2M-thema5-erfelijkheid-bs2-Chromosomen en genen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

5.1. Genotype en fenotype

Herhaling

Het uiterlijk van een organisme noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

De informatie op chromosomen voor één erfelijke eigenschap

1. is een fenotype
2. is een gen
3. is een chromosoom

De informatie voor alle erfelijke eigenschappen noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

Welke geslachtschromosomen kunnen niet voorkomen

1. Gewone lichaamscel
2. Geslachtscel

Welke geslachtschromosomen kan een man doorgeven aan zijn kinderen?

1. Alleen Y
2. Alleen X
3. X of Y

Welke geslachtschromosomen bevinden
zich in de cel met nummer 3 en nummer 4

5.2. Chromosomen en genen

Ieder mens heeft duizenden erfelijke eigenschappen. De informatie hiervoor ligt in slechts 46 chromosomen. Van elk chromosoom heb je er twee.

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe elk van de ouders 50% van de chromosomen levert.
2. Je kunt uitleggen dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de geslachtschromosomen.

Paren

Twee chromosomen die uit dezelfde 

genen bestaan vormen een paar

We noemen dit ook wel een genenpaar.

Een mens heeft 46 chromosomen in de
celkern. Deze komen in paren voor.
Je hebt dus 23 paren chromosomen.

Andere eigenschappen

De informatie op chromosomen van een paar kan verschillend zijn.

Welke informatie tot uiting
komt in het fenotype is
afhankelijk van welk gen
het sterkt is.

Welk ken is het sterkt? Gebruik de afbeelding om dit te achterhalen.

1. Het gen voor steil haar
2. Het gen voor krullend haar
3. Dit kun je niet weten
4. Beide genen zijn even sterk

Stijl of krullen?

De genen zijn gelijk. 

Gen van je vader = steil

Gen van je moeder = steil

> Homozygoot  voor deze eigenschap

> Homo = gelijk

Stijl of krullen?

De genen zijn gelijk

Gen van vader = krullend 

Gen van moeder = krullend 

> Homozygoot voor deze eigenschap

Stijl of krullen?

De genen zijn ongelijk

Gen van vader = steil haar

Gen van moeder = krullend

> Heterozygoot voor deze eigenschap

> Hetero = ANDERS

Welk chromosomenpaar is heterozygoot?

1

2

3

1. Chromosomenpaar 1
2. Chromosomenpaar 2
3. Chromosomenpaar 3

Stijl of krullen?

Blijkbaar is het gen van krullend haar sterker..

Gen voor krullen = dominant (STERKER)

Gen voor steil = recessief (ZWAKKER / VERLIEST)

Stijl of krullen?

Deze persoon is heterozygoot voor haarvorm

Het gen van krullend haar is dominant

Stijl of krullen?

Deze persoon heeft twee gelijke genen (homozygoot). Deze genen zijn recessief.

Deze persoon is homozygoot recessief. 

Stijl of krullen?

Deze persoon heeft twee gelijke genen (homozygoot). De genen zijn dominant.

Deze persoon is homozygoot dominant.  

Welke kleur ogen heeft de persoon met chromosomenpaar 1?

1. Bruine ogen
2. Blauwe ogen
3. Combinatie van bruin en blauwe ogen

Het gen voor blauwe ogen is recessief, dat voor bruine ogen is dominant. Hoe noem je het genotype van iemand met genotype aa.

1. Homozygoot dominant
2. Homozygoot recessief
3. Heterozygoot

Welk gen recessief of dominant is verschilt per soort...

Van fenotype naar genotype

Homozygoot krul = AA

Homozygoot steil = aa

Heterozygoot = Aa

Gebruik duidelijke letters Aa, Bb, Dd, Ff, Ee, Qq, Gg 

Aan de slag

Lees 5.2. Chromosomen en genen en maak
opdracht 1 t/m 8 in BVJMAX.

Leg uit dat iemand waarbij het recessieve eigenschap zichtbaar is in het fenotype homozygoot moet zijn voor die eigenschap

Leg uit dat je bij iemand waarbij de dominante eigenschap zichtbaar is, niet met zekerheid kan zeggen of de persoon homo of heterozygoot is voor de eigenschap

Het gen voor blauwe ogen is recessief, dat voor bruine ogen is dominant. Wat is de oogkleur van iemand met genotype Aa.

1. Bruin
2. Blauw
3. Groen

Aan de slag!

maken opdracht 18 t/m 23 (= nieuw huiswerk)