oorlog

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

oorlog

oorlog

De eerste helft van de 20e eeuw wordt bepaald door WO I (1914-1918) en WO II (1940-1945). Beide oorlogen hebben grote invloed op de kunsten. 

enthousiast 

De start WO I werd met veel enthousiasme ontvangen. Ook sommige kunstenaars deelden dat enthousiasme

futurisme

De Italiaanse futuristen beschouwden de oorlog als een noodzakelijke grote schoonmaak. Het futurisme was gericht op de toekomst, alle tradities en oude normen en waarden mochten wat hun betreft de prullenbak in. Het nieuwe en moderne werd geidealiseerd. Oorlog zou al het oude vernietigen en ruimte maken voor een nieuwe moderne samenleving.   

de futuristen konden zich overigens niet vinden in alle fascistische ideeen  van de 

futurisme

De futuristen bewonderden de schoonheid van het machinetijdperk dat was aangebroken: het lawaai en de snelheid van auto's, treinen en vliegtuigen. Die beweging wilden ze ook laten zien in hun werken. Alles komt voort uit actie en die actie wilden ze laten zien. In hun vormgeving verbeeldden ze beweging d.m.v. herhaling, lijnen die lijken te bewegen en vervormingen.

kijk aandachtig naar het volgende werk

Leg uit waarom dit een futuristisch werk schilderij is.

kijk aandachtig naar het volgende werk

Leg uit waarom dit een futuristisch werk schilderij is.

'musea zijn kerkhoven.. vernietig de traditie!' '... de wereld zich heeft verrijkt met een nieuwe schoonheid: de schoonheid van de snelheid. Een racewagen (…) is mooier dan de 'Nike van Samothrace. ' Leg uit waarom deze uitspraken passen bij de futuristen

Kubisme 

Het futurisme wilde graag aansluiten bij de snelle, moderne tijd, daarom gebruiken ze fragmenten van het onderwerp in hun schilderijen die ze herhalen (suggestie beweging!)

Maar ze zijn niet de enigen. Ook de kubisten geven hun onderwerp in hoekige fragmenten weer. Hierdoor zou je meerdere persectieven tegelijk kunnen zien. 

Pablo Picasso -                 Les demoiselles d'Avignon 

Dit schilderij verbeeldt 5 prostituees uit een bordeel in Barcelona. De dames staan er trots op, behoorlijk uitdagend voor die tijd. Bovendien hebben ze (deels) Afrikaanse maskers als gezicht. Ze zijn ook nog heel hoekig en sterk vereenvoudigd weergegeven.  Daarmee vormen ze het begin van het kubisme.

kijk goed naar de volgende afbeelding

Waarom zou je het vorige schilderij kunnen omschrijven als kubistisch?

Dada

De futuristen waren enthousiast over de oorlog die de oude wereld zou wegvagen. Maar niet alle kunstenaars deelden dat enthousiasme. De kunstenaars van DADA waren fel tegen de oorlog en ook tegen de burgerlijke maatschappij die de oorlog volgens hen had veroorzaakt. 

Dada

Daarom maakte de DADA kunstenaars anti-kunst. Kunst die andere kunstenaars en de maatschappij belachelijk maakt. Dit doen ze bijvoorbeeld door aan de hand van toeval kunst te maken, maar ook door kunst te maken van afval

Man Ray. Cadeau/Audace, 1921 

De titel is natuurlijk cynisch, want wat heb je nu aan zo'n strijkijzer

Tekst

Kurt Schwitters - Merzbau

Schwitters maakte een 3-dimensionale collage, van deels gevonden materiaal

Toneel = leren

Ook in het theater waren critici van oorlog, nationaal socialisme en fascisme te vinden. Een van hen was Bertold Brecht. Hij bedacht een vorm van theater die de toeschouwer wilde laten nadenken over de samenleving (van Duitsland in de jaren 30)

Episch theater

Brecht had een grote hekel aan het lijsttoneel, waar een illusie wordt gecreëerd om het publiek zoveel mogelijk bij het verhaal en de personages te betrekken. Door die illusie vergat het publiek de wereld buiten het theater en dat was juist niet de bedoeling. 

Episch theater

Brecht wil juist zo min mogelijk inleving, zodat het publiek meer tot nadenken wordt aangezet. Wanneer je iets vanaf een afstandje beschouwt, kun je er kritischer naar kijken en een objectief oordeel vellen. Daarom moet het overduidelijk zijn dat het 'maar' toneel is, zodat Brecht een maatschappijkritische kijk kan overbrengen

Episch theater

Om extra te benadrukken dat het maar toneel is, maakt Brecht zoveel mogelijk gebruik van vervreemdingsaspecten. Voorbeelden: Hij laat de acteurs zich rechtstreeks tot het publiek richten, soms is er een ceremoniemeester die een inleiding geeft op het stuk, decorwisselingen zijn zichtbaar voor het publiek en er wordt gebruik gemaakt van gekke maskers en grime

Bekijk het volgende fragment van de Drie stuivers opera van Brecht. Hoe bereikt Brecht dat het publiek zich vooral niet kan inleven?

0

Noem zoveel mogelijk vervreemdingaspecten die Brecht hier gebruikt heeft

ballet in het verzet 

Ook choreografen gebruiken in het interbellum hun dans om uiting te geven aan hun onvrede. In De Groene Tafel geeft Kurt Jooss kritiek op de wereldleiders van dat moment. Het ballet speelt zich af rond de onderhandelingstafel waar de regeringsleiders met loze praatjes het naderende onheil (jaren 30 Duitsland) proberen te bezweren.

De Groene Tafel

De titel slaat op de scène met tien grotesk gemaskerde Mannen in het Zwart die elkaar aan weerszijden van een (conferentie)tafel uitdagen en opzwepen tot de oorlog uitbreekt en De Dood zijn intrede doet. In de zes volgende scènes regeert De Dood als een gladiator die zijn buit binnenhaalt zonder onderscheid te maken tussen soldaten, burgers, partizanen, vluchtelingen en profiteurs. Het stuk eindigt met de beginscène: De groene tafel als een vicieuze cirkel.

kunst in dienst van dictators 

Zowel Hitler als Stalin begreep dat ze de kunsten konden gebruiken om hun denkbeelden over te brengen aan het volk. Kunst moest daarvoor wel aan strenge eisen voldoen. Hitler (en later Stalin ook) wilde alleen realistische kunst. Dat zou het volk tenminste begrijpen

Entartete Kunst

Alle moderne (niet realistisch werkende) kunstenaars waren daarmee  Entartet volgens Hitler. Deze zogenaamde ontaarde kunstenaars konden uiteraard niet op dezelfde manier doorgaan. 

Rijkscultuurkamer

In 1933 richtte Goebels de Rijkskulturkammer op. Alle schrijvers en kunstenaars moesten lid worden van deze organisatie. Geen lid betekende dat het strafbaar was om kunst te maken in het openbaar. Deze Kulturkammer was een onderdeel van de gelijkschakelingspolitiek van de Nazi's; iedereen moest hetzelfde denken. Uiteraard mochten vooruitstrevende kunstenaars geen lid worden van de Kulturkammer...

Rijkskultuurkamer

Lidmaatschapsboekje

Georg Herting was beeldend kunstenaar.

Zonder dit bewijs geen verkoop of productie mogelijk 

Entartete Kunst

Felix Nussbaum

Selbstbildnis mit Judenpass

uiteraard was voor Joodse kunstenaars en schrijvers een lidmaatschap van de Kulturkammer uitgesloten.

kijk goed naar de volgende afbeelding

Entartete kunst

De soldaat van Grosz

waarom zou Hitler het schilderij op de vorige dia als Entartet bestempelen?

Muziek

Een krantenartikel over entartete Musik, de componisten Strawinsky en Hindemith

Literatuur

Boeken van schrijvers die geen lid waren van de Kulturkammer of verderfelijke boeken die al eerder waren verschenen, werden door middel van grote boekverbrandingen uitgebannen. 

Nationaal-socialistische kunst

Maar wat wil Hitler dan wél? Duidelijk herkenbare kunst waarin dé voorbeeld Duitser wordt weergegeven, zodat Hitler zijn nationaalsocialistische waarden aan het volk kon overbrengen

bekijk het volgende fragment

van Lenie Riefenstahl

Waarom zou deze film als propagandafilm kunnen worden bestempeld? Bespreek aspecten van de vormgeving in je antwoord.

Waarom vond Lenin een beeld sterker dan woorden?

Welke 2 kunststromingen werden door de Russische overheid ingezet voor propaganda?