herhaling 1.4/1.5/

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

herhaling 1.4/1.5

Hoofdstuk 1 

Organisme uit de vier rijken

1.1 Organisme indelen 

1.2 Plantenrijk 

1.3 Dierenrijk 

1.4 Schimmel en bacterierijk 

1.5 Voedselkringloop 

1.6 Biotechniek 

1.4 Schimmel en bacterierijk 

Leerdoelen 1.4:

• de bouw van een schimmel cel herkennen, en alle onderdelen van de schimmel cel benoemen.
  
• een correcte beschrijving geven over hoe schimmels vermeerderen.
  
• de bouw van een bacterie herkennen, en alle onderdelen van de bacterie benoemen.
  
• Een correcte beschrijving geven over hoe bacteriën vermeerderen en dit zelf ook uit kunnen rekenen (met of zonder rekenmachine).
  
• een correcte beschrijving geven van de begrippen ‘voedselbederf’, ‘voedselvergiftiging’ en ‘conserveren’.
  
• verschillende vormen van conserveren benoemen en uitleggen (met voorbeelden).
  

Uit welke delen bestaat een schimmel?

• Zwamvlok: netwerk van dunne draden
• op  de zwamvlok groeien aan de bovenkant bolletjes= sporenkapsels
• In de sporenkapsels worden sporen gemaakt
• spore= voortplantingscel van een schimmel

Paddenstoelen zijn schimmels met grote organen voor voortplanting

kenmerken schimmels

• sporen
• eencellig (gist) of meercellig (paddestoelen)
• reducenten = opruimers

zijn nuttig of schadelijk

Hoe ziet een bacteriecel eruit?

Eén cel met drie onderdelen:

• celwand
• celmembraan
• cytoplasma

Geen celkern!

DNA ligt los in cytoplasma

Hoe vermeerderen schimmels en bacteriën?

Schimmels: door sporen

Bacteriën: door ongeslachtelijke voortplanting

door deling 

Celdeling

0

Indeling cellen

Er zijn vier duidelijk verschillende soorten cellen.

-Schimmelcel

-Dierlijke cel

-Plantencel

-Bacterie cel

Hoe herken je ze?

Conserveren

Om je eten lang te bewaren wil je het de bacteriën en schimmels zo moeilijk mogelijk maken. Door:

• Drogen
  
• verhitten
• koelen
• conserveermiddel toevoegen
• vacuüm verpakken

Drogen

Vocht uit voedsel halen; zo kan de reducent niet leven!

Pasteuriseren

Verhitten tot 70 graden Celsius

Sommige bacteriën overleven wel!

Minder lang houdbaar

Steriliseren

Verhitten tot 120 graden Celsius of meer

Alle reducenten gaan dood

Lang houdbaar!

Koelen (invriezen)

Bij lage temperatuur kunnen reducenten niet voortplanten. 

In de koelkast is groei langzaam

In de vriezer is groei niet mogelijk

Conserveermiddelen

Toevoegen van azijn, suiker, zout, of alcohol wat groei stopt

Vacuüm verpakken

Zuurstof (lucht) uit de verpakking halen. 

Schimmels & Bacteriën houden van

• Niet té warm (100 graden) en niet té koud (0 graden)
• Genoeg water
• Genoeg zuurstof
• Genoeg voedingsstoffen
• Niet te veel zuur in de omgeving

1.5 voedselkringloop

Leerdoelen 1.5:

• uitleggen wat fotosynthese is, welke stoffen hiervoor nodig zijn en welke stoffen hierbij ontstaan.
  
• fotosynthese opschrijven in één zin (formule).
  
• een correcte beschrijving geven van de begrippen ‘producenten’, ‘consumenten’ , ‘afvaleters’ en ‘reducenten’.
  
• de rol van de bovengenoemde begrippen plaatsen in een voedselkringloop.
  
• uitleggen welk verband er bestaat tussen de bovengenoemde begrippen in de voedselkringloop.
  

Plantencel:

Dierlijkecel:

Aangegeven met pijlen

Gras -> Veldmuis -> Uil

Voedselkringloop

Voedselkringloop

In een voedselkringloop zie je hoe de rijken afhankelijk zijn van elkaar

Producenten: planten

Consumenten: dieren 

Consumenten 1e orde - planteneter; consumenten 2e orde- vleeseters

Afvaleters: dieren (insecten)

Reducenten: bacteriën en schimmels

1.6 Biotechniek

1.6 Biotechniek

Biotechniek is het door mensen gebruiken van levende (= bio) wezens om ze met een bepaalde techniek (= werkwijze) voor je te laten werken.

Voortplanting van gisten

Gist = eencellige schimmel

Bij gistcellen die delen ontstaat

een knop, hieruit groeit een 

nieuwe gistcel

Fermentatie (gisting)

Bij fermentatie schakel je de micro-organismen niet uit, maar gebruik je ze juist om het product te conserveren.

Er treedt altijd een smaak/geurverandering op.

schooltv.nl

Voorbeelden fermentatie door gist

1. Brood
2. Bier, wijn
3. Soyasaus

Yoghurt:

Om yoghurt te maken voeg je twee soorten melkzuurbacteriën toe aan warme melk. 

Na een halve dag is de melk zuur en dik geworden. Vroeger – zonder koelkast in huis – was dat belangrijk, want yoghurt is langer houdbaar dan melk.

Groeien yoghurtbacteriën beter bij koelkasttemperatuur of bij kamertemperatuur?

www.biologiepagina.nl

VMBO 3

Ordening (geen evolutie)

Stevigheid en beweging