6+7. Industriële revolutie & sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Industriële revolutie & sociale kwestie

Les 6: Engeland komt op stoom (vanaf 1750) & het leven van de arbeiders

Context het Britse Rijk

Link tussen industrie & kolonialisme 

• Vorige les: industrialisatie (zoals stoomboot) maakte overheersing van de Indiase kolonie makkelijker
• Hoe heeft het koloniale rijk van Engeland bijgedragen aan de Industriële Revolutie?
• Welke effecten had de Industriële Revolutie op de Britse samenleving?

Begin van de Industriële revolutie

• Meeste mensen leven van de landbouw. Daarnaast huisnijverheid (textiel) en handel
• Door uitvinding van spinning jenny kan je 
  meerdere draden tegelijkertijd maken
• Veel goedkope katoen uit de koloniën

• Door efficiëntere landbouw en betere gezondheidszorg groeit bevolking

Kolen, stoom & fabrieken

• Nieuwe uitvinding: machines aan laten drijven op stoom!
• Weefmachines worden aangesloten op stoommachines in grote fabrieken -> mensen moeten naar de fabriek om te werken
• Transport wordt cruciaal: kolen moeten naar de fabriek, producten naar steden -> grote investeringen in spoorwegen, kanalen en havens

Industrieel kapitalisme

• Fabrieken vaak opgezet door mannen die rijk waren geworden in de koloniën met hulp van aandeelhouders
• Bezit en arbeid gescheiden
• Fabriekseigenaren maakten grote winsten die weer geïnvesteerd werden
• Streven naar een kleine overheid en vrijhandel: ook andere landen dwingen om vrij te handelen!

Fabriekseigenaren willen meer macht

• Grootgrondbezitters hebben nog de meeste macht in Engeland: plattelandsgebieden hadden veel stemmen in het parlement
• Hierdoor kunnen fabriekseigenaren weinig veranderingen doorvoeren
• Reform Bill (1832): kiesdistricten worden opnieuw ingedeeld -> industriesteden krijgen meer stemmen in het parlement
  -> Economisch liberalisme steeds meer in praktijk gebracht

Arbeiders in slechte omstandigheden

• Liberalisme: zo min mogelijk regels -> beste omstandigheden
• Geen minimumloon & veel arbeiders -> lage lonen
  
• Geen regels -> lange werkdagen, onveilige situaties & kinderarbeid
• Steden groeiden snel -> vaak ongezonde huizen zonder riool
• Steeds meer twijfel: leidt liberalisme wel tot beste omstandigheden?

Meer macht voor arbeiders

• Factory Acts (1833): jongste kinderen mogen "nog maar" 8 uur per dag en niet meer in de nacht werken, en moeten onderwijs krijgen
• Ook langzaam andere sociale wetten voor arbeiders (bijv. voor ziekte)
• Vakbonden: verenigingen van arbeiders die onderhandelen over betere lonen en werkomstandigheden
• Stakingen om betere omstandigheden te eisen

Fabriek van Robert Owen

• Owen had een grote katoenweverij met 1500-2000 arbeiders
• Als een van de weinige fabriekseigenaren omstandigheden verbeteren: werkdag verkort tot 10 uur, geen kinderen onder de 10, ziekenfonds, betere woningen voor arbeiders en maakt scholen voor arbeiderskinderen
• Owen pleit in het parlement voor vergaande arbeidswetgeving
• Hij wordt gezien als grondlegger van het Engelse socialisme

Engeland: werkplaats van de wereld

• Steeds meer investeringen in Engeland en in de koloniën -> banken in Engeland worden steeds groter
• Wereldtentoonstelling 1851: laten zien dat Engeland boven iedereen staat: voornamelijk industrie laten zien
• Engeland krijgt steeds meer aanzien

Wereldtentoonstelling (1851) in Crystal Palace

Concurrentie & koloniën

• Rond 1870: Engeland krijgt steeds meer concurrentie van de VS en Duitsland
• Engeland gaat nog meer uitbreiden: grote delen van Afrika gekoloniseerd na de Conferentie van Berlijn (1884-1885)
• 1900: Engeland heerst over een kwart van de wereldbevolking

Europese regeringsleiders bespreken de verdeling van Afrika op de conferentie van Berlijn. Op de achtergrond een grote kaart van het Afrikaanse continent met de nieuwe landsgrenzen.

Afrika vóór en na de conferentie van Berlijn (1884-1885). Engeland en Frankrijk hebben de grootste gebieden.

Het Engelse rijk rond 1900