Herhalingsles par. 4.1 en 4.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Studiewijzer

07/02: Par. 4.2 Revolutie in Amerika

09/02: Par. 4.3 Revolutie in Frankrijk

14/02: Par. 4.3 Revolutie in Frankrijk

16/02: Herhaling 

21/02: SO §4.1 t/m 4.2 

23/02:  - 

Voorjaarsvakantie

06/03: Par. 4.3 Revolutie in Frankrijk

09/03: Par. 4.4 Revolutie in Nederland

13/03: Par. 4.4 Revolutie in Nederland

16/03: Par. 4.4 Revolutie in Nederland

21/03: Voorbereiden TWT

23/03: Studiedag 

TWT 3

TOETSWEEK P3

H4

4. Pruiken en revoluties

4.1 De pruikentijd

Tijdvak 7

Pruiken waren de mode tussen 1700 en 1800

Bijeenkomsten in de salons

Ideeën van Voltaire en

Rousseau discussieren

1. De Nederlandse economie (1)

Door de Gouden Eeuw zijn er in de 18e eeuw veel rijke handelen in Nederland.

Toch gaat de economie heel erg achteruit: de nijverheid gaat slechter en de VOC maakt steeds minder winst.

Werkloosheid en armoede nam toe.

Geldbanken doen het wel goed: rijke mensen lenen geld aan de bank tegen een rente.

De Nederlandse economie (2)

Regenten (bestuurders), kooplieden en handelaren waren rijk. 

Woonden in grote grachtenpanden  in Amsterdam of in grote buitenhuizen (langs de Vecht). 

Amsterdam was nog steeds het financiële centrum van Europa: waar ondernemers en overheden van heel Europa geld leenden.

1700: Nederland verloor zijn economische voorsprong

• Opkomst van Groot-Brittannië.

 

• Handel en nijverheid bloeidde in Frankrijk. 

Maar er waren ook veel problemen in Frankrijk...

De drie standen

In de middeleeuwen had je in de samenleving drie standen:

Geestelijken

Adel

Boeren

Elke groep heette  een stand. Letterlijk waar jij staat in de maatschappij, wat jouw plek is. 

De standenmaatschappij

De standenmaatschappij was oneerlijk. Eerste twee standen hadden privileges (voorrechten)

De eerste stand: de geestelijkheid. 

Tweede stand: adel

Eerste en de tweede stand hadden privileges:

• (bijna) geen belasting betalen
•  eigen rechtbank
•  adel en geestelijkheid bezaten grond.

De derde stand

Boeren in het platteland en de burgers in de steden. 

• De burgers in de steden: sommige waren rijk, intellectuelen, hadden kritiek op de standenmaatschappij.

 Betaalde belasting, maar mochten niet meeregeren!

• Boeren: moesten pach betalen en allerlei andere kosten voor hun heer. 

Problemen...

• Indirecte belastingen: belasting die wordt betaald door aankoop van producten
• Als de belastingen werden verhoogd moesten boeren dat betalen. 
• Rijke burgers konden wel belasting betalen, maar wilden daarvoor graag inspraak in het bestuur. 

Kortom: 3de stand betaalde alle beslasting maar werden steeds armer.
Ontevredenheid overheerst!

Leg de afbeelding uit

Wie zie je?

Wat is de boodschap van de maker?

Vorige les...

De handel bloeit in de havens van Frankrijk.

Maar: er is ook grote armoede onder boeren en arbeiders

Standenmaatschappij:  maatschappij waarin de bevolking is verdeeld in standen met eigen rechten en plichten.

1e en 2e stand hebben meer privileges:

- Ze betalen minder belasting

- Boeren met pacht betalen aan hun heer

De Verlichting

Beweging van mensen die vinden dat met het verstand (de rede) alles kan worden verklaard en dat de maatschappij op het verstand gebaseerd moet zijn. 

Door rationeel te denken zou de wereld beter en gelukkiger worden. 

Ontstond in de 18e eeuw in de westerse landen. 

In wat geloven de aanhangers van de verlichting (verlichte denkers)? (1)

• Armoede en ellende het gevolg waren van domheid en onwetendheid. 

Diderot en d'Alembert: Encyclopédie vanaf 1751. 

 

In wat geloven de aanhangers van de verlichting (verlichte denkers)? (2)

• Godsdienst is niet iets wat je kan bewijzen, daarom moeten mensen uit verschillende geloven verdraagzaam tegenover elkaar zijn. 

•  God grijpt niet rechtstreeks in het leven van de mens. Alles is een gevolg van menselijk handelen en natuurwetten. 
• Andere mensen geloofden helemaal niet meer in een god. Zij werden atheïst. 

Voltaire

• De aanstichter van de de Franse Revolutie.

• Voor vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. 
• God had de wereld geschappen, maar bemoeide zich er verder niet meer mee. 

• "Ik ben het niet eens met wat je zegt, maar ik zal het recht om het te zeggen tot de dood toe verdedigen.

Kritiek

De gedachte dat mensen met hun verstand (de ratio) alles konden begrijpen en verklaren leidde tot kritiek op de standenmaatschappij.

 

Alle mensen waren van nature gelijk!

Verlichters denkers willen gelijke rechten. 

• Mensenrechten: rechten die voor iedereen gelden, bijv. vrijheid van godsdienst en van meningsuiting. 
• Rechtsstaat: een staat waarin de wet voor iedereen gelijk is en iedereen, ook de koning, aan de wet  moet houden. 
• Grondwet: papier waar staat hoe het land werd geregeerd en de rechten van de burgers zijn.

John Locke

Volkssoevereiniteit: vorsten en regeringen krijgen hun macht niet van God, maar van het volk!

Als de koning of regering hun macht misbruiken of ongeschift zijn, mag het volk ze afzetten en een andere aanwijzen. 

Lodewijk XIV

Lodewijk XVI

Montesquieu: Trias Politica

(driemachtenleer)

Verlicht absolutisme

Uitvoeren van aantal ideeën uit de Verlichting.

Bijv.: Catharine de Grote (Rusland)

Frederik de Grote (Pruisen)

De Amerikaanse Revolutie

1765 - 1791 

De Amerikaanse Revolutie begint

• Engelsen stichtten vanaf 1607 dertien kolonies aan de Amerikaanse oostkust.

• Drie bevolkingsgroepen:

1.  Amerikanen
2. Afro Amerikanen, vooral in het zuiden van het land.
3. Indianen (Native Americans)

• In de Britse kolonies woonden mensen met een Europese achtergrond = Amerikanen.
• Iedere kolonie had zijn eigen parlement.

New York werd een bloeiende handelstad. 

Engeland verhoogd de belastingen...

De kolonisten moesten:

• Invoerrechten betalen op producten uit Engeland. 
• Alleen grondstof leveren, geen nijverheidsproducten. 
• Invoerrechten op suiker, glas en thee.
• Stamp Act: belasting op alle drukwerk!

Reactie van Amerika:

Afgevaardigden van de Engelse kolonies kwamen voor het eerst bijeen tegen de belastingen!

"NO TAXATION WITHOUT REPRESENTATION"

Het verzet

Vanaf 1765: de Amerikaanse Revolutie

1774: het Congres, waarin afgevaardigden uit alle dertien kolonies zaten. 

1775: Onafhankelijkheidsoorlog

1783: dekolonisatie (onafhankelijk worden van kolonies) 

Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog

1775- 1783

Leider: George Washington

Thomas Paine: Het is in strijd met de rede dat een heel continent werd geregeerd door een eiland. Breken met Groot-Brittannië!

Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog

2 juli 1776: congres riep het onafhankelijkheid uit van de VS.

4 juli 1776: Onafhankelijkheidsverklaring, geschreven door Thomas Jefferson. 

Thomas Jefferson

Schrijft de onafhankelijkheidsverklaring en was aanhanger van de Verlichting.

Verlichte principes in de onafhankelijkheidsverklaring:

- Alle mensen zijn gelijk

- Leven, vrijheid en nastreven van geluk

- Het volk heeft het recht om een slechte regering af te schaffen en een nieuwe in te stellen. 

Hoe verliep de onafhankelijkheidsorlog?

1774: het Congres, waarin afgevaardigden uit alle dertien kolonies zaten.

1775: Onafhankelijkheidsoorlog

4 juli 1776: Onafhankelijkheidsverklaring, geschreven door Thomas Jefferson met verlichte principes, leidde tot enthousiaste reacties.

Verlichte ideeën worden vastgesteld in een staatsdocument!!!

Hoe verliep de onafhankelijkheidsorlog?

Frankrijk probeer de macht van het Verenigd Koninkrijk te verzwakken. Ze erkende als eerste land de VS en stuurde troepen. 

De VS onafhankelijk

1781: De Britten geven het oorlog op. 

1783: vrede en de VS WORDT ONAFHANKELIJK

De eerste demoratische revolutie: een ingrijpende politieke verandering waarbij een democratische grondwet wordt ingevoerd. 

1783, Vrede van Parijs

Het bestuur van de Verenigde Staten

1787 : De VS krijgt een grondwet (hoe de staat wordt geregeerd en wat de grondrechten zijn)

• Bondsstaat of federatie
• Driemachtenleer (Trias Politica) van Montesquieu
• Grondrechten (Bill of Rights): 

- zoals godsdienstvrijheid en meningsuiting,

recht op een eerlijk proces en wapenbezit.

Het bestuur van de VS

Trias politicas:

Wetgevende macht: het congres (federale parlement) bestaat uit

• het Huis van Afgevaardigden (afhankelijke van hun inwonerstal) 
• de Senaat (2 afgevaardigden van alle staten).

Het bestuur van de VS

Trias politicas:

Uitvoerende macht:

de president, gekozen via verkiezingen om de vier jaar. 

Had iedereen kiesrecht?

Het bestuur van de VS

Trias politica

Rechterlijke macht: het federale Hooggerechtshof, met daarin de hoogste rechters. 

Kunnen wetten of besluiten verbieden die in strijd zijn met de grondwet.