Anton de Kom VO

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Wat is bij jou al bekend over Anton de Kom?

In deze slide: 

Voorkennis activeren d.m.v. de werkvorm Bekend, benieuwd, bewaard. 

Bij deze werkvorm, een zogenaamde Thinking Routine van Visible Thinking (Project Zero, Harvard University), laat je leerlingen eerst aangeven wat ze al weten, daarna wat ze graag willen weten. Het laatste onderdel, bewaard, komt als exit ticket aan het einde van de les terug. 

Met bekend zou je natuurlijk ook kunnen terugwijzen op een eerdere les. Wat heb je toen ook alweer behandeld?

Wat zou je graag over Anton de Kom te weten willen komen?

In deze slide: 

Interesse wekken d.m.v. de werkvorm Bekend, benieuwd, bewaard. 

Deze vraag peilt niet alleen de interesse, je weet ook wat je studenten (of leerlingen) al weten over het onderwerp. Het biedt je dus input in de voorkennis en mogelijkheid om te differentiëren tijdens de instructie, begeleide inoefening of verwerking.

Bij deze werkvorm, een zogenaamde Thinking Routine van Visible Thinking (Project Zero, Harvard University), laat je leerlingen eerst aangeven wat ze al weten, daarna wat ze graag willen weten. Het laatste onderdel, bewaard, komt als exit ticket aan het einde van de les terug. 

Aardappeloproer

1917

Enkele Amsterdamse vrouwen zagen dat er een schip vol aardappelen in een van de grachten lag. Ze gingen erop af en plunderden het schip: hun schorten vol aardappelen. De dag erna waren er meer plunderaars. Pas nadat zes mensen door het leger werden doodgeschoten, keerde de rust terug

Dit weet je al

Dit leer je nu

Doen!

Terugkijken

Afbeelding vergroten

Klik op de hotspot

Navigeren door de les

Kijken

Anton de Kom 

Hoe werkt deze les?

De code van de les: deze kunt u met uw leerlingen delen als zij gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet). Zij kunnen nu interactief deelnemen aan de les.

Devices in de klas: vink aan als uw leerlingen gebruik maken van een device (zoals telefoon of tablet), vink uit als u klassikaal gebruik wilt maken van de les.

Wat kan ik na deze les? dan...

• ... weet ik wie Anton de kom was. 
• ... weet ik waarom hij bekend staat als vrijheidsstrijder, schrijver en verzetsheld.
• ...weet ik waarom hij zijn beroemde boek 'Wij slaven van Suriname' schreef

1. Weten de leerlingen wie Anton de Kom was.
2. Weten de leerlingen waarom Anton de Kom bekend staat als vrijheidsstrijder, schrijver en verzetsheld.
3. Weten de leerlingen waarom hij zijn beroemde boek 'Wij slaven van Suriname' schreef.

Waar ben jij benieuwd naar? 

In deze dia zie je een gifje van de vensterplaat. 

Doel: interesse wekken van de leerlingen door te kijken. 

1

Dit is Anton de Kom. Een Surinaamse antikoloniale schrijver, activist en verzetsheld. Anton de Kom wordt geboren in Paramaribo, de hoofdstad van Suriname. Het land was van 1667 tot 1954 een kolonie van Nederland. Een kolonie is een gebied of land dat onder dwang van een ander land bestuurd wordt.

2

Dit is het geboortehuis van Anton de Kom in Paramaribo. Het staat in de wijk Frimangron ( 'vrij-mans-grond'). Na de afschaffing van slavernij (1863) gingen vrij gelaten slaven hier wonen. Ook de familie van Anton. Zo was zijn vader nog als slaaf geboren op plantage 'Molhoop'. Anton werd in 1989 geboren en groeide daarom niet op in een land waar slavernij was toegestaan. Toch kreeg hij van dichtbij mee hoe het moet zijn geweest om als slaaf op te groeien. Zijn oma en vader vertelde hier vaak verhalen over.

3

Anton haalt zijn boekhouddiploma in Suriname, maar hij kan door het racistische beleid geen goede baan krijgen. Hij vertrekt in 1921 naar Nederland om daar zijn geluk te beproeven. 

4

In 1921 arriveert De Kom in Nederland. In Den Haag vindt hij een baan bij een handelaar in koffie en thee. Hier leert hij Petronella Borsboom kennen. In 1926 trouwen ze. Zo’n gemengd huwelijk wordt in die tijd nog als ongewoon beschouwd in het overwegend witte Nederland. Anton en Nel krijgen vier kinderen: Ton, Judith, Ad en

Cees. 

5

Uit ongenoegen dat er in Nederland zo weinig bekend is over de geschiedenis van Suriname en het slavernijverleden geeft hij hierover lezingen. Geïnspireerd door de strijd tegen racisme in de Verenigde Staten en de gelijkheidsidealen van communistische organisaties in Nederland publiceert hij kritische politieke artikelen. Hij krijgt communistische vrienden en voelt zich verwant met Indonesische studenten die streven naar de onafhankelijkheid van Nederlands-Indië.

In deze dia: Informatie over het leven van Anton de Kom a.h.v. vensterplaat. Overige afbeeldingen worden later toegelicht.

-informatiebutton 1a: introductie Anton de Kom en kolonialisme

informatiebutton 1b: Het gezin de Kom

-informatiebutton 2: Geboortehuis Anton de Kom. Hier groeit hij op als zoon van een voormalige slaaf.

- informatiebutton 3: Anton als schrijver

informatiebutton 4: Anton schrijft als vrijheidsstrijder over het slavernij verleden in Suriname

Belangrijk om te weten:

De informatie wordt telkens op de volgende manier aangeboden:

• de hotspot 'het nummer': een afbeelding die past bij de info en een tekstuele versie van de info.

In verschillende dia's worden verschillende informatiebuttons behandeld. Deze opzet dient als 'routekaart'; de leerlingen bestuderen gericht de stof en het biedt de mogelijkheid om gericht vragen te stellen.  

De leerlingen kunnen tijdens de les eventueel een vraag stellen via hun mobiel/tablet/computer.

1

Als zijn moeder eind 1932 op sterven ligt, vertrekt hij met zijn gezin naar Suriname. Hij is dan al bekend vanwege zijn felle kritiek tegen racisme en koloniale overheersing. In Suriname ging hij daarmee door. Het koloniale gezag (het Nederlandse bestuur in Suriname) is bang dat hij mensen  aanmoedigt om in verzet te komen. Zij besluiten de lezingen te verbieden. 

3

Hij keert per boot terug naar Nederland. Deze gebeurtenis verwerkt hij ook in zijn boek 'Wij slaven van Suriname'. Op de laatste pagina's van het beschrijft de Kom hoe hij op het schip de 'Rensselaer'  over het blauwe water richting Nederland vaart. 

Sranang (=Suriname) mijn vaderland (=geboorteland)

Eenmaal hoop ik u weer te zien

Op de dag waarop alle ellende uit u weggewist zal zijn

'Alle ellende' verwijst hier naar de uitbuiting van Surinamers door Nederlanders. 

2

Het koloniale bestuur was bang dat mensen door Anton in opstand zullen komen. Zij nemen hem daarom gevangen. Veel Surinamers waren het hier niet mee eens en protesteerde voor de gevangenis voor zijn vrijlating. Soldaten openen het vuur en er vallen 2 doden en 22 gewonden. Om verdere onrust in het land te voorkomen, werd Anton de Kom verbannen uit Suriname. Hij moet terugkeren naar Nederland.

1

Vervolgens besluit Anton een adviesbureau op te richten. Hier kunnen Surinaamse arbeiders advies krijgen over welke rechten zij hebben. Veel Surinamers met verschillende etnische achtergronden weten De Kom hier te vinden en al snel krijgt hij de bijnaam ‘papa De Kom’. Als een soort vader probeert hij iedereen te helpen.

4

Anton de Kom schreef het boek Wij slaven van Suriname in 1934. Het was het eerste geschiedenisboek over Suriname dat geschreven was door een Surinamer. Het boek was een protest tegen slavernij en de ongelijkheid die na de afschaffing van de slavernij was gebleven. Omdat Anton de Kom zo duidelijk uitlegde hoe alles in elkaar stak, is zijn boek nu nog steeds populair.

Foto van menigte bij het huis van Anton de Kom in de Pontewerfstraat, Paramaribo, Suriname, 1933.

Familiearchief Els de Kom

Citaat is opgenomen in 'Wij slaven van Suriname' en in zijn biografie. 

Bron: Alice Boots en Rob Woortman,  Anton de Kom. Biografie (Amsterdam/Antwerpen,  2009) 176.

https://www.youtube.com/watch?v=9KN8PvEMx2c

2

In zijn boek schrijft De Kom dat hij hoopte Suriname ooit terug te zien. Dit zou echter niet meer gebeuren. Tijdens de Duitse bezetting van Nederland sluit hij zich aan bij het verzet. Hij schrijft onder meer voor de Haagse illegale communistische krant De Vonk, voor de bezetters reden om hem op 7 augustus 1944 te arresteren. 

3

Hij werd gevangengezet in de gevangenis van Scheveningen (Oranjehotel). Via verschillende kampen kwam hij uiteindelijk terecht in concentratiekamp Sandbostel, waar hij op 24 april 1945 stierf aan tubercolose. Pas in 1960 wordt zijn lichaam in een massagraf geïdentificeerd.

4

In de jaren zestig herontdekken studenten zijn boek. Na de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 wordt De Kom steeds meer vereerd als held. Zijn boeken en zijn gedachtegoed zijn zowel in Nederland als Suriname nog steeds een inspiratiebron. 

1

Anton de Kom bleef verlangen naar zijn vaderland Suriname, zo schreef hij er een gedicht over in het in het poëziealbum van zijn dochter Judith. Hij schreef dit op 23 oktober, 1940. De Tweede Wereldoorlog was toen een halfjaar bezig en Anton de Kom nam toen al deel aan het verzet.

Monument voor Anton de Kom (Bijlmer)

Onderschrift: Vrijheidsstrijder, Verzetsheld, Schrijver, Vakbondsman, Activist, Banneling

Deze wereldburger is een voorbeeld voor ons allemaal.

Strijden ga ik! Eerst na d’overwinning kom ik terug.

Verwijzing naar een gedicht dat Anton de Kom aanhaalt in zijn boek:

Vaarwel, Akoeba, mijn vrouw, mijn schat, vaarwel!

Strijden ga ik! Eerst nà d’overwinning

kom ik terug …

Vaarwel, Akoeba, mijn vrouw, mijn schat, vaarwel!

Strijden ga ik! Eerst nà d’overwinning

kom ik terug …

Nu sta je hier voor mij, jij dappere vrouw!

Beproef me, ‘k ben sterk en sterk ga ik henen.

‘k Ben dubbel zoo moedig, Akoeba door joù.

Zie, deze vuisten zijn hard als de steenen.

Anton de Kom over dit gedicht:

‘Het is een oud, oud liedje dat ik in

mijn jeugd bij de raison (Surinaams

snareninstrument) hoorde zingen.

Ik heb me altij d verbeeld dat het uit

die tij d stamde, toen deze Surinamers

tegen de Hollanders streden. De naam

van de dichter kennen we niet, wij

kennen immers ook niet de namen dier

voorvaders, die hun Akoeba verlieten

om voor de vrij heid te vechten’.

Uit: Wij slaven van Suriname

Monument voor Anton de Kom. Locatie Anton de Komplein, Amsterdam-Zuidoost. 

Bij het monument is ook een muurschildering te vinden, gemaakt door Hedy Tjin.

Wat vind jij van het monument?

😒🙁😐🙂😃

1/5 Discussievraag

1. Anton de Kom is de eerste Surinaamse Nederlander die in de Canon van Nederland is opgenomen.
2. In de volgende dia's krijgen jullie een fragment te lezen uit het boek 'Wij slaven van Suriname' en bekijken jullie twee filmpjes waarin rapper Bokoesam aan het woord is over Anton de Kom. 
3. Na de fragmenten kan er nagedacht worden over de stelling: "Op school krijg ik les over mensen waar ik mij in kan herkennen"

De Canon van Nederland is in de zomer van 2020 herijkt. Er is meer aandacht voor meerstemmigheid gekomen. Meer vrouwen, meer diversiteit en meer regionale spreiding. Maar, 'wie niets mist, mist iets'. 

(2/5)Discussievraag: In 'Wij slaven van Suriname' (1934) schreef Anton de Kom over het koloniale onderwijs en hoe dat de ongelijkheid en het racisme in Suriname in stand hield. Dit beschreef hij als volgt:

'Wanneer wij, kleine n***rjongens, kinderen of kleinkinderen van slaven, op school les In de Vaderlandse Geschiedenis kregen, den was dat natuurlijk de geschiedenis der blanke krijgslieden. Wij, zwarte kinderen op de achterste banken (de voorsten waren bestemd voor zoons en dochters van Europeanen), martelden onze hoofden om de jaartallen van Hollandse huizen te onthouden. Wij, die met de stok geslagen werden als wij onze eigen 'Surinaamse' taal spraken.  Wij die voor het examen de namen en jaartallen moesten leren van de Nederlandse gouverneurs, onder wier bewind men onze vaders als slaven ingevoerd heef. En het systeem werkte.  Geen beter middel om het minderwaardigheidsgevoel bij een ras aan te kweken, dan dit geschiedenisonderwijs waarbij uitsluitend de zonen van een ander volk worden genoemd en geprezen. Het heeft lang geduurd voor ik mijzelf geheel van de obsessie bevrijd had, dat een n***r altijd en onvoorwaardelijk de mindere zijn moest van iedere blanke.

In de tijd dat Anton de Kom zijn boek schreef, was het nog normaal om het n-woord uit te spreken. Deze term is niet meer van deze tijd. Het herinnert velen aan het koloniale verleden en wordt als beledigend ervaren. Daarom is het hier geschreven met ***.

Uit: Wij slaven van Suriname, pagina 82. Fragment is voor de leesbaarheid iets ingekort en een paar oud-Nederlandse woorden zijn vervangen.

Fragment uit: NTR: Bokoesam tips: Het Anton de Komplein- Must #9

Bokoesam x Anton de Kom - Canon van Nederland

"Op school krijg ik les over mensen waar ik mij in kan herkennen"
0= niet, 5 = soms, 10 is vaak

010

Draai aan het rad en bespreek de vraag

In deze slide: 

Exit ticket. Klik op het rad en bespreek de vragen met de leerlingen. 

Leuke manier om terug te komen op de leerdoelen:

... weet ik wie Anton de kom was. 

...weet ik waarom hij zijn beroemde boek 'Wij slaven van Suriname' schreef

... weet ik dat Anton de Kom tegen racisme en kolonialisme was en ik weet ook wat deze begrippen betekenen.

Aan het eind van het onderwerp of de lessenserie kijk je terug. Het is een mooie manier om terug te blikken, maar geeft je daarnaast ook input om vooruit te kijken naar de volgende les. Het geeft namelijk mede inzicht in wat is onthouden of waar nog meer aandacht voor nodig is.