4.1 Rivieren

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4 Wateroverlast

Paragraaf 1: rivieren

 paragraaf 4.1 en LessonUp

 Rivieren: natuurlijk systeem en invloed van de mens

Par. 3: Rivieren: invloed van de mens

Lesdoel

• Hoe kun je een rivier indelen in lengte- en dwarsprofiel?
• Welke rivierkenmerken hebben de Maas en Rijn?
• Op welke manieren heeft de mens ingegrepen in het stroomgebied van onze grote rivieren en wat heeft dit voor onbedoelde en bedoelde gevolgen?
• Je kunt de dikgedrukte trefwoorden uitleggen en met elkaar in verband brengen.

Stroomgebied= gebied dat afwatert op de rivier

Vul bij de volgende sleepvraag het stroomgebied met trefwoorden

Maas

Rijn

Waterscheiding

Middenloop

Benedenloop

Bovenloop

Gemengde rivier

Regenrivier

Geef een definitie van de begrippen:
Waterscheiding en stroomstelsel

Noem de drie soorten rivieren

Welk begrip hoort bij de volgende definitie:

de hoeveelheid water die een rivier afvoert gemeten in m3/s

1. Regiem
2. Debiet

Hoe kun je in het regiem zien wat voor soort rivieren (gletsjer, regen, gemengd) dit zijn?

Hoe kun je zien wat voor soort rivieren dit zijn?

• Shannon is een regenrivier omdat hij laag staat in de zomer door de hoge verdamping.
  
• Rijn is een gemengde rivier omdat het regiem vrij gelijkmatig is.
  
• Glomma is een smeltwaterrivier omdat er in de vroege zomer veel smeltwater wordt afgevoerd.
  

Lengteprofiel: Verwering en erosie 

Loop:

Verwering:

Erosie

Hoge stroomsnelheid

Lage stroomsnelheid

Gemiddelde stroomsnelheid

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Verticaal

Horizontaal

Veel

Weinig

Tussenvorm

Stroomstelsel

• Van bovenloop naar benedenloop
  
• stroomgebieden met waterscheidingen
• regiem en debiet
• verval en verhang ...

Leg de begrippen verval en verhang uit aan de hand van de afbeelding.

Het verval tussen de rode pijltjes is 290 meter.

Wat is het verhang? Reken uit met een rekenmachine (op je telefoon)

Het verval tussen de rode pijltjes is 290 meter.

Wat is het verhang? 

-> 290 meter / 800 kilometer = 0,3625 meter per kilometer (36 centimeter)

Neem 1 /m 5 over in je schrift en schrijf de juiste begrippen erachter. Kies uit:                 Stroomrug, rivierloop, oeverwal, komgrond, verlaten rivierloop.

Voeg bij 2, 4 en 5 de juiste ondergrond toe. Kies uit zand, klei en veen. 

Dwarsprofiel

1	rivierloop
2	verlaten rivierloop	veen
3	stroomrug
4	oeverwal	zand
5	komgrond	klei

Invloed van klimaatverandering

-> Temperatuurstijging leidt tot meer neerslag, dus een hoger debiet

-> onregelmatiger neerslagregiem

-> stijging zeespiegel, opstuwing rivierwater, verzilting

Vervlechtende rivieren

Wonen in het rivierengebied

Wonen in het rivierengebied

Niet alle maatregelen hebben de veiligheid bevorderd

Krib

• Houdt rivier in midden van stroomgeul + Houdt de rivier bevaarbaar

• Meanderen en horizontale erosie worden voorkomen 
  

Uiterwaard

Bebouwing in uiterwaarde

-> verhoging zomerdijk

-> geen overstromings-mogelijkheid voor de rivier

Dijken

aanleg of verhoging van dijken

-> sedimentatie in winterbed

-> ophoging rivier

-> verhoging dijken 

Kanaliseren

• Stuwen en sluizen: regelen waterstand
  

• Bochten afsnijden: hogere stroomsnelheid
  

Verstedelijking

Verstening/verharding = groter oppervlakte straten, wegen en bebouwing.

-> kortere vertragingstijd en piekafvoer