Les 5

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Les 5

Wat gaan we doen

Lezen 

Cursus 7 Spelling §4 meervoud 

Cursus 1 Meer dan lezen §2 stappenplan lezen

Spelling

cursus 7 Meerouden op -s, -en, -ën

Theorie

De meeste zelfstandige naamwoorden hebben een enkelvoud en een meervoud. Er zijn verschillende manieren waarop je het meervoud van zelfstandige naamwoorden maakt.

Zet -s achter het woord

Bijvoorbeeld: bumper – bumpers; pasje – pasjes; televisie – televisies; horloge – horloges; deejay – deejays.

Meestal moet de -s aan het woord vast. 

Gebruik ’s als je het woord anders verkeerd uitspreekt en na -y als daar een medeklinker voor staat: opa – opa’s; tosti – tosti’s; menu – menu’s; hobby – hobby’s.

Zet -en achter het woord

Bijvoorbeeld: dorp – dorpen; bord – borden; klauw – klauwen.

Soms moet je ook iets anders veranderen. Bijvoorbeeld: banaan – bananen; kip – kippen; boef – boeven; baas – bazen.

Zet -ën achter het woord

Als het enkelvoud eindigt op -ee, maak je het meervoud met -ën. Bijvoorbeeld: ree – reeën; orchidee – orchideeën.

Theorie

Zo maak je een meervoud op s en ’s

• Je schrijft een s achter het enkelvoud:
  

– borstel → borstels; comité → comités; revolutie → revoluties

• Je schrijft ’s (apostrof + s) achter het enkelvoud:
  

– bij woorden op a, i, o, u of y: mama → mama’s; ski → ski’s; auto → auto’s; paraplu → paraplu’s; rally → rally’s

– bij afkortingen: wc’s, havo’s, NK’s

Let op: bij woorden die eindigen op twee of drie klinkers die samen één klank vormen, schrijf je in het meervoud de s aan het woord vast:

– cadeau → cadeaus; cowboy → cowboys.

Maar: hernia’s en cabrio’s, want hier vormen de klinkers niet samen één klank: her-ni-a, ca-bri-o.

Zo maak je het meervoud van woorden op ee en ie

• Als het enkelvoud eindigt op ee, maak je het meervoud met s of met ën:
  

– chimpansee → chimpansees; zee → zeeën

• Als het enkelvoud eindigt op ie, maak je het meervoud met ën of met n. Dit is afhankelijk van de klemtoon:
  

– als de klemtoon op ie valt, dan voeg je ën toe: melodie → melodieën

– als de klemtoon op een andere lettergreep valt, dan krijgt de laatste e een trema en voeg je alleen n toe: porie → poriën

plank-planken

boom-bomen

pil-pillen

staaf-staven / huis-huizen

fee-feeën

baard

baas

groep

kloof

krul

laan

leeuw

moskee

muis

muur

oordop

pan

raaf

slee

stoelpoot

streep

tak

wee

zee

vogelkooi

Aan de slag

Cursus 7 §4 Meervouden

opdracht 3, 4, 5C, 6C

Meer dan lezen

§2 stappenplan lezen

Theorie

Bedenk voordat je leest waarom je de tekst leest. Bepaal dan welke stappen uit het stappenplan nodig zijn.

Stap 3: precies lezen

Doel: precies weten waar de tekst over gaat.

7 Lees de tekst helemaal.

8 Onderstreep woorden die je niet kent. Bepaal de betekenis van deze woorden met een woordraadstrategie.

9 Markeer de kernzin van elke alinea.

10 Noteer van elke alinea in een paar woorden het deelonderwerp in de linker kantlijn.

11 Noteer het tekstdoel.

12 Noteer de tekstsoort.

Stap 4: Afronding

13 Onderstreep de hoofdgedachte van de tekst of schrijf die in je eigen woorden op. De hoofdgedachte is één zin waarin duidelijk wordt wat het belangrijkste is wat je over het onderwerp van de tekst te weten bent gekomen.

Theorie

Bedenk voordat je leest waarom je de tekst leest. Bepaal dan welke stappen uit het stappenplan nodig zijn.

Stap 1: oriënterend lezen

Doel: onderwerp van de tekst vinden.

1 Lees de titel, de tussenkopjes en bekijk de eventuele afbeeldingen.

2 Lees de eerste alinea of de eerste twee alinea’s.

3 Geef in een paar woorden antwoord op de vraag: waarover gaat deze tekst? Het antwoord op die vraag is het onderwerp van de tekst.

Stap 2: Globaal lezen

Doel: deelonderwerpen van de tekst vinden.

4 Lees van elke alinea de eerste en de laatste zin.

5 Markeer met strepen in de linker kantlijn (= witte ruimte naast de tekst) welke alinea(’s) de inleiding en het slot zijn.

6 Markeer met strepen in de linker kantlijn welke alinea’s van het middenstuk bij elkaar horen en dus over hetzelfde deelonderwerp gaan.

Aan de slag

Maken: Cursus 1 §2 stappenplan lezen opdracht 3

Tijd: 15 min