13/9: tijd + open plek

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Pak alvast: leesboek, Nieuw Nederlands, laptop

Laptops blijven nog dicht

Deze les

Lezen

Uitleg: tijd en open plek

Oefening

Lesdoelen

• Je kunt verschillende vormen van tijdmanipulaties herkennen en onderscheiden;
• Je weet wat een open plek is.

Tijd 

• Verhalen spelen zich af op een bepaald tijdstip, bijv. in 1979, de middeleeuwen, 21e eeuw, etc. = historische tijd.
• Tijdsduur van een verhaal = vertelde tijd > bijv. 1 dag
• Verteller vertelt niet alles op hetzelfde tempo.
• Vertraging: iets met een relatief korte tijdsduur wordt uitgebreid verteld > wanneer zou een schrijver dit toepassen?
• Versnelling: iets met een relatief lange tijdsduur wordt kort beschreven > waarom zou een schrijver dit toepassen?

Chronologie

• De volgorde van de gebeurtenissen in de tijd

Wordt een verhaal altijd op chronologische volgorde verteld?

• Nee, schrijver springt heen en weer tussen vertelheden, verleden en toekomst: flashback, terugwijzing, flashforward en vooruitwijzing
• 'Tijdmanipulaties'

Niet / wel chronologisch

• Flashback: beschrijving van een gebeurtenis die eerder heeft plaatsgevonden.
• Terugwijzing: korte verwijzing (meestal maar één zin) naar iets wat eerder heeft plaatsgevonden. 
• Flashforward: beschrijving van een gebeurtenis die nog moet plaatsvinden. Daardoor wordt vaak al iets verklapt over de afloop.
• Vooruitwijzing: een korte verwijzing (meestal maar één zin) naar een gebeurtenis die nog moet plaatsvinden.

Open plekken

• Je hebt als lezer vragen en onduidelijkheden
• Of de schrijver houdt informatie achter
• Open plekken zijn dus: vragen die bij je opkomen als lezer
• Je weet iets niet wat je wel wilt weten (wat belangrijk is om de betekenis van het verhaal te begrijpen)
• Open plekken zorgen voor spanning > alles wat ervoor zorgt dat je blijft doorlezen

Ontstaan van open plekken

• Titel roept vragen op
• Eigen verwachtingen tijdens het lezen > kloppen deze?
• Ontbrekende of tegenstrijdige informatie > doorlezen om het  te begrijpen
• Gedrag personages maakt je nieuwsgierig naar hun beweegredenen
• Gaat niet over oppervlakkige zaken

Oefening 

• Lees in stilte het tekstfragment uit 'Verborgen gebreken'
• Geef straks in tweetallen antwoord op de vragen:

1. Markeer de open plekken (+eventuele oplossingen) in dit fragment. Worden de open plekken opgelost?
2. Is het verhaal chronologisch verteld? 
3. Zoek in het fragment naar de volgende elementen:
   vooruitwijzing, terugwijzing, vertraging en versnelling

+- 15 minuten

Even checken

• Wat bedoelen we met de historische tijd van een verhaal?
• Welke term gebruiken we voor 'de tijdsduur' van een verhaal?
• Welke 2 vormen van tijdmanipulatie onderbreken de chronologie van een verhaal?

Vooruitblik

• Volgende les: ruimte, motieven, thema en de hamvraag

• Dinsdag 26 september: so Spelling & Formuleren
• Spelling: 7.1 t/m 7.3 (ww-spelling), 7.7 (tussenklank) en 7.8 (aan elkaar of los)
  Formuleren: 5.5 (verwijswoorden), 5.3 (zinnen begrenzen) 
• Woensdag 27 september: boek uit + boekopdracht 1 in de les