Les 2 - 2Vab - periode 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Als de timer is afgelopen heb je...

• Tas op de grond
• Leer- en opdrachtenboek op tafel
• Telefoon in je tas of telefoontas

Atlasopdracht: snel zoeken

• Wat?  In tweetallen één Grote Bosatlas pakken. Schrijf allebei het antwoord op uitgedeelde stencil.
• Klaar? lezen 1.1

Bespreken startopdracht

Studiewijzer

Periode 1 =

Toets H1: 1.1 t/m 1.6

https://classroom.google.com/

H1: Landschappen

• 'Je ziet niet wat je ziet, je ziet wat je weet'
• Hoe zijn landschappen ontstaan?
• Waar komen alle rotsblokken vandaan die verspreid over de helling liggen?
• Is de kalk van de grotten echt door de zee gelegd?
• Hoe komt het dat in een beek alle stenen afgerond zijn?

Waarom willen we dit weten?

Je ziet meer als je meer weet.

Meer interesse voor landschappen; leuk voor vakanties!

Programma vandaag:

1.1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

H1. Landschappen

Herhalingsvragen

Herhalingsvragen

• Wat is schaal van Richter?
• Hiermee wordt kracht van een aardbeving aangegeven 
• Welke bewegingen maken de platen?
• Convergentie, divergentie, transform
• Wat is een breuklijn?
• Grenzen tussen twee platen van de aardkorst

Huiswerk bespreken: werkboek blz: 4+5, opdr. 3,4,5 & werkboek blz 6&7, opdr. 1,2,3,4

§1.1

• Wat is het verschil tussen een jong- en oud gebergte? Hoe kan je dit aantonen?

• Hoe kan uit een oceaanbodem vulkanisme en bergen ontstaan?

• Op een foto zie je fossielen en stollingsgesteente. Aan welke (beeld)kenmerken kun je zien dat het hier gaat om fossielen en stollingsgesteente?

Beginsituatie: hoe ziet de eindsituatie eruit?

Ontstaan Himalaya in stappen

0

Vandaag: ontstaan gebergte (vorming)

Jong gebergte

Oud gebergte

Scherpe punten.

Afgevlakt door verwering en erosie

Welke krachten zorgen voor gebergtevorming?

Tip: denk aan vorming Himalaya

Krachten die de aarde veranderen

Endogene krachten:

Def.: Krachten die de aarde van binnenuit veranderen

Hoe zit het ook alweer met de opbouw van de aarde?

Teken schematisch de opbouw van de aarde

dus van binnen naar buiten

De opbouw van de aarde

• De aarde bestaat uit verschillende lagen.

• De aardkorst is slechts 40 km dik en bestaat uit verschillende platen.

0

§1 Gebergten ontstaan, gebergten verslijten

Manier 1

Daar waar een continentale korst botst tegen een andere continentale korst ontstaan gebergtes. De platen zijn even zwaar en (voor een groot deel) te licht om de mantel weer in te duiken. Hierdoor plooit de korst en ontstaat er een gebergte. Daarom noemen we dit een plooiingsgebergte. 

Voorbeelden van zulke gebieden zijn de Himalaya (waar India op Azië botst), de Alpen (waar Italië op Europa botst) en de Pyreneeën (waar Spanje tegen Frankrijk botst.  

De Alpen gezien vanuit de ruimte. Hier kun je goed zien dat de alpen zijn geplooid. In het zuidoosten zie je Italië goed liggen.

De platen botsen hier. 

Door de botsing plooit het gebergte.

Manier 2

Gebergten niet alleen ontstaan uit oceaanbodem.

Door enorme krachten ook plaatsen waar vloeibaar materiaal uit de aardmantel het gesteente omhoog heeft geduwd.

Dit vloeibare materiaal (magma) stolt en wordt bikkelhard.

Stollingsgesteente =

onregelmatig gevlekt. 

Kenmerken gebergten

Jonge en oude gebergten

• Gebergten zoals Himalaya ook afgebroken
• Wat zal er met de Himalaya gebeuren over miljoenen jaren?
• Himalaya na miljoenen jaren weer vlak

Kenmerken jonge en oude gebergte

Jong of oud?

• Jong gebergte: hoog (>1500m), spitse toppen, diepe dalen, eeuwige sneeuw
  

• Oud gebergte: lager, afgeronde toppen (door erosie en verwering)
  

§1 Aantekening

Ontstaan gebergten:

1. Op plekken waar aardkorstenplaten botsen en de sedimentlagen op de zeebodem in verdrukking komen. Bewijs: fossielen in plooiingsgebergten.

1. Op plekken waar magma uit aardmantel omhoog komt en ondergronds stolt.
   

§1 Aantekening

1

2

3

4

§1 Aantekening

Oefenen: log in via LessonUp

Sleep de begrippen naar de juiste plaats in de tekening.

Aardkorst

Mantel

Aardkern

Himalaya: Jong of oud?

1. Jong
2. Oud

Hoe kun je aan bergen zien of ze oud of jong zijn?

1. Een jong gebergte heeft scherpe toppen en diepe dalen
2. Een oud gebergte heeft afgesleten toppen en ondiepe dalen

Sleep de vijf onderstaande woorden naar de juiste plek in de afbeelding:

laagland

hoogvlakte

Middelgebergte

hoogvlakte

heuvelland

Is dit een jong of oud
gebergte?

1. Jong gebergte
2. Oud gebergte

Jong of oud gebergte?

1. Jong
2. Oud

Aan de slag: individueel uitwerken (Zs)

1. Pak werkboek 

2. Lees de tekst van H1.1. 

3. Maken opdrachten H1.1: opdr. 3,4,5,6

4. Klaar? Lezen en maken samenvatting 1.1

Geleerd?

• Wat was het leerdoel? Wat heb jij vandaag geleerd? Waar kun je de lesstof voor gebruiken?
• Wat is het verschil tussen een jong- en oud gebergte? Hoe kan je dit aantonen?
• Hoe kan uit een oceaanbodem vulkanisme en bergen ontstaan?
• Op een foto zie je fossielen en stollingsgesteente. Aan welke (beeld)kenmerken kun je zien dat het hier gaat om fossielen en stollingsgesteente?