschap

Les 1: Omgaan met gevoelige onderwerpen

TAFEL GAAN

1. Grondwet en grondrechten

Hoe werkt het?

• Dit weet je al
  
• Dit leer je nu
  
• Doen
  
• Terugkijken

• Kijken
• Klik hier
• Afbeelding vergroten

1. Grondwet en grondrechten

Je gaat zo een video kijken 

waarbij zes kinderen hun 

ervaringen en verhalen delen 

over racisme.

Wat maakt dit onderwerp 

gevoelig voor deze kinderen?

Video

Doe: Bekijk met je klas de video van het Jeugdjournaal over hoe zes kinderen hun verhalen delen over racisme. Stel hierbij de kijkvraag naar de leerlingen: wat maakt dit onderwerp gevoelig voor deze kinderen?

Hoe makkelijk vind jij het om aan te geven

als iemand iets zegt wat je niet fijn vindt?

De antwoorden zijn eerst anoniem. Bepaal zelf, afhankelijk van de klasveiligheid, of je de namen van de leerlingen bij de antwoordopties wil tonen.

Geen devices? Stel en behandel de vraag dan klassikaal.

1. Grondwet en grondrechten

Na de les:

• kun je verwoorden wat een onderwerp voor iemand gevoelig kan maken;
  
  
• kun je aangeven wanneer je het wel/niet over het een onderwerp
   wil hebben;
  
  
• kun je zes handvatten benoemen die je kunnen helpen om een lastig
   gesprek aan te gaan;
  
  
• kun je met de klas een gesprek aangaan over een gevoelig onderwerp
   aan de hand van emotienetwerken.

Aan het eind van de lessen kunnen de leerlingen vertellen wat een onderwerp voor iemand gevoelig kan maken en kunnen ze zes handvatten benoemen die ze kunnen gebruiken om een lastig gesprek aan te gaan.

Wat kan een onderwerp

gevoelig maken ?

Schrijf op wat voor jou een 

onderwerp gevoelig kan maken om

er over te praten.

Woordweb

Doel: Voorkennis activeren

Doe: Laat de leerlingen hun antwoorden invullen via www.lessonup.app. Hebben de leerlingen geen device? Laat ze dan schrijven op papier.

Voorbeeldantwoorden:

• lastig vinden om ergens over te hebben
• je kunt er iemand mee kwetsen
• niet iedereen denkt er hetzelfde over
• wanneer je je er sterk mee identificeerd.

Neem vervolgens de antwoorden van de leerlingen door. Welke antwoorden kwamen vaker voor? Kunnen jullie categoriëen maken tussen de gegeven antwoorden? 

Ga over de antwoorden en categoriëen in gesprek.

Welke onderwerpen

vind jij lastig om het

over te hebben?

Schrijf een of meerdere onderwerpen op waar jij het lastig vindt

om over te praten.

Woordweb

Doel: Voorkennis activeren

Vraag: Welke onderwerpen vind jij lastig om het over te hebben?

Doe: Laat de leerlingen hun antwoorden invullen via www.lessonup.app. Hebben de leerlingen geen device? Laat ze dan schrijven op papier.

Voorbeeldantwoorden:

• Gevoelens en emoties
• Liefde en relaties
• Pesten en sociale druk
• Schoolprestaties en stress
• Conflicten
• Geld en financiële zorgen

Neem vervolgens de antwoorden van de leerlingen door. Welke antwoorden kwamen vaker voor? Kunnen jullie categoriëen maken tussen de gegeven antwoorden? 

Ga over de antwoorden en categoriëen in gesprek.

Voel jij je veilig in de klas om te praten

over gevoelige onderwerpen?

De antwoorden zijn eerst anoniem. Bepaal zelf, afhankelijk van de klasveiligheid, of je de namen van de leerlingen bij de antwoordopties wil tonen.

Vraag door: waarom voelen leerlingen zich wel/niet veilig om te praten in de klas over gevoelige onderwerpen?

1. Grondwet en grondrechten

Hoe ga je respectvol met iemand

om over een gevoelig onderwerp?

Oefenen, oefenen, oefenen...

1

2

3

4

5

6

Deze slide bevat zes handvatten om een gesprek te voeren over een gevoelig onderwerp. Ga de zes stappen met de leerlingen één voor één langs door op de hotspots te klikken.

In slide 11 t/m 13 staan drie verschillende werkvormen waar je met leerlingen deze zes stappen kunt oefenen. Maak zelf de keuze welke werkvorm(en) je met jouw klas wil uitvoeren.

1. Actief luisteren (slide 11 t/m 13)
2. Vraag- of stelling(caroussel) (slide 14)
3. Emotienetwerk (slide 15 t/m 16)

Hoe ga jij zelf om met gevoelige onderwerpen?

Open vraag: Hoe ga jij zelf om met gevoelige onderwerpen?

Zojuist hebben de leerlingen zes handvaten gekregen om om te gaan met gevoelige onderwerpen. Welke acties nemen de leerlingen zelf (nog meer) om in gesprek te gaan over gevoelige onderwerpen?

Is dit actief luisteren... Of niet?

Af en toe tussendoor onderbreken als je iets te binnen schiet.

Iemand aankijken terwijl iemand een verhaal verteld.

Met je lichaams-houding laten zien dat je aandachtig luistert.

Het aangeven als omgevingsgeluiden

je afleiden.

Herhalen wat is

gezegd om te kijken of je het hebt begrepen.

De hele tijd vragen stellen aan de ander.

Pas wat zeggen

als de verteller helemaal klaar is.

Een nieuw onderwerp inbrengen als het stil valt.

Sleep de vier actief luister buttons naar de juiste zinnen.

Actief luisteren draait om samenwerking tussen de verteller en de luisteraar: de verteller brengt de boodschap helder over, terwijl de luisteraar de informatie optimaal verwerkt.

✔ actief luisteren

✔ actief luisteren

✔ actief luisteren

✔ actief luisteren

1. Grondwet en grondrechten

Maak teams van drie.

• Persoon 1
   Gaat een minuut een verhaal vertellen over iets dat die belangrijk vindt.
• Persoon 2 heeft de taak om actief te luisteren.

      - Let zo goed mogelijk op en vraag door, zonder je mening te geven.
      - Laat zien dat je interesse hebt in het verhaal.

• Persoon 3
   Heeft de taak om te kijken naar de houdingen van beide personen.
   Hoe actief luistert persoon 2? Lijkt persoon 1 gehoord te worden?

Wissel als de timer af gaat van beurt.

Actief luisteren

Hoe voelde dat?

😒🙁😐🙂😃

1. Grondwet en grondrechten

Vraag     of     Stelling

Vraag of stelling:

Draai aan de vraag- of stellingspinner. Ga in gesprek met de klas over welke vraag er verschijnt.

Meer interactie én diepere individuele gesprekken in de klas?
Gedachtenwissel caroussel:

• Maak een binnencirkel en buitencirkel met evenveel leerlingen. Heb je een oneven aantal leerlingen? Doe dan ook zelf mee. Zorg dat ieder iemand tegenover zich heeft staan.
• Draai aan een van de twee spinners. Links: vraag. Rechts: stelling.
• Geef de duo's de tijd om met elkaar in gesprek te gaan over de vraag of stelling die verschijnt.
• Geef de leerlingen twee tot vijf minuten de tijd voor dit gesprek. 
• Geef aan dat de buitenkring een persoon doorschuift naar rechts. De binnenkring blijft zitten. Draai voor de tweede keer aan een van de twee spinners. Herhaal de vorige stap.
• De buitenkring gaat voor de derde en laatste keer een persoon doorschuiven naar rechts. Herhaal de gesprek stap.

Laat de leerlingen weer op hun plek zitten. Hulpvragen om terug te blikken op het gesprek:

• Wat kwam er in jullie gesprek naar voren?
• Dachten jullie hetzelfde over de vragen/stellingen?
• Wat is je het meeste bijgebleven aan het gesprek?

Video: emotienetwerken

Leg uit: We gaan zo dadelijk net zoals bij deze video emotienetwerken rond een onderwerp.

Belangrijk bij deze werkvorm is, dat het niet gaat om meningen maar om gevoel (anekdotes, verhalen, overtuigingen).

• Ga terug naar jezelf
• Probeer te luisteren naar je gevoel
• Probeer empathie te tonen en mee te luisteren naar de gevoelens van de anderen
• Probeer de dynamiek te zien, dat er meerdere kanten zitten aan een verhaal en dat er meerdere gevoelens bij horen.

sterk

plezierig

onplezierig

matig

........................

Woordweb - Emotienetwerk cirkel

Doel: Het samen in kaart brengen en bespreken van de uiteenlopende emoties bij alle- daagse lastige onderwerpen.

Doe (klassikaal): Kies drie onderwerpen die werden aangegeven als lastige gespreksonderwerpen. Schrijf er één in het midden op. Ga het gesprek aan met de tips die eerder zijn gegeven. 

Met devices: Leerlingen vullen hun naam in in het woordweb. Laat de leerlingen zodra ieders naam op het bord is verschenen, hun naam op het klassikale  scherm verslepen naar waar zij voelen te staan tot dat onderwerp. 

Laat een aantal leerlingen uitleggen waarom zij op de plek staan waar ze staan. 

Nadat iedereen die zijn/haar plek wilde toelichten dat heeft gedaan, kunnen en mogen anderen zich verplaatsen in de cirkel als het verhaal van iemand anders ervoor heeft gezorgd dat je hier nu anders over denkt. Maak een lijn tussen de eerste en de tweede plek waar de leerling stond.

Zonder devices: Schuif de tafels aan de zijkant. Bewaar één tafel in het midden waar het onderwerp ligt. Spreek klassikaal af welke muur welk gevoel is of schrijf op vier blaadjes: sterk, matig, onplezierig en plezierig. Hang deze a4tjes ieder aan één muur. Laat de leerlingen staan hoe zij zich voelen tot een onderwerp.

Klik hier als je meer wil leren over de werkvorm emotienetwerken van Hester Dibbits.

Op een schaal van 0 (slecht...) tot 100 (goed!):

Hoe ging dat?

0100

Hoe sluit wat je in deze les hebt gedaan

aan op jouw dagelijks leven?

Leg je antwoord uit.

Open vraag: Blik terug met de leerlingen op deze les.

Hoe voel jij je na deze les?

😒🙁😐🙂😃

1. Grondwet en grondrechten

Begrippenlijst

• Empathie              Inlevingsvermogen, de kunde of vaardigheid om je in te leven in de situatie
                                     en gevoelens van anderen. 
  
  
• Respect                Anderen goed behandelt, naar hen luistert en hun gevoelens, meningen en
                                    grenzen serieus neemt, ook als ze anders zijn dan jij.
  
  
• Gevoelig               Wat een vervelend gevoel in je lichaam geeft.
  
  
• Actief luisteren   Niet alleen horen wat de ander zegt, maar ook proberen te begrijpen wat
                                     de ander zegt.

1. Grondwet en grondrechten