9.2 Goed geregeld

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

9.2 Goed geregeld deel 1

9.2 Goed geregeld deel 1

Leerdoelen

• Ik weet wat homeostase is en hoe deze in het lichaam gehandhaafd wordt
• Ik ken de bloedsuikerspiegel en weet hoe deze gehandhaafd wordt
• Ik ken de verschillende typen diabetes

meten

Het lichaam wordt reguleerd door regelkringen

vergelijken met de norm

bijstellen

reactie

Homeostase

Je lichaam is in evenwicht

lichaamsprocessen verlopen alleen maar goed als de omstandigheden in je lichaam zo veel mogelijk constant zijn. Je lichaam probeert veranderingen dan ook zo snel mogelijk op te heffen.

• Stoffen waarvan er te veel in je bloed komen, worden verwijderd. Dat heet uitscheiding. 
• Stoffen waarvan er te weinig zijn, worden aangevuld.

Welke uitscheidingsorganen ken je nog?

Uitscheidingsorganen

Welke stoffen in ons lichaam moeten in evenwicht blijven? (T2)

Lesdoelen

- Ik weet wat homeostase is en hoe deze in het lichaam gehandhaafd wordt

- Ik ken de bloedsuikerspiegel en weet hoe deze gehandhaafd wordt

- Ik ken de verschillende typen diabetes

Waarom heeft onze lichaam glucose nodig?

Hoe regel je het glucosegehalte van je bloed?

• Je lichaam heeft glucose nodig. Glucose is ‘brandstof’ voor je lichaam. Het geeft je energie om te bewegen, warm te blijven en voor alle processen die in je lichaam plaatsvinden.

• Je lichaam regelt de hoeveelheid glucose in je bloed met twee hormonen: insuline en glucagon. 
• Deze hormonen worden geproduceerd in de alvleesklier.

Bloedsuikerspiegel = concentratie glucose in bloed

Wanneer is je bloedsuikerspiegel hoog?

Wat zijn gevolgen van een te lage bloedsuikerspiegel? (T1)

Regeling van bloedsuikerspiegel

Glucose wordt omgezet tot glycogeen door insuline

Glycogeen wordt omgezet tot glucose door glucagon

Insuline en glucagon worden aangemaakt in de alvleesklier

Wat is de functie van insuline?

1. Omzetten glucose naar glycogeen
2. Omzetten glycogeen naar glycose
3. Afbreken van glucagon
4. Opbouwen van glucagon

Je bloedsuikerspiegel is erg laag. Welk hormoon zal worden aangemaakt?

1. Glucose
2. Glycogeen
3. Insuline
4. Glucagon

Regeling van de hoeveelheid glucose in het bloed

Lesdoelen

- Ik weet wat homeostase is en hoe deze in het lichaam gehandhaafd wordt

- Ik ken de bloedsuikerspiegel en weet hoe deze gehandhaafd wordt

- Ik ken de verschillende typen diabetes

Bij diabetes/suikerziekte is je lichaam ook niet in balans. Wat is diabetes eigenlijk? (T1)

Suikerziekte/Diabetes

Zelf geen homeostase brengen

De regeling rond glucose werkt niet goed: 

1. Cellen nemen te weinig glucose uit het bloed op -> moe
2. De spieren en de lever slaan te weinig glucose op -> bloedglucose te hoog
3. De nieren halen het teveel aan glucose uit het bloed en de patiënt plast het vervolgens uit (= test ziekenhuis)
   

Er zijn twee soorten diabetes

• Bij diabetes type 1 zijn de alvleeskliercellen die insuline maken beschadigd. Hierdoor maakt de alvleesklier onvoldoende insuline.
  
• Bij diabetes type 2 zijn de lichaamscellen ongevoelig geworden voor insuline. Hierdoor werkt het hormoon niet goed meer. Diabetes type 2 komt veel voor bij mensen met overgewicht, die weinig bewegen.
  

Zijn diabetes type I en type II te genezen? Zo ja, hoe dan?

Huiswerk deel 1

• maak van bs 9.2 de opdrachten 1 t/m 13

9.2 Goed geregeld deel 2

eerst check deel 1

Lesdoelen vorige les

- Ik weet wat homeostase is en hoe deze in het lichaam gehandhaafd wordt

- Ik ken de bloedsuikerspiegel en weet hoe deze gehandhaafd wordt

- Ik ken de verschillende typen diabetes

Je lichaam probeert in balans te blijven. Dit doet je lichaam aan de hand van deze diagram. Welke term hoort er hier bij?

Wat is je bloedsuikerspiegel?

1. Concentratie suiker in je lichaam
2. Concentratie suiker in je bloed
3. Concentratie glucose in je lichaam
4. Concentratie glucose in je bloed

Welke twee hormonen zorgen voor de homeostase bij de bloedsuikerspiegel

1. Glucagon & Glycogeen
2. Glucagon & Insuline
3. Glycogeen & Insuline
4. Glucose & Glycogeen

Glucose kan worden omgezet tot glycogeen, dat kan worden opgeslagen. Waar in je lichaam wordt glycogeen opgeslagen?

Open de link en maak de opdracht. Maak een foto van je score en upload deze hier.

https://biologiepagina.nl/Oefeningen/Insuline/glucoseregeling.htm

Lesdoelen deel 2

• je kent de werking van de lever (havo/vwo)
• je leert wat je nieren doen (Havo/vwo)
• je leert over de werking van de nefronen (VWO)

De leverfabriek: Opbouwen en omzetten

- In je verteringsstelsel worden eiwitten afgebroken tot hun bouwstenen: aminozuren. De lever maakt van de aminozuren weer nieuwe eiwitten.

- De lever kan ook glucose omzetten in vet en van vet cholesterol maken.

De leverfabriek: Afbreken

- Als er te veel aminozuren in je bloed zitten, breekt je lever ze af. Daarbij ontstaat ureum. Die stof wordt door de nieren uitgescheiden.

- Je lever breekt ook giftige stoffen zoals medicijnen en alcohol af.

De leverfabriek: Afvoeren

- Via de gal die de lever maakt, worden afvalstoffen uitgescheiden. 

- Versleten rode bloedcellen -> afbraak in de milt -> Hemoglobine uit de rode bloedcellen wordt daarbij omgezet in bilirubine (een gele stof) -> bloed -> lever -> gemengd met gal en vervolgens via de ontlasting uitgescheiden.

Problemen met bilirubine

Bij baby's bilirubine soms niet goed afgevoerd via de gal

De concentratie bilirubine stijgt in het bloed

Gevolg = baby wordt gelig (= geelzucht)

Bilirubine zorgt voor de kleur van je ontlasting

De leverfabriek: Opslaan

- De lever slaat glucose op in de vorm van glycogeen.

- De lever slaat ook ijzer op. Dit ijzer is afkomstig van de hemoglobine uit versleten rode bloedcellen.

Wat doen je nieren eigenlijk?

Via welke bloedvaten werken de nieren?

De nieren

• Via de nierslagaders komt er bloed met afvalstoffen in de nieren -> filteren -> gezuiverd bloed -> nieraders -> 
• uitgefilterde afvalstoffen -> urine -> urineleiders -> blaas -> opslag tot plassen

• Welke afvalstoffen?  giftige stoffen en afbraakproducten lever/alcohol/medicijnen, overtollig zout en vitaminen, overbodige stoffen (bijv. kleurstoffen)

De nieren en kleurstoffen

Sommige voedselwaren bevatten kleurstoffen die niet goed kunnen worden afgebroken.

Deze zullen uiteindelijk door de nieren uit het bloed worden gefilterd en gaan dus je urine in.

Voorbeelden zijn bijvoorbeeld rode bieten en cola.

In welke nieronderdelen ligt een nefron

Sommige voedselwaren bevatten kleurstoffen die niet goed kunnen worden afgebroken.

Deze zullen uiteindelijk door de nieren uit het bloed worden gefilterd en gaan dus je urine in.

Voorbeelden zijn bijvoorbeeld rode bieten en cola.

De lever

• Je lever zorgt voor opbouw, omzetting, afbraak, opslag en afvoer van stoffen.

• De leverslagader voert bloed met zuurstof naar de lever.
  
• Door de poortader komt bloed met stoffen die door de darmen zijn opgenomen.
  

• Fabriek: opbouw/afbraak bepaalde stoffen die vervolgens (in bloed) naar leverader worden vervoerd.

Nefron. Stap 1

• Bloedplasma van aangevoerd bloed wordt door de hoge bloeddruk uit het bloedvat gefiltreerd (stap 1). Dit komt terecht in het nierkanaaltje.
  
  
• Dit uitgefiltreerde bloedplasma bestaat uit water, zouten, glucose en afvalstoffen en noem je voorurine
  
  
• Welke onderdelen moeten teruggewonnen worden?

Nefron. Stap 2

• Voorurine komt in het nierkanaaltje
  
  
• Alle bruikbare onderdelen van het voorurine wordt teruggewonnen door een proces genaamd resorptie
  
  
• Waar gaat de voorurine heen?
  
  
• Waar gaat het gezuiverde bloed heen?

Huiswerk 

• maak van bs 9.2 opdracht 14 t/m 23

Voorkennis:
Deze paragraaf gaat vooral over de lever en de nieren.

Welke functies hebben de lever en de nieren?