VWO 2 PTO 3 L 12 Geloof, tolerantie en wetenschap in de Republiek II

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom in de geschiedenisles!

https://decorrespondent.nl/7418/nederland-was-voor-even-de-grootste-slavenhandelaar-ter-wereld/2862934290722-5e1de7f5

Leerdoelen

1. Je kunt de godsdienstpolitiek van de Republiek uitleggen.
   
2. Je weet dat die tolerantie (verdraagzaamheid) niet voor iedereen gold, bijvoorbeeld minder voor katholieken en waarom dat zo was
   
3. Je weet waarom wetenschappers graag naar de Republiek kwamen.
   
4. Je kunt uitleggen wat de Wetenschappelijke Revolutie inhoudt
   
5. Je kunt uitleggen welk verband er is tussen de vrijheid in de Republiek en het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek.
   
6. Je kunt benoemen welke beroemde wetenschappers er leefden in de Gouden Eeuw in de Republiek en welke bijdrage zij hadden aan de wetenschap.

Apart begrippendoel: Je kent 

Rationalisme

Empirisme

Wetenschappelijke Revolutie

systematisch kennis verwerven:

- rationalisme (verstand)

- empirisme (waarneming)

gevolgen:

- ontdekking van natuurwetten

- vooruitgangsgedachte

Wetenschappelijke Revolutie

Nieuwe manier van kennis verwerven.

Empirisme: je kan uitzoeken hoe iets zit door waarnemingen te maken en metingen uit te voeren. 

Dit gebeurde door:

- Observaties

- Experimenten

- Daaruit conclusies trekken

Leidende vraag: wat is kennis precies?

Empirie: Systematisch opschrijven van waarnemingen

Met experimenten aantonen dat het waar is.

Wat heb je nodig: Instrumenten

Want: Je kan alleen opschrijven wat je kan waarnemen! 

Rationalisme:

logisch redeneren om tot juiste conclusies te komen. Het verstand kan leiden tot het verkrijgen van kennis, ook als je deze niet direct kan waarnemen.

"als.... dan...."

Deductie: Een theorie opstellen op basis van empirische observaties

Ontwikkeling van logisch redeneren

Een dier is misschien wel Gods schepping

Uit de microscoop blijkt iets anders (er zit meer achter) 

Rationalisme: Je gaat uit van je eigen verstand, en niet op basis van “de algemene mening”, bijv. Bijbel. “Wonderen bestaan niet”.

Christiaan Huygens

Nederlandse geleerde (1629-1695) 
Uitvinden van differentiatie (wiskunde)

Verbetert de telescoop

Doet daarmee nieuwe waarnemingen: o.a. grootste maan van Saturnus (Titan) 

Antoni van Leeuwenhoek

Microscopen

Wat is tolerantie?

Geloof en tolerantie

• calvinistische kerk was bevoorrecht

• Schuilkerk

• Tolerantie in vergelijking met de strenge vervolging in andere landen

onse lieve heer op solder

wetenschap en tolerantie

• Doordat mensen toegestaan waren om anders te denken gingen steeds meer mensen onderzoek doen
• Boeken die in andere landen verboden waren mochten wel in de Republiek worden gepubliceerd 

Baruch de Spinoza

Was een Portugese Jood, die met zijn familie vanuit Portugal naar Amsterdam gevlucht was omdat zij streng vervolgd werden door de katholieken. De keuze was: bekeren, sterven of vluchten.

Wetenschap en tolerantie

• In de Republiek was er vrijheid van denken --> ruimte voor wetenschappelijk onderzoek.
• Buitenlandse wetenschappers kwamen naar de Republiek om boeken te laten drukken
• Nederlandse wetenschappers deden belangrijke uitvindingen

Wetenschap

• Boerhaave: wereldberoemde arts 
• Spinoza: filosoof -> rationalisme 
• Antonie van Leeuwenhoek: bioloog-> uitvinder van de microscoop 

Wetenschap

• Hugo de Groot: godsdienst, geschiedenis en rechten 
• Christiaan Huygens: wiskunde, natuurkunde, sterrenkunde
  -> ontdekte met een telescoop de ringen van Saturnus 

wetenschap en tolerantie

• Antoni van Leeuwenhoek

• Hugo de Groot

• Christiaan Huygens

Antoni van Leeuwenhoek

Amateur wetenschapper. Van beroep was hij lenzenslijper maar hij ontwikkelde zich tot instrumentenmaker en bioloog. Hij heeft door de uitvinding van de microscoop bijvoorbeeld ook bacteriën ontdekt.

Hugo de Groot is een rechtsgeleerde die gezien wordt als de grondlegger van het internationale recht, hij omschreef wanneer een oorlog gevoerd mag worden en wanneer niet.

Belangrijk wiskundige en natuurkundige. Uitvinder van de telescoop, zijn mening was dat wiskunde de basis is van alle wetenschap.

Handel en tolerantie

• Joodse vluchtelingen uit Antwerpen mochten wél een synagoge bouwen 
• Nederlanders zagen in de Indianen in Brazilië bondgenoten tegen Portugal 

• Tolerantie kwam voort uit economische en politieke belangen 
  

Handel en tolerantie

• Rationalisme
• De natuur en wereld bestuderen dmv. het verstand (ratio = latijn voor verstand)

• Wetenschappelijke revolutie

Heel kort gezegd stelde Spinoza dat God de natuur is. Dit werd hem niet in dank afgenomen door de Joodse gemeenschap in Amsterdam en hij werd ge-excommuniceerd voor zijn uitspraken. Ook werd hij verbannen uit de stad Amsterdam. Hij wordt gezien als één van de grondleggers van het rationalisme.

Welke uitvinding werd door een Nederlander gedaan tijdens de Gouden Eeuw?

1. Microscoop
2. Telescoop
3. Brandweerslang
4. Duikboot

Samen staan we sterker

• Johan Maurits van Nassau was tolerant tegenover de Indianen, en ook tegenover de plantagehouders die daar 'regeerde' deze waren katholiek
• Dit kwam omdat hij hulp nodig had tegenover de Portugezen en was dus puur voor zijn eigen best wil

Maar je moet wel iets voor me doen

• 1585 Joodse vluchtelingen uit antwerpen mochten wel een plek bouwen voor hun religie Synagoge 
• Dit mocht omdat ze veel wisten van handel en erg veel geld hadden, dit was dus beter voor de republiek

Spik splinter nieuw

• Door vrijheid van godsdienst was er veel minder censuur, mensen konden zelf denken
• Iets wat hierdoor stilletjes opkwam was natuurwetenschappen
• Christiaan Huygens 1651 Telescoop, en verdieping in wiskunde, Klok voor op schepen
• Antoni van Leeuwenhoek de Microscoop

Onderzoekers

• Wetenschappelijk onderzoek (empirisch onderzoek)  

1. Hugo de Groot  - Mare liberum (recht)
2. Renee Descartes - filosofie
   
3. Baruch Spinoza - filosofie
   
4. Antonie van Leeuwenhoek – microscoop (biologie)
5. Galilei - sterrenkunde
6. Christiaan Huygens – slingeruurwerk (wiskunde)
   

• Wetenschappelijke revolutie en het rationalisme.

Constantijn Huijgens

Hugo de Groot

Baruch Spinoza

Antoni van Leeuwenhoek

Boerhaave

Microscoop

Bacteriën

Slingeruurwerk

Filosoof

Arts

Rechten

Wiskunde

Rationalisme

Leerdoelen

1. Je kunt de godsdienstpolitiek van de Republiek uitleggen.
   
2. Je weet dat die tolerantie (verdraagzaamheid) niet voor iedereen gold, bijvoorbeeld minder voor katholieken en waarom dat zo was.
3. Je weet waarom wetenschappers graag naar de Republiek kwamen.
   
4. Je kunt uitleggen wat de Wetenschappelijke Revolutie inhoudt.

Apart begrippendoel: Je kent 

Rationalisme

Empirisme