Samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen vandaag?

Aan het einde van de les weet je wat een samenstelling is en weet je hoe je deze schrijft.

    

Met of zonder -s?

Hoofdregel

In samenstellingen wordt een -s geschreven, wanneer deze ook wordt uitgesproken.

stationsplein

moederskindje

scheepswrak

Met -e of -en? 

Hoofdregel

De tussen -en wordt geschreven wanneer het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud heeft op -en.

Het is dus: kippenei, want het meervoud van kip is alleen kippen.

Acht uitzonderingen

Sommige woorden houden een -e als tussenletter,

hoewel ze als je de hoofdregel zou volgen -en zouden moeten krijgen.

1. Meervoud op -s

Het eerste deel heeft alleen een meervoud op –s.

horloge – horloges

horlogemaker

2. Meervoud op –s en -en

Het eerste deel heeft twee meervouden,
op –s en op –en 

groente – groenten + groentes

groentesoep

3. Unieke persoon of zaak

Woorden die verwijzen naar een unieke persoon of zaak:

zonnestraal

maneschijn

Koninginnedag

Tip: er is er maar 1 van!

4. Versterking 

In bijvoeglijke naamwoorden waarvan het eerste deel alleen maar wordt gebruikt als versterking van het bijvoeglijke tweede deel: 

Hoe trots? apetrots

boordevol

reuzeleuk

beregoed

5. Geen meervoud

Het eerste deel van het woord is een zelfstandig naamwoord zonder meervoud:

rijstepap

roggebrood

6. Bijvoeglijk naamwoord

Het eerste deel van het woord is een bijvoeglijk naamwoord:

hogeschool

blindedarm

7. Werkwoord

Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord,
maar een werkwoord. 

brekebeen

spinnewiel

Let op: dier + plant

Woorden van het type ‘dier+plant’ vallen onder de hoofdregel en krijgen een tussen-n:

eendenkroos

rattenkruid

paardenbloem

Wat is een samenstelling?

1. dierentuin
2. waterfles
3. computer
4. schermpjes

Samenstellingen

1. vissekom
2. vissenkom

Samenstellingen

1. koninginnensoep
2. koninginnesoep

Wat is geen samenstelling?

1. dierentuin
2. waterfles
3. computer

Samenstellingen

1. pannenkoek
2. pannekoek

Samenstellingen

1. beresterk
2. berensterk

Samenstellingen

1. zonnenbril
2. zonnebril

Wat is een samenstelling?

1. keukenweegschaal
2. cadeau
3. schooltje
4. voorbeeld

Samenstellingen

1. groentesoep
2. groentensoep

Wat is een samenstelling?

1. zwaaien
2. wangen
3. springen
4. kaasschaaf