5. 19 sept: Taalgebruik: tekstdoelen + tekstsoorten A+C

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Op tafel:

• laptop
• map
• pen

Welkom havo 3

• Jas uit en over je stoel. 
  
• Tas van tafel.
• Oortjes en telefoon in je tas. 

Starten met 10 minuten NUMO

Inlog vergeten?

gebruikersnaam: leerlingnummer: 123456

wachtwoord: j123456

Vandaag donderdag 19 september: 

• Numo: al gedaan
• Oefenen Taalverzorging
• Tekstdoelen en tekstvormen uitleg
• Aan de slag

Taalverzorging 

Deel A = meervoudsvorming en bijvoeglijk naamwoorden

Deel C = Samenstellingen

Deze oefenen we tijdens de periode. 

>>> log in op LessonUp

Wat is de correcte spelling?

1. De gelaarste kat
2. De gelaarsde kat

Wat is de correcte spelling?

1. De ontpitte kersen
2. De ontpite kersen

Wat is de correcte spelling?

1. Het ontdooide ijsje
2. Het ge-ontdooide ijsje
3. Het geontdooide ijsje
4. Het ontgedooide ijsje

Wat is de correcte spelling?

1. Het gebewaarde geheim
2. Het bewaarde geheim
3. Het bewaarte geheim
4. Het gebewaarte geheim

Wat is de correcte spelling?

1. De gedoode crimineel
2. De gedoodte crimineel
3. De gedode crimineel

Wat is de correcte spelling?

1. De vermoordde crimineel
2. De vermoorde crimineel
3. De vermorde crimineel
4. De vermoorte crimineel

Wat is de correcte spelling?

1. De juf is laaiend
2. De juf is laaiende
3. De juf is laaient

Wat is de correcte spelling?

1. De woedende vader
2. De woedente vader

Nieuwe lesstof

Les 2 (handboek): tekstdoelen

De lessen in het handboek die we behandelen zijn les 1-5 + 7, deze komen terug in het oefenboek in les 1b en 1c. 

Tekstdoelen 

Een schrijver, journalist of webdesiger bedenkt vooraf wat hij of zij wil bereiken met zijn tekst.

 

Hij of zij bedenkt waarom die tekst geschreven wordt. 

Dat noem je een tekstdoel. 

..Maar als jij het vervolgens leest is niet altijd 

duidelijk welk doel deze schrijver had. 

Daarom is het goed te weten welke doelen er zijn, 

zodat je ze  zou kunnen herkennen. 

1. Tekstdoel informeren

• De schrijver wil dat de lezer iets 'leert' van zijn tekst. De tekst is objectief, vooral veel feitelijke informatie.

Voorbeeld: 

• lesboeken, nieuwsartikelen

2. Tekstdoel instructie geven / instrueren

• De schrijver wil je uitleggen hoe je iets moet doen.

Voorbeeld: 

• recepten, handleiding IKEA-kast

3. Tekstdoel overtuigen

• De mening van de schrijver staat centraal. De schrijver probeert je met zijn argumenten te overtuigen van zijn mening. 

Voorbeeld: 

• pleidooi, recensie, betoog, blog

4. Tekstdoel activeren

• De schrijver wil de lezer aanzetten om iets te gaan doen: kopen van een product, stemmen op een partij.

Voorbeeld: 

• reclameteksten, verkiezingsposter

5. Tekstdoel amuseren

• De schrijver wil de lezer vermaken. De tekst kan verzonnen zijn of gaan over iets wat de schrijver heeft meegemaakt. 

Voorbeeld: 

• gedicht, strip, blog

6 Tekstdoel beschouwen

• De schrijver wil dat de lezer zelf een mening vormt over een bepaald onderwerp. De schrijver geeft daarom informatie van verschillende kanten. 

Voorbeeld: 

• sommige krantenartikelen, artikelen met achtergrondinformatie

Tot hier met havo 3A en 3C

Open je laptop.

Verder opdrachten maken in LessonUp

Wat zijn verschillende doelen die een schrijver aan een tekst geeft?

tekstdoelen 

• Informeren
• Instructie geven
• Overtuigen
• Activeren
• Amuseren
• Beschouwen

Oefenen!

Kies het beste tekstdoel in de volgende vragen.

De aantekeningen die je maakt bij een practicum van scheikunde.

1. instrueren
2. activeren
3. informeren
4. amuseren

Uitleg

De aantekeningen die je maakt bij een practicum van scheikunde.

Tekstdoel = informeren, want

• Je maakt aantekeningen, zodat je die later kunt nalezen. Misschien wil je er later mee leren en dan moet je de informatie opschrijven die belangrijk is.    

Een vlog over het dagelijks leven van een BN'er.

1. beschouwen
2. amuseren
3. activeren
4. overtuigen

Uitleg

Een vlog over het dagelijks leven van een BN'er. 

Tekstdoel = amuseren, want

• De vlog gaat over het dagelijks leven van een persoon. Je bekijkt die vlog, omdat je geïnteresseerd bent in die persoon. Lezen over zijn/haar leven amuseert jou.  

#zwartepietendiscussie op Twitter

1. informeren
2. instrueren
3. activeren
4. overtuigen

Uitleg

#zwartepietendiscussie op Twitter

Tekstdoel = overtuigen, want

• Het medium is Twitter en daar worden veel meningen gegeven. Die meningen willen je overtuigen.  

de huis-aan-huisfolder van Amnesty International

1. activeren
2. beschouwen
3. instrueren
4. overtuigen

Uitleg

de huis-aan-huisfolder van Amnesty International

Tekstdoel = activeren, want

• Een huis-aan-huisfolder wordt gemaakt om nieuwe mensen lid te laten worden bij Amnesty. Het doel is daarom dat mensen lid worden en dat hoort bij 'activeren'.   

Een brochure van de overheid over de voor- en nadelen van zonnepanelen

1. instrueren
2. beschouwen
3. activeren
4. overtuigen

Uitleg

Een brochure van de overheid over de voor- en nadelen van zonnepanelen

Tekstdoel = beschouwen, want

• Er worden zowel voor- als nadelen gegeven. Het is de bedoeling dat je zelf een mening vormt over het onderwerp zonnepanelen.  

Een boek met doe-het-zelf-klusjes.

1. activeren
2. beschouwen
3. instrueren
4. overtuigen

Uitleg

Een boek met doe-het-zelf-klusjes.

Tekstdoel = instrueren, want

• Met doe-het-zelf-klusjes leer je vermoedelijk hoe je iets zelf moet doen met aanwijzingen. 

Amuseren

Activeren

Overtuigen

je vermaken

Proberen iemand iets te laten doen of juist niet

Klap je laptop dicht.

Pak erbij: 

map/schrift

pen

Schrijf de antwoorden in je schrift. Samenwerken mag. 

Maak eerst opdracht 6, dan 1. 

3 tekstsoorten

• Verhalende tekst
  
• Informerende tekst
  
• Waarderende tekst

Verhalende tekst

De schrijver van een verhalende tekst wil je met zijn verhaal vermaken of tot nadenken aanzetten. 

• Voorbeelden: roman, sprookje, sciencefiction

Informerende tekst

In informerende teksten gaat het om feiten, om wat er echt gebeurd is.

• Voorbeelden: krantenbericht, schoolboek, recept

Waarderende tekst

In waarderende teksten gaan de belangrijkste vragen over de mening van een schrijver. Hij kan proberen je te overtuigen of je moet zelf een mening formuleren.

• Voorbeelden: boekrecensie, discussie, debat, betoog

Begrippen uit deze les

1. Tekstsoorten: waarderende, informerende en verhalende.

2. Tekstdoelen: beschouwen, overtuigen, informeren, instrueren, activeren en amuseren.

Huiswerk: 

Gebruik Handboek pagina 52.

Maak uit het oefenboek opdracht 5 en 6 op pagina 11.