Regenten en Vorsten KA 23 t/m 26

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Regenten en vorsten

Regenten en Vorsten

Leerdoel

Kenmerkend aspect:

23. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

Handelskapitalisme?

 Wereldeconomie?

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.

23. Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

Door de Europese expansie waren er veel handelscontacten ontstaan. De zeereizen waren echter wel gevaarlijk en kostbaar. Daarom gingen kooplieden steeds vaker samenwerken in compagnieën, ze legden geld bij elkaar en zetten samen een grote onderneming op. Hiermee ontstond ook het handelskapitalisme: mensen die niks met de compagnie hadden te maken, gingen hierin investeren in de hoop een deel van de winst te ontvangen later. Bekende compagnieën zijn: de VOC (1602 - Azië) en de WIC (1621 - Afrika/Amerika). Door al deze handelsrelaties ontstond een samenhangende economie op wereldschaal. De driehoekshandel ontstond, en producten raakten over de hele wereld verspreid.

Gevolgen Moedernegotie  

Goedkoop graan is verkrijgbaar 

Specialisatie -> gaan zich richten op een specifieke tak van de nijverheid 

- Kaas, Boter, Melk en Vlees 

Ze richten zich op de markt -> Commerciële landbouw

Commerciële landbouw

• De boeren produceerden voortaan niet alleen voor het eigen dorp, maar voor de markt

• Die marktgerichte manier van boerenbedrijvigheid noemen we commerciële landbouw.

Leg uit wat we bedoelen met de commerciële landbouw.

1. Boeren werken voor de industrie of voor de lokale markt en niet voor de export.
2. Boeren werken voor de nijverheid of voor de export en niet alleen meer voor eigen dorp of streek.
3. Boeren werken voor de nijverheid en de lokale markt en niet voor de export.
4. Boeren werken voor handelaren of voor de export en niet alleen meer voor eigen dorp of streek.

Zet de gebeurtenissen in de chronologische volgorde

Van vroeg (links) naar laat (rechts) 

Boeren kunnen niet genoeg 

graan produceren. Ontstaan

moedernegotie

1585 Val van Antwerpen, Amsterdam

groeit. 

Boeren richten zich op de 

commerciële landbouw, 

kooplieden importeren 

producten uit Europa en 

verkopen het in het Oostzeegebied

De vergrootte 

welvaart zorgt

voor de Gouden

Eeuw

Wat is handelskapitalisme?

1. Een vorm van handel met als doel het maken van winst
2. Een economisch systeem waarbij iedereen hetzelfde verdiende
3. Een systeem waarbij het kapitaal uit handel weer geïnvesteerd werd in handel
4. Een economisch systeem waarin veel gehandeld werd in valuta

Een stapelmarkt is:

1. Een markt waar producten in stapels worden aangeboden
2. Plaats waar ingekochte producten worden opgeslagen om verhandeld te worden
3. Plaats waar ingekochte producten worden opgeslagen om te laten vergaan.
4. Een markt waar producten worden verhandeld.

Leg uit het verband is tussen de handelsproducten uit deze afbeelding en de nijverheid, commerciële landbouw in de Republiek.

Wat is een wereldeconomie?

1. In de Republiek werden handelsstromen van Afrika en Azië aan elkaar gekoppeld.
2. In de Republiek werd de oostzeehandel gekoppeld aan de Middellandse zeehandel.
3. In de Republiek werden handelsstromen van Duitsland en Frankrijk aan elkaar gekoppeld.
4. In de Republiek werden meerdere handelsstromen over de hele wereld aan elkaar gekoppeld.

KA 23:
'Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.'

Een wereldeconomie

De grootste handel was de moedernegotie (graan). Daarnaast waren er handelscompagnieën:

1595-1602: voorcompagnieën

1602: oprichting VOC:

- VOC kreeg het alleenrecht (monopolie) op handel met Oost-Afrika en Azië (specerijen)

- Uitgifte van aandelen (om startkapitaal te hebben)

- Eigen soldaten in dienst

- Kon eigen handelsposten veroveren en besturen

Waarom werd de VOC opgericht?

- Eigen zeeroute, vanwege oorlog met Spanje

- Spreiding van het handelsrisico

- Geen concurrentie meer tussen Nederlandse kooplieden

Een wereldeconomie

1621: Oprichting WIC

- Kreeg het alleenrecht op handel met Amerika (West-Indië) en West-Afrika. De WIC heeft meer concurrentie van andere Europese landen dan de VOC in Oost-Azië

- Kaapvaart!!!

- 1628: Piet Heyn verovert de Spaanse Zilvervloot

- Maar: de kaapvaart kost verder vooral geld (gaat ten koste van de handelswinst)

- WIC sticht plantagekoloniën (suikerteelt) in Brazilië en Suriname. Dit leidt tot de trans-Atlantische slavenhandel / driehoekshandel

De VOC en WIC zorgden voor wereldwijde handelscontacten (Europa, Azië, Afrika, Amerika)

trans-Atlantische slavenhandel / driehoekshandel

Bekijk hiernaast een kaart van Europa (1635) uit het boek de Atlas Mayor, gemaakt door de wereldberoemde Nederlandse kaartenmaker Joan Blaeu.

In het filmpje werd genoemd dat de Republiek (Nederland) in de 17e eeuw vooral rijk is geworden door de Oostzeehandel.

Maar waar ligt de Oostzee? Sleep de punaise naar de juiste plek:

Hierna: 1 quizvraag, daarna kaart vaarroute VOC en WIC.

Punaise

VOC

WIC

Slaven

Specerijen

Sleep de onderstaande woorden naar de juiste kolom, kies uit:

- VOC, of

- WIC, of

- VOC en WIC

VOC:

WIC:

VOC en WIC:

slavenhandel

monopolie

specerijen

aandelen

J.P. Coen

multinational

Spaanse schepen kapen

Fort Elmina

Batavia

driehoeks- handel

Piet Hein

kolonialisme

Mercantilisme is:

1. import verminderen, export stimuleren
2. import stimuleren, export verminderen
3. invoerrechten verminderen, binnenlandse subsidies verhogen
4. invoerrechten verhogen binnenlandse subsidies verlagen

Welk begrip geeft de beste verklaring voor de welvaart van de Republiek tussen 1500 en 1700? Kies één van de begrippen en plaats deze bij een cijfer (1 = belangrijkst)

Er zijn meer begrippen dan plaatsen dus je moet kiezen! 

1

2

3

4

5

Moedernegotie

Het scheepsontwerp 'de Fluit'

Molens en polders

Val van Antwerpen (1585) 

Commerciële landbouw

Regenten aan de macht in de Republiek

Onafhankelijkheid en oprichting Republiek (1581 & 1588) 

Stapelmarkt Amsterdam

Slag om Stalingrad

De Beurskrach\

Aanval op Pearl Harbor

Aanname machtigingswet

Oorzaken van de economische groei in de Republiek: wat maakte de Gouden Eeuw mogelijk?