7.1 + 7.2

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

7.1 + 7.2

Programma

-Formatieve check	10 min
-Oefeningen nakijken	10 min
-Periodiek Systeem	15 min
-Atoombouw	15 min
-Oefenen	30 min

Formatieve check

Klik op de link om naar een nieuwe les te gaan, hierbij kan je zelf feedback geven op je leerdoelen:

Checks voor 7.1 + 7.2

De laatste slide sla je voor nu over, deze is voor het einde van de les!

Oefeningen nakijken

Ik loop langs om te controleren of je je spullen bij je hebt en of de oefeningen gemaakt zijn.

De antwoorden staan in het eerste tabblad van de Studiewijzer in Magister.

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt de molecuulformules met toestandsaanduidingen geven van de zeven elementen die als twee-atomig molecuul voorkomen.
• Je kunt benoemen in welke groep van het periodiek systeem de edelgassen en de halogenen staan en welke eigenschappen ze hebben.
  
• Je kunt in Binas op een juiste manier informatie vinden.
• Je kunt benoemen uit welke deeltjes een atoom is opgebouwd.
  
• Je kunt uitleggen in welke eenheid je de atoommassa uitdrukt en wat het massagetal van een atoom inhoudt.
  
• Je kunt de gegevens van een atoom uit een schematische tekening aflezen.

7.2

Waar bestaat het universum uit?

99,99% = leegte

0,01% = materie

Leegte bestaat uit een

afwezigheid van deeltjes.

Waar bestaat materie uit?

Bouwstenen materie

Een groot deel van de deeltjes in het universum bestaat uit moleculen.

Bouwstenen materie

Maar moleculen bestaan natuurlijk ook weer ergens uit, namelijk atomen!

Is er iets kleiners dan atomen?

Jazeker! Een atoom bestaat uit 2 onderdelen:

1. De atoomkern (nucleus), de atoomkern bevat 2
soorten deeltjes:

• Proton(p⁺): een positief geladen deeltje.
  
• Neutron(n⁰): een ongeladen deeltje.
  

2. De elektronenwolk, de elektronenwolk bevat maar 1 soort deeltje:

• Elektron(e⁻): een negatief geladen deeltje dat rond de kern beweegt.

Elektronenwolk

In een elektronenwolk bewegen elektronen om de kern heen.

• Elektronen zitten in verschillende schillen in een elektronenwolk.
  
• De schillen worden van binnen naar buiten toe gevuld met elektronen.

Ladingen

Zoals we eerder zagen hebben protonen en elektronen een lading.

• Elke proton heeft 1 positieve lading (1+)
  
• Elke elektron heeft 1 negatieve lading (1-)
  

Wanneer atomen  neutraal geladen zijn, hebben ze een lading van 0.

• Dit betekent dat er dan in een atoom evenveel protonen als elektronen moet zitten.
  
• Dus: aantal protonen = aantal elektronen
• Een atoom is dan elektrisch neutraal

Waar zitten welke deeltjes?

Kern

Wolk

Protonen

Elektronen

Neutronen

Als een elektrisch neutraal atoom 10 protonen heeft. Hoeveel elektronen heeft het dan?

1. 5
2. 10
3. 15
4. 20

Massagetal

• Uit een eerdere dia weten we dat in een neutraal atoom het aantal protonen = aantal elektronen.
• Dus als je 6 protonen hebt, heb je ook 6 elektronen.
  
• Maar niet altijd is het aantal protonen ≠ aantal neutronen.

Bijvoorbeeld: Een koolstofatoom bestaat altijd uit 6 protonen. Maar sommige koolstofatomen bevatten 6 neutronen, en andere bevatten 7 neutronen.

Massagetal

Hoe weet je wanneer je te maken hebt met andere hoeveelheden neutronen?

Massagetal = aantal protonen + aantal neutronen

Het massagetal geeft dus aan hoeveel neutronen een atoom heeft.

• Wetenschappelijke notaties: C-13, ¹³C, ¹³₆C

De wetenschappelijke notatie geeft dus eigenlijk het volgende aan: hoeveel protonen, neutronen en elektronen je hebt.

Handige simulatie

Een atoom bouwen

De link hierboven brengt je naar een site waar je zelf een atoom kan bouwen, om te kijken of je het helemaal snapt.

Een zuurstofatoom heeft 8 protonen, 9 neutronen en 8 elektronen, wat is het massagetal?

1. 1
2. 10
3. 16
4. 17

7.1

Atomen

Atomen kunnen verschillen in hoeveel protonen, neutronen en elektronen ze hebben!

• Sommige atomen hebben 1 van elk
  
• Sommige atomen hebben 25 protonen, neutronen en elektronen
  
• Sommigen hebben 68 protonen , 80 neutronen en 68 elektronen
  
• De hoeveelheid combinaties zijn groot!
  

Hoe deel je atomen in?

Indelen atomen

Atomen deel je op in elementen:

• Atomen die maar 1 proton hebben horen bij het element waterstof (H). Het zijn dus een waterstofatomen.
  
• Atomen die 6 protonen hebben horen bij het element koolstof (C). het zijn dus een koolstofatomen.
  
• Elementen hebben afkortingen in de vorm van 1 hoofdletter en soms 1 kleine letter erbij!
  
• In totaal zijn er (tot nu toe) 118 elementen!
  

Al deze elementen staan mooi weergegeven in het periodiek systeem! (zie Binas)

Ordening

Getallen gaan van linksboven naar rechtsonder.

Het getal dat er staat heet het atoomnummer.

• atoomnummer = aantal protonen.

Periodiek systeem

• Tot nu toe 118 elementen ontdekt, eerste 95 natuurlijk, laatste 23 synthetisch
  
  
• Elementen gerangschikt op eigenschappen
  
  
• Verticaal: perioden
  
  
• Horizontaal: groepen (elementen in dezelfde groep hebben overeenkomstige eigenschappen)
  

Groepen

Elementen die in dezelfde groep staan hebben gelijknamige eigenschappen.

Sommige groepen hebben namen:

• Groep 1 (behalve H): alkalimetalen. Reageren goed met groep 17. Reageren goed met zuurstof. Exploderend wanneer het in contact komt met water.
  
• Groep 2: aardalkalimetalen. Reageren goed met groep 16.
  
• Groep 17: Halogenen. Reageren heel goed met groep 1.
  
• Groep 18: Edelgassen. Reageren nergens mee! Hebben allemaal 8 elektronen in de buitenste schil zitten (behalve He).

Metalen & niet-metalen

Tenslotte kan je het periodiek systeem nog onderverdelen in 2 categorieën:

Metalen en niet-metalen!

• Links van de gele lijn zijn alle metalen (behalve H).
• Rechts van de gele lijn zijn niet-metalen.

Zet de juiste namen bij de juiste groepen.

Groep 1

Groep 2

Groep 17

Groep 18

Edelgassen

Alkali metalen

Halogenen

Aardalkali metalen

Welk element is atoomnummer 26?

1. ijzer
2. mangaan
3. kobalt
4. ruthenium

Is atoomnummer 25 een metaal of een niet-metaal?

1. Metaal
2. Niet-metaal

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Hoofdstuk 7 Paragraaf 1:

1, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 12

Hoofdstuk 7 Paragraaf 2:

2, 5, 7, 9, 10

Welke leerdoelen beheers je?

Klik op de link, deze opent weer de check. Vul nu de laatste slide in:

Checks voor 7.1 + 7.2