Paragraaf 1.1. Patronen: welvaart en welzijn

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wereld Wereldbeeld

Planning

• Introductie op het onderwerp
• Herhaling begrippen uit de onderbouw
• Lezen en maken paragraaf 2.1 / 2.2

Leerdoelen

1. Je kent economische indicatoren om landen o.b.v. welvaart met elkaar te vergelijken. 
2. Je kent nadelen van het bbp/hoofd als maatstaf om de welvaart te meten. 
3. Je kunt per werelddeel aangeven of het een hoog/laag BBP heeft
4. Je weet op welke manier welzijn gemeten wordt.
   
5. Je weet  HDi is, uit welke indicatoren HDI bestaat en kunt per indicator de dimensie aangeven.
6. Je kunt aangeven waarom je beter de HDi dan het bbp (per hoofd) kunt gebruiken.
7. Je kunt uitleggen waarom gegevens op een lager schaalniveau meer informatie geeft dan gegevens op een groter schaalniveau. 

Economische sectoren

Primaire sector: landbouw, bosbouw, mijnbouw en visserij.

Secundaire sector: industrie & bouw.

Tertiaire sector: commerciële dienstverlening (bijv. winkels,)

Quartaire sector: niet-commerciële instellingen (bijv. scholen, brandweer)

Begrippen 

Welzijn

Welvaart

Economie

Geboortecijfer

Sterftecijfer

Sociale bevolkingsgroei

Natuurlijke bevolkingsgroei

BBP/ BNP

Dimensies: met een andere bril

Ligging

Klimaten

neerslagpatronen

Reliëf

Plantengroei/ vegetatie/ landschap

BBP/BRP

(gemiddeld) inkomen (per capita)

koopkracht

(samenstelling van) beroepsbevolking

Import/exportpakket

analfabetisme

taal

godsdienst

bevolkingsspreiding en dichtheid

bevolkingsgroei (fase in de demografischetransitie)

leeftijdsopbouw

verstedelijking

geboorte- en sterftecijfer

Corruptie

Democratie/ dictatuur

persvrijheid

burgerrechten

Wie heeft de macht? 

Samenwerking met andere landen etc.

Wat is een voorbeeld van de culturele dimensie?

1. In India is veel urbaan-rurale migratie
2. In India is er een democratie
3. in India worden veel talen gesproken
4. in India komt elke zomer de moesson

Onder welke dimensie valt de bevolkingsgroei

1. Demografisch
2. Sociaal-cultureel
3. Economisch
4. Politiek

Bij welke aardrijkskundige dimensie horen conflicten?

1. Fysisch
2. Sociaal-cultureel
3. Demografisch
4. Politiek

Analfabetisme past bij de volgende dimensie...

1. politiek
2. natuurlijk
3. sociaal-cultureel
4. economisch

De olielekkages en vervuiling vallen onder de .. dimensie

1. economisch
2. politiek
3. fysisch
4. demografisch

Schaalniveaus

Elke kaart heeft een schaalniveau.

Hoe verder je uitzoomt hoe groter het gebied.

Hoe verder je inzoomt hoe kleiner het gebied.

Waarom verschil arm en rijk?

• Falende overheid (corruptie, vriendjespolitiek)
  
• Koloniaal verleden - rijke landen heersten over de arme landen
  
• Via constructies belastingen ontlopen - arme landen missen dan inkomsten
  
• Bescherming eigen bedrijven/markt door rijke landen - arme landen verkopen dan niks - verdienen dus geen geld
  
• Arme landen verkopen vooral grondstoffen = goedkoop
  
• In arme landen vaak (gewapende) conflicten - legt een economie lam

Meten van welvaart

BBP per hoofd van de bevolking

BBP = de waarde van alle geproduceerde goederen en diensten in een land in een jaar.

BBP per hoofd van de bevolking = BBP : aantal inwoners van het land.  

Nadeel BBP als maatstaf 

1. BBP wordt vaak uitgedrukt in dollars en koersen kunnen wisselen. 
2. De koopkracht (hoeveel kun je van een dollar kopen?) verschilt per land;
3. Informele sector wordt niet meegenomen;
4. BBP is een gemiddelde: het zegt niet over de verschillen tussen mensen (sociale ongelijkheid);
5. BBP laat ook geen regionale ongelijkheid zien; 
6. BBP zegt niets over levensomstandigheden.

Informele sector

Deel van de beroepen die niet officieel staan geregistreerd. Mensen die hierin werken staan niet als werkende bekend, betalen geen belasting en dragen zo niet bij tot het Bruto Nationaal Product.

Regionale ongelijkheid

Onrechtmatige verschillen in welvaart tussen gebieden.

Regionale verschillen?

Wil je regionale verschillen beter zien, dan moet je 'inzoomen', dus veranderen van schaalniveau. Van mondiaal (wereld) naar continentaal, nationaal,regionaal of lokaal

Controle van begrip

1. Wat betekent BBP?
2.  Noem 2 nadelen voor het gebruik van het BBP om landen met elkaar te vergelijken?
3. Welke dimensie is BBP?
4. Wat is beter: BBP of BRP? Waarom?
5. Als je een beter beeld wil hebben van een gebied, moet je dan een klein of groot schaalniveau hebben?

Minder welvarend land

Welvarend land

Hoe is de verdeling van de beroepsbevolking in armere landen?

1. Meeste mensen werken in een fabriek
2. Meeste mensen werken in de agrarische sector
3. Meeste mensen werken in de diensten
4. Gelijk verdeeld tussen industrie, landbouw en diensten

Wat is in Nederland de grootste sector in de beroepsbevolking?

1. Primair
2. Secundair
3. Tertiair/quartiair

VN-ontwikkelingsindex

• Ook wel Human Development index (HDi). 
• Meet het welzijn op: inkomen, alfabetiseringsgraad (of analfabetisme), levensverwachting. 
• Ook wordt vaak gekeken naar toegang tot schoon drinkwater, onderwijs en gezondheidszorg, de voedselsituatie en beschikbaarheid telefoon/computer.

HDi is beter dan BNP per hoofd - het is een samengestelde index, dus het kijkt naar meerdere aspecten i.p.v. alleen het BNP per hoofd. 

Controle van begrip

1. Wat wordt bedoeld met welzijn?
2. Uit welke indicatoren bestaat HDi/ VN-ontwikkelingsindex?
3. Wat kun je beter gebruiken om landen te vergelijken: BNP of HDi ? 

Quiz

Wat zijn 2 nadelen van het gebruik van het BBP om landen economisch met elkaar te vergelijken?

Welvaart

Welzijn

BBP/ hoofd

Koopkracht

Verdeling beroepsbevolking

Levensverwachting

Alfabetiseringsgraad

VN ontwikkelingsindex

Heeft Marokko een grote sociale ongelijkheid? Leg je antwoord uit!

In arme landen is er sprake van een hoog geboorte- én sterftecijfer. Welke dimensie staat hier centraal?

1. Economisch
2. sociaal-cultureel
3. Demografisch
4. fysisch

In Nederland werkte in 2012 82,2% van de beroepsbevolking in de dienstensector. Welke dimensie staat hier centraal?

1. Economisch
2. Politiek
3. Sociaal-cultureel
4. demografisch

In welk continent is
het welzijn het slechtst?

1. Zuid-Amerika
2. Afrika
3. Europa
4. Azië

Gebruik de atlas, statistiek wereld (285). Gebruik de kolom werken. Kijk naar de verdeling van de beroepsbevolking.
Zet deze landen op volgorde van arm naar rijk:
Kameroen, Israël, Mozambique, Ivoorkust

Aan de slag!

Lezen 2.1 + 2.2

Maken 2.1 + 2.2

Leren Begrippen uit de begrippenlijst