1.4 Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

1.4 Organismen en hun omgeving

Leerdoelen

• uitleggen dat organismen aan hun omgeving aangepast zijn.
  
• benoemen wat een soort is in de biologie.
  
• verschillende samenlevingsvormen van organismen noemen.
  
• uitleggen hoe verschillende soorten organismen samenwerken en/of van elkaar afhankelijk zijn

Een paar belangrijke begrippen:

Soort: Organismen die samen vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen. 

Soort?

Organismen behoren tot dezelfde soort

• Als ze nakomelingen kunnen maken
• Als deze nakomelingen vruchtbaar zijn

Nee, het is geen soort.

Het kan geen vruchtbare nakomelingen maken.

Is een muildier/muilezel een soort?

Een paar belangrijke begrippen:

Camouflage: Een organisme heeft een uiterlijk waarmee het niet opvalt in de leefomgeving

Camouflage & Mimicry

• Camouflage: niet opvallen in de omgeving.
• Mimicry: lijken op een ander (giftig) dier

Camouflage om te jagen

Camouflage om niet opgegeten te worden

Waarover gaan we het verder over hebben?

• Voedselrelaties: herbivoor, carnivoor en omnivoor
• Voedselrelaties: concurrentie, predatie en symbiose
• Symbiose: mutualisme, commensalisme en parasitisme

Voedselrelaties: planten, vlees of alles?

Planteneters - bijv. koeien
Plooikiezen malen het plantaardigvoedsel fijn

Vleeseters - bijv. honden
Grotere scherpere hoektanden en knipkiezen zo verscheuren ze hun prooi.

Alleseters - bijv. mensen en varkens. Zij eten plantaardig en dierlijk voedsel.
Snijtanden en hoektanden om het eten los te knippen en knobbelkiezen om het eten goed te malen

Voedselrelaties: planten, vlees of alles?

Voedselrelaties: concurrentie, predatie of symbiose?

Concurrentie: twee of meer organismen die vechten om hetzelfde

Predatie: dier dat overleeft door andere dieren de doden en eten

Symbiose: Twee organismen van verschillende soorten die langdurig samenleven.

Voedselrelaties: concurrentie, predatie of symbiose?

Oefenen: Schrijf voor jezelf op: ..., want ...

1: Een koe en een paard samen in één weiland;

2: Een havik vangt een muis;

3: Mycorrhiza (samenlevingsvorm van schimmels en planten via de wortels);

4: Leeuwen en tijgers op de savanne;

5: Korstmossen (samenwerking tussen een alg en een schimmel op bijvoorbeeld boomstammen of gebouwen)

6: Zwaluwen die vliegjes vangen.

Symbiose: mutualisme, commensalisme of parasitisme?

Mutualisme: een symbiotische relatie tussen organismen waar

beide voordeel van hebben

Commensalisme: een symbiotische relatie tussen organismen waar één organisme voordeel van heeft en het andere niet, maar ook geen nadeel

Parasitisme: een symbiotische relatie tussen organismen waar

één organisme voordeel van heeft én het andere nadeel

Symbiose: mutualisme, commensalisme of parasitisme?

Oefenen: Schrijf voor jezelf op: ..., want ...
1: Een mug die jou prikt en je bloed opzuigt;
2: E-coli bacterie in je darmen;
3: Strontvliegen die mest afbreken;
4: Bloemen en bijen;
5: Lintworm in je darmen.

Zelfstandig werken

Lezen : Theorie 1.4 Organismen en hun omgeving

Maken: Opdr. 1 t/m 7

Leerdoelen

• uitleggen dat organismen aan hun omgeving aangepast zijn.
  
• benoemen wat een soort is in de biologie.
  
• verschillende samenlevingsvormen van organismen noemen.
  
• uitleggen hoe verschillende soorten organismen samenwerken en/of van elkaar afhankelijk zijn

Een paar belangrijke begrippen:

Soort: Organismen die samen vruchtbare nakomelingen kunnen voortbrengen. 

Camouflage: Een organisme heeft een uiterlijk waarmee het niet opvalt in de leefomgeving

Kunnen we van beide begrippen voorbeelden vinden in het klaslokaal?