Les 2: Positieve gezondheid

• Zelfzorg
• MBO
• Studiejaar 1

Zelfzorg en activiteiten ondersteunen bij zelfzorg

Les 2: Positieve Gezondheid

Lesweek 3

IOZ, SCT

Deel 1 

MZ3/4

Titel: Zelfzorg

Module 1 Randvoorwaarden bij persoonlijke basiszorg

1 Welbevinden, zelfredzaamheid en eigen regie

VIG

Titel: Gezondheidsbevordering en preventie

Module 1 Brede kijk op gezondheid

1 Een brede kijk op gezondheid

Wat gaan we vandaag doen?

• Positieve gezondheid en welbevinding
• Zelfredzaamheid en zelfzorg
• Zelfstandig en zelfredzaam
• Autonomie en regie over het eigen leven

Leerdoelen 

Aan het eind van deze les..

• Kan je uitleggen wat gezondheid betekent.
  
• Kan je uitleggen wat welbevinden betekent.
  
• Kan je uitleggen wat het verschil is tussen zelfstandigheid, zelfredzaamheid en zelfmanagement.
  
• Kan je verschillende vormen van zelfredzaamheid benoemen.

Welk onderwerp hebben we vorige les behandeld?

Inleiding

Gezondheid en het welbevinden van de cliënt

• Observeren en signaleren van gedrag en gezondheid
• Ondersteuningsplan           specifieke aandachtspunten
• Geeft de cliënt altijd zelf aan?
• Oorzaken gedragsveranderingen

Wat is positieve gezondheid?

Gezondheid

Wat is welbevinding?

Welbevinden

''Welbevinden is de mate waarin iemand zich tevreden voelt over zijn leven.''

Gezondheid is niet alleen gebaseerd op feiten:

Objectief symptoom

Ziekteklacht die voor een ander waarneembaar is en soms ook meetbaar is.

Subjectief symptoom

Ziekteklacht die niet voor een ander waarneembaar is. Het gaat om wat iemand voelt.

Eigen beleving

Hoofdpijn

1. Objectieve symptomen
2. Subjectieve symptomen

Hoge bloeddruk...

1. Objectieve symptomen
2. Subjectieve symptomen

Wond...

1. Objectieve symptomen
2. Subjectieve symptomen

Subjectief symptoom...

1. Ziekteklacht die voor een ander waarneembaar is en soms ook meetbaar is.
2. Ziekteklacht die niet voor een ander waarneembaar is. Het gaat om wat iemand voelt.

Zelfredzaamheid en zelfzorg

''Als (persoonlijk) begeleider/VIG zorg je ervoor dat je 

cliënt zoveel mogelijk zelf de regie kan voeren 

over zijn persoonlijke verzorging.''

Wat zijn nog meer voorbeelden van persoonlijke verzorging?

Hoe kan je zelfstandigheid bij cliënten bevorderen?

Opdracht

Wat: Je gaat vertellen wanneer jij je het meest onafhankelijk hebt gevoeld en wanneer niet. Je staat stil bij de gevoelens die jij op dat moment had.

Hoe: Je gaat nadenken over de momenten. Vervolgens maak je dit bespreekbaar in een tweetal.

Tijd: 10 minuten

Resultaat: Je kunt uitleggen was zelfstandigheid voor jouw betekent.

Klaar: We wachten op onze medestudenten en vertellen ons verhaal in de groep.

Zelfstandig of zelfredzaam?

Zelfstandigheid

Het op eigen benen staan, niet in dienst of afhankelijk zijn van een ander, in daden of optreden uit eigen krachten en initiatief handelen, geen hulp zoeken of nodig hebben, niet steunen op of zich richten naar anderen. Mate waarin iemand zonder hulp taken en opdrachten kan uitvoeren.

Zelfredzaamheid

Vermogen van een individu om zelfzorgactiviteiten uit te voeren zonder de hulp van anderen.

Niveaus van zelfredzaamheid

 1. ADL-activiteiten

Dagelijkse handelingen; lichaamsgebonden zorg

2. Sociale zelfredzaamheid: of iemand zich kan redden in sociale situaties.

Luisteren; nee kunnen zeggen; contact

3. Maatschappelijke zelfredzaamheid: of iemand zich kan redden in de samenleving.

Deelnemen aan het verkeer; omgaan met geld; brandweer inschakelen

Met zelfstandigheid gaat het om

1. Vermogen van een individu om zelfzorgactiviteiten uit te voeren zonder de hulp van anderen
2. Het op eigen benen staan, niet steunen op of zich richten naar anderen

Vormen van zelfredzaamheid

Je kunt de volgende vormen van zelfredzaamheid bij cliënten onderscheiden:

• Cliënten met een normale zelfredzaamheid;
  
• Kinderen en jongeren met een achterstand in de zelfredzaamheid;
  
• Cliënten bij wie sprake is van een steeds verdergaande teruggang in de zelfredzaamheid;
  
• Cliënten met een tijdelijk onvolledige zelfredzaamheid;
  
• Cliënten met een geheel of gedeeltelijk ontbrekende zelfredzaamheid.

Zelfstandig werken MZ3/4

Wat: Je gaat zelfstandig de vormen van zelfredzaamheid lezen in Thieme > Zelfzorg > Module 1 Randvoorwaarden bij ondersteunen van zelfzorg 1 > Welbevinden, zelfredzaamheid en eigen regie van de cliënt > 1.3.1 Vormen van zelfredzaamheid.

Tijd: 10 minuten.

Resultaat: Je hebt kennis opgedaan over de vormen van zelfredzaamheid.

Klaar: Bespreek je uitkomst samen met een klasgenoot en noteer de belangrijkste overeenkomsten.

Zelfstandig werken VIG

Wat: Je gaat zelfstandig de rol van de verzorgende lezen in Thieme > Gezondheidsbevordering en preventie > Module 1 Brede kijk op gezondheid > 1 Een brede kijk op gezondheid > 1.2.2 Positieve Gezonheid

Tijd: 10 minuten.

Resultaat: Je hebt kennis opgedaan over de vormen van zelfredzaamheid.

Klaar: Bespreek je uitkomst samen met een klasgenoot en noteer de belangrijkste overeenkomsten.

Nog even een aantal begrippen...

Als (persoonlijk) begeleider/VIG streef je naar een zo groot mogelijke zelfredzaamheid van de cliënt. Iemand die onafhankelijk is en zelf beslissingen neemt, is autonoom. 

Autonomie: Recht om zelf te bepalen wat je doet.

De term regie over eigen leven wordt veel gebruikt in de zorg. Het is het streven naar een zekere autonomie van cliënten. 

Regie over eigen leven: Eigen keuzes kunnen en willen maken.

Verschil? Autonomie verwijst naar een bepaalde mate van zelfstandigheid die voor veel cliënten niet haalbaar is. Bij regie over eigen leven kijk je naar wat wél haalbaar is voor cliënten. 

Een hoop begrippen vandaag, hoe zat het ook al weer?

- Positieve gezondheid                                    - Zelfredzaamheid

- Welbevinding                                                - Autonomie

- Objectieve symptomen                                 - Regie over eigen leven

- Subjectieve symptomen

- Empowerment

- Zelfzorg

- Persoonlijke verzorging

- Zelfstandig

Aan de slag!

Thieme:

MZ3/4

Titel: Zelfzorg

Module 1 Randvoorwaarden bij persoonlijke basiszorg

1 Welbevinden, zelfredzaamheid en eigen regie

VIG

Titel: Gezondheidsbevordering en preventie

Module 1 Brede kijk op gezondheid

1 Een brede kijk op gezondheid

Deel 2 

MZ3/4

Titel: Methodiek en gedragsbevordering

Module 1 Brede kijk op gezondheid

1 Gezondheid en gezondheidstrends

VIG

Titel: Zorgplan

Module 1 Zorgproces

1 Gezondheid

Wat gaan we vandaag doen?

• Leerdoelen
• Terugblikken gezondheid
• Model van Lalonde
• Organisatie van de gezondheid
• Belangrijkste doelgroepen
• Welbevinding en gezondheidstrends
• Rol van de persoonlijke begeleider
• Opdracht

Leerdoelen 

Aan het eind van deze les..

• Kan je uitleggen hoe vanuit de gezondheidstrend Positieve Gezondheid wordt gekeken naar gezondheid.
  
• Kan je samenvatten wat de rol van de (persoonlijk) begeleider is in het bevorderen van gezondheid en welbevinden.
  
• Kan je toelichten hoe je binnen Positieve Gezondheid aandacht besteedt aan welbevinden, zelfredzaamheid en eigen regie

Gezondheid ?

Hoe zat het ook al weer met de

Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)?

Gezondheid: 'Een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn' 

• Afspraken gemaakt om mensen zo lang mogelijk gezond te laten blijven
• Ottawa-handvest voor gezondheidsbevordering

''Te veel gericht op                       en minder op                         .''

cure

het genezen van een aandoening

care

het zorgen voor de gevolgen van een aandoening

aangeboren en niet-aangeboren aandoeningen, zoals astma en allergieën

Gedragsfactoren

(on)gezonde gewoonten zoals roken en alcoholgebruik

toegankelijkheid en aanbod van voorzieningen, zoals ziekenhuizen, huisartsenpraktijk en medicijnen

zoals luchtvervuiling en geluidshinder en sociale omgeving, zoals sociale contacten, (on)veilig voelen, werkeloosheid

factoren die van invloed zijn op de

Organisatie van de gezondheidszorg

''De gezondheidszorg is het geheel aan activiteiten dat gericht is op de verbetering van de gezondheid van mensen.''

Om te kunnen werken aan gezondheid is het belangrijk dat de gezondheidszorg goed geregeld is. 

-> Primary Health Care (PHC)

• Zorg die aansluit bij de zorgbehoeften van cliënten en die toegankelijk is: betaalbaar, op redelijke afstand van waar iemand woont en zonder uitgebreide administratieve rompslomp;
  
• Zorg die aansluit bij de leefwereld van mensen en niet uitgaat van wat de professionals denken dat goed voor iemand is: wat de cliënt nodig heeft om zich gezond te voelen;
  
• Zorg die proactief is: je wacht niet af tot iemand naar je toekomt, maar zoekt de cliënt actief op, dit heet 'outreachend werken' (bijvoorbeeld zorg voor daklozen);
  
• Zorg in samenwerking met intermediairs, bijvoorbeeld de conciërge van school, de wijkagent en de groepswerker in de wijk.

Wist je dat?

• Het gemiddelde IQ in Nederland is 100. 
• Iemand met een score van 130 of hoger geldt als hoogbegaafd. Dit geldt voor ongeveer 2,5 procent van de Nederlanders. 
• Circa 68 procent heeft een IQ tussen de 85 en 115.

Soorten gezondheid en sociaal welbevinden

• Lichamelijke gezondheid
• Psychische gezondheid
• Sociaal welbevinden

van invloed

Lichamelijk gezond zijn betekent dat je geen lichamelijke beperkingen ervaart om te doen wat je belangrijk vindt.

- Positief beïnvloeden door je gedrag en je leefstijl

Als cliënten zich psychisch gezond voelen, zijn ze over het algemeen tevreden. Ze kunnen genieten, denken positief, kunnen omgaan met tegenslagen en zijn tevreden met hun sociale relaties.

- ongezond?

Het sociaal welbevinden heeft te maken met hoe je denkt over jouw plaats in de samenleving. Ben je tevreden met of zonder ...

- Het is maar net wat je kiest en wat bij je past.

Psychosomatische klachten?

Lichamelijke klacht met een psychische oorzaak.

Vroeger stond ziekte centraal, nu gezondheid

Vroeger: Ging je ervan uit dat jij wist wat het best was voor de cliënt > vanuit die gedachte verleende je zorg en ondersteuning > daarmee haalde je de verantwoordelijkheid voor de eigen gezondheid bij de cliënt weg.

Nu: Ga je ervan uit dat mensen zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheid > dit betekent dat je de cliënt ondersteunt bij het voor zijn eigen gezondheid zorgen > je kijkt wat cliënten zelf kunnen en waar ze verantwoordelijkheid kunnen nemen.

Rol van de verzorgende

Jij brengt alle factoren die van invloed kunnen zijn op iemands gezondheid in kaart met behulp van het biopsychosociaal model. Je zult zien dat de onderlinge aspecten elkaar beïnvloeden. Een verstoring in het fysiologisch functioneren heeft invloed op hoe de zorgvrager zich psychisch voelt. Dit heeft weer invloed op hoe hij functioneert binnen zijn sociale omgeving.

Samen met de zorgvrager kijk je naar zijn functioneren en welke problemen en/of aandachtspunten hierbij naar voren komen. Je doet dit vanuit jouw professionele deskundigheid en bespreekt de problemen en/of aandachtspunten met de zorgvrager. Hierdoor kan de zorgvrager een bewuste keuze maken om al dan niet met deze problemen en/of aandachtspunten aan de slag te gaan.

Je krijgt als verzorgende meer een coachende rol, in plaats van dat jij degene bent die weet wat goed voor iemand is en daarnaar handelt. Risicosignalering is hierbij een vorm van preventie, waarbij je een probleem probeert te voorkomen of verergering probeert tegen te gaan. Zorgvragers willen langer leven en willen zelf de regie houden. Dit betekent dat je een meer voorlichtende en adviserende rol hebt.

Bij de behandeling kijk je naar alle pijnfactoren volgens het bio-psychosociaal model

je gezond voelen, fitheid, klachten en pijn, slapen, eten, conditie, bewegen

onthouden, concentreren, communiceren, vrolijk zijn, jezelf accepteren, omgaan met verandering, gevoel van controle

zinvol leven, levenslust, idealen willen bereiken, vertrouwen hebben, accepteren, dankbaarheid, blijven leren

genieten, gelukkig zijn, lekker in je vel zitten, balans, je veilig voelen, prettig wonen, rondkomen met je geld

sociale contacten, serieus genomen worden, samen leuke dingen doen, steun van anderen, erbij horen, zinvolle dingen doen, interesse in de maatschappij

zorgen voor jezelf, je grenzen kennen, kennis van gezondheid, omgaan met tijd, omgaan met geld, kunnen werken, hulp kunnen vragen

Opdracht

Wat: Doe de positieve gezondheidsscan via https://mijnpositievegezondheid.nl/ (zie volgende dia)

Hoe: Klassikaal

Tijd: 15 minuten

Resultaat: Je hebt inzicht in jouw eigen positieve gezondheid

Klaar: Schrijf voor jezelf eens op: ''Wat zou jij in je leven graag anders willen, zodat je (nog) beter in je vel zit.'' 

mijnpositievegezondheid.nl