4.3 Internationale handel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Leerdoelen

• de oorzaken noemen van de economische bloei in de Republiek in de 17e eeuw;
• benoemen met welke gebieden en in welke producten de Republiek vooral handelde;
• uitleggen wat er nieuw was aan de VOC en de WIC als bedrijf;
• uitleggen hoe Europese landen hun handelsactiviteiten in de wereld organiseerden.

Kenmerkend aspect

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

0

De moedernegotie maakte commerciële en gespecialiseerde landbouw in de Republiek mogelijk. Leg dit uit!

0

Het fluitschip droeg ook bij aan het succes rondom de Oostzeehandel. Waardoor vooral?

0

De Hollandse steden profiteerden economisch van de Spaanse verovering van Antwerpen in 1585. Geef 2 voorbeelden!

Dit schilderij van Isaac Massa door Frans Hals kan worden gebruikt om drie kanten van de bijzondere positie van de Republiek in de zeventiende eeuw te illustreren, staatkundig, economisch en cultureel.
Leg dit uit, telkens met een verwijzing naar de bron.

Oorzaken van de economische bloei in de Republiek

• Graan en hout werd geïmporteerd vanuit het Oostzeegebied voornamelijk Polen (Oostzeehandel = moedernegotie)
•  technische uitvindingen: het fluitschip (een type vrachtschip), de houtzaagmolen en de haringbuis (een type vissersboot). Alle drie zorgden zij voor een flinke toename van de arbeidsproductiviteit.
• hoge specialisatiegraad: graan werd geïmporteerd en boeren specialiseerden zich in veeteelt en zuivel (bracht meer op). Maar 20% was werkzaam in de landbouw. Hierdoor kwam arbeidskracht beschikbaar voor handel en visserij, textiel en scheepsbouw

VOC en WIC

• In 1602 werd de VOC (Verenigde Oost-Indische compagnie) opgericht. Deze handelsonderneming kenmerkte zich door:

1. monopolie op de handel in Oost-Indië 
2. uitgeven van aandelen waarmee veel kapitaal werd verkregen om forten en schepen te bouwen
3. De VOC kreeg het recht om oorlog te voeren en forten te bouwen. 

• In 1621 werd de West-Indische compagnie (WIC) opgericht. Deze handelscompagnie kenmerkte zich door:

1. Kaapvaart, met goedkeuring van de Staten-Generaal , werden Spaanse schepen van hun lading beroofd.
2. handelsmonopolie op de handel met Afrika en Noord- en Zuid-Amerika. 
3. Later werd de slavenhandel een belangrijke activiteit van de WIC.

Veel buitenlandse bezoekers van de Republiek verbaasden zich erover dat op de schilderijen van de Hollandse meesters vooral burgers werden geportretteerd. Geef voor deze verbazing een verklaring vanuit de bijzondere politieke structuur van de Republiek in vergelijking met het buitenland.

Een bewering: De economie van de Republiek had veel te danken aan immigranten.
Ondersteun deze bewering door een reden te noemen waardoor vluchtelingen uit Antwerpen bijdroegen aan die economische bloei.

Licht de bron toe, door uit deze vier gegevens: 
A. één gegeven te kiezen en daarmee aan te geven wat de bijzondere plaats in staatkundig opzicht van de Republiek was en
B. een ander gegeven te kiezen en daarmee de bloei in cultureel opzicht van de Republiek zichtbaar te maken.

Bij deze vier gegevens over Maerten Soolmans en Oopjen Coppit passen de begrippen 'moedernegotie' en 'de Nederlandse Opstand'.
Toon het verband aan tussen: één van deze gegevens en de moedernegotie en een ander gegeven en de Nederlandse Opstand.

Een bewering: De eis van de machthebbers van Silebar komt voort uit de volmacht die de VOC krijgt van de Staten-Generaal. Leg dit uit door aan te geven: zonder bron welke volmacht de VOC in 1602 kreeg en met bron welke eis de machthebbers van Silebar stellen en wat hieruit kan worden afgeleid over het optreden van de VOC in Indonesië.