Voorzetsel, trappen van vergelijking en lijdend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Grammatica W4

Alle onderdelen van spelling en grammatica van W4 en W5 komen terug op de eindtoets van W5.

Lesdoelen

- Je weet wat een 

voorzetsel is.

- Je weet wat trappen van 

vergelijking zijn.

- Je weet wat het lijdend voorwerp is

Twee soorten grammatica

Woordsoorten

Zinsdelen

Twee soorten grammatica

Woordsoorten:

lidwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, telwoord, werkwoord

Zinsdelen:

persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp

Het voorzetsel

Welke voorzetsels ken je?

Een voorzetsel is een klein woord.

Het staat voor of achter een woordgroep waar het bij hoort.

Hij liep in de tuin

Hij liep de tuin in

woordgroep

voorzetsel

woordgroep

voorzetsel

een plaats

een tijd

een richting

een middel

een doel

tot

na

over

op

bij

in

te

naar

langs

in

met

om

Draai de spinner en maak een zin met het voorzetsel dat wordt getoond.

Ik ren naar beneden

Sleep het vinkje naar het voorzetsel

We kijken samen naar voetbal op de televisie

Sleep het vinkje naar het voorzetsel

[...1...] de stad is een gracht. 

Je moet [...2...] de brug om aan de andere kant te komen. 

[...3...] de brug slapen wel eens mensen die geen huis hebben. Vooral [...4...] de zomermaanden. 

Vaak zijn dat toeristen [...2...] andere landen.

Sleep de voorzetsels naar de 

juiste plek in het verhaal.

rond

in

uit

onder

voor

over

bij

na

op

om

Trappen van vergelijking

Beschrijf de vazen op deze foto.

het grootst

groter

groot

De gewone trappen van vergelijking

duur - duurder - het duurst

oud - ouder - het oudst

De bijzondere trappen van vergelijking

goed - beter - best

graag - liever - liefst

veel - meer - meest 

weinig - minder - minst

De overtreffende trap van kort is

1. kort
2. korter
3. kortst

De stellende trap van geel is

1. geel
2. geler
3. geelst

De vergrotende trap van goed is

1. goed
2. goeder
3. beter
4. best

De overtreffende trap van weinig is

1. weinig
2. weiniger
3. weinigen
4. minst

De stellende trap van veel is

1. veel
2. meer
3. meest

Het lijdend voorwerp

Een zin in zinsdelen verdelen

Zinsdelen

• Een zin bestaat uit zinsdelen.
• Een zinsdeel kan bestaan uit één woord, maar ook uit een paar woorden die bij elkaar horen.
• De woorden in een zinsdeel kunnen niet uit elkaar gehaald worden.
• Zinsdelen hebben een betekenis (een functie) binnen een zin.

Zoek de zinsdelen

Stap 1: zoek de persoonsvorm.

Probeer maar:

De dokter heeft aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Wijs iemand aan

Zoek de zinsdelen

Stap 1: zoek de persoonsvorm.

Probeer maar:

De dokter l heeft l aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Wijs iemand aan

Zoek de zinsdelen

Stap 2: zoek de rest van de werkwoorden

Probeer maar:

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik gegeven.

Zoek de zinsdelen

Stap 2: zoek de rest van de werkwoorden

Probeer maar:

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik l gegeven.

Zoek de zinsdelen

Stap 3: welke woorden kunnen voor de persoonsvorm staan? Verander de volgorde van de zin.

De dokter | heeft | aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

Na deze slide zijn twee routes mogelijk:

1. naar het online schoolbord (link in volgende dia), en hier meeschrijven met de antwoorden van de leerlingen.

2. De leerlingen laten vertellen en met de dia's 14-16 nog eens kort uitleggen en illustreren hoe het werkt.

Zoek de zinsdelen

De dokter | heeft| aan de patiënt een pijnlijke prik | gegeven

Aan de patiënt | heeft | de dokter een pijnlijke prik | gegeven

Een pijnlijke prik | heeft | de dokter aan de patiënt | gegeven

Nu heb je de zinsdelen gevonden 

De dokter | heeft | aan de patiënt | een pijnlijke prik | gegeven

Zoek de zinsdelen

• Stap 1: zoek de persoonsvorm.
• 
  
• Stap 2: zoek de rest van het werkwoordelijk gezegde. Het volledige wwg is één zinsdeel
  
• 
  
• Stap 3: verander de volgorde binnen de zin. Alles dat voor de persoonsvorm staat of kan staan, is een zinsdeel.
  

Persoonsvorm

Onderwerp

Tijdproef

Werkwoord

Wie of wat + PV

Wie iets doet

Stappenplan

In welke volgorde moet je dit zoeken in een zin?

werkw. gezegde

onderwerp

persoonsvorm

persoonsvorm

gezegde

onderwerp

De wedstrijd

zal

een kwartier later

beginnen.

Wat is het lijdend voorwerp en hoe vind je het?

Lijdend voorwerp (lv)

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Ook voor het lv is er een vraag die je kan gebruiken: 

Wie/wat + wg + ow = lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp (lv)

Lijdend voorwerp (lv)

Lijdend voorwerp (lv)

Wat is het lijdend voorwerp?

Deze klas kan het lijdend voorwerp vinden.

1. Deze klas
2. kan
3. het lijdend voorwerp
4. vinden

lijdend voorwerp

Groep 10

het huiswerk.

maakt

altijd