Rechtsstaat uitleg, voorwaarden, criminaliteit en opsporing

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Rechtsstaat*

Een rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur.

Wat is een rechtsstaat?

Afspraken -> rechtsnormen -> recht

Publiekrecht vs. privaatrecht

Rechtsstaat: systeem/burgers/beschermd/overheid*

Kerntaken overheid: rechts-bescherming vs. -handhaving

Rechtsstaat

• Doelen:
• Veiligheid, vrijheid en gelijkheid voor burgers

1.     Grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet
2.     Verdeling van de macht (trias politica)
   
3.     Legaliteitsbeginsel geldt

Rechtsstaat*

Een rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur.

Belangrijke begrippen

• Geweldsmonopolie
• Autoritaire staat / dictatuur
  
• Rechtvaardigheid
• Rechtspersonen
• Legaliteitsbeginsel
  

Legaliteitsbeginsel

De overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken, als dit is vastgelegd in wetten.

Grondrechten en macht

• Klassieke grondrechten (1848)
• Sociale grondrechten (1983)
• Trias politica

Grondrechten en macht

• Klassieke grondrechten (1848)
• Sociale grondrechten (1983)
• Trias politica

Trias politica

Montesquieu --> machtsmisbruik voorkomen:

1. Wetgevende macht
2. Uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht

OPDRACHT 1 (proces PO)

1. Groepje (3 of 4) --> ook afwezigen indelen!!
   
2. Groepsnaam verzinnen (passend bij PO)
3. Via teams een bericht naar mij sturen (met 1 + 2)
4. Inloggen in methode (SOM - leermiddelen - maatschappijleer werkboek en tekstboek
5. Inloggen bij klas a4  (goed gedaan Sem :-) )
   
6. Maken opdr. rechtsstaat paragraaf 2.1 en 2.2 --> verdelen
   

Criminaliteit

Misdrijven en overtredingen

Politie - officier van justitie - rechter

Opsporing

• Bevoegdheden (dwangmiddelen) --> proportioneel
  
• Verdachte?
• Officier van justitie (transactie / strafbeschikking)
  
• Seponeren / vervolgen (onschuldvermoeden)
  

Rechtsstaat

3. Criminaliteit en opsporing

Opdracht 2

Maak opdrachten van par 2.3: 4 t/m 6 en 8 t/m 11

• Ga met jouw PO-groep bij elkaar zitten
• Log in bij Lesson Up met jouw groepsnaam op 1 device
  
• Verdeel de taken in jouw groepje (online en meedoen)
  
• Maak de opdrachten z.s.m., in ieder geval klaar voor de volgende les
• minimaal 1 groepslid doet mee met de LessonUp
  

Wat is het legaliteitsbeginsel?

1. Naast rechten hebben we ook plichten.
2. Je kan niet twee keer worden vervolgd.
3. Iedere handeling van de overheid moet gebaseerd zijn op een wet.
4. De overheid kan ook strafbaar zijn.

Wat is het verschil tussen een misdrijf en een overtreding?

Misdrijven en overtredingen. 

• Misdrijven: ernstig strafbare feiten (diefstal, mishandeling, moord, rijden onder invloed) + altijd een strafblad.
• Overtredingen: minder ernstige strafbare feiten (fietsen zonder licht, wildplassen, vandalisme) + maximale straf is één jaar + misschien strafblad
  

Criminaliteit

Criminaliteit: alle misdrijven die in de wet staan.

Misdrijven opsporen

1. Politie verzamelt informatie. Alle gegevens worden verzameld in het proces-verbaal. Officier van Justitie heeft de leiding.
2. Na afronding van het opsporingsonderzoek heeft de OvJ 3 mogelijkheden: seponeren, de zaak zelf afdoen (OM-zitting) of naar de rechter gaan. 

Wanneer mag de politie jou fouilleren of aanhouden?

Opsporingsbevoegdheden 

• Redelijk vermoeden
  
• Dwangmiddelen (opsporingsbevoegdheden bij verdachte). 
• Staande houden verdachte -> ID-bewijs laten zien.
• Aanhouding (arrestatie) naar politiebureau.

Toestemming bij dwangmiddelen

Grondrechten aantasten -> eerst toestemming van Officier van Justitie. 

• Binnengaan woning + huiszoekingsbevel
• Afluisteren telefoon + aftappen internet
• Preventief fouilleren (veiligheidsrisicogebieden) 
• Verdachte langer dan 9 uur vasthouden (mag 2 keer 3 dagen verlengd worden).
• Infiltratie in misdaadorganisaties, uitlokken niet toegestaan.

Officier van justitie

Nadat het opsporingsonderzoek is afgerond beslist de OvJ over het vervolg.

• Seponeren: afzien van verdere rechtsvervolgin (onvoldoende bewijs, een licht strafbaar feit of de verdachte is voldoende gestraft).
• Transactie of strafbeschikking: transactie: betalen van een geldbedrag of een taakstraf. Strafbeschikking: OM legt zelf een straf op, je bent sowieso schuldig.
• Vervolgen: zaak gaat naar de rechter.

 Misdrijf of overtreding?

1. Misdrijf
2. Overtreding

 Misdrijf of overtreding?

1. Misdrijf
2. Overtreding

Overtreding of misdrijf?

1. Overtreding
2. Misdrijf

Dit is een foto van de avondklok rellen (2021) in Eindhoven. Jongeren vernielen hier vele spullen en gooien stenen naar de politie. Dat is een misdrijf.

Misdrijf of overtreding?
Fiets stelen

1. Misdrijf
2. Overtreding

Misdrijf of overtreding?
Je rijdt 50 km per uur op opgevoerde brommer

1. misdrijf
2. overtreding

Misdrijf of overtreding?
Je rijdt dronken op je brommer

1. misdrijf
2. overtreding

Opdracht 2

Maak opdrachten van paragraaf 2.3: 4 t/m 6 en 8 t/m 11

•  Verdeel de opdrachten in jouw groepje
• Maak ze z.s.m.
• In ieder geval klaar voor de volgende les
  

Opdracht 3

Schrijf een essay met jullie mening over jullie standpunt over 'wokisme'

• Schrijf minimaal een half A4-tje
• Beschrijf  of er een probleem is met de trias politica (verdeling van de machten) door het standpunt van de minister.
• Geef minimaal 3 argumenten voor jullie standpunt en 1 ertegen