Vitale functies: hartslag en bloedsomloop

• Skills
• MBO
• Studiejaar 1

Vitale functies; hartslag & bloeddruk

Op welke vier plekken kan de hartslag worden gemeten?

Slaapslagader (arteria temporalis)

Halsslagader (arteria carotis)

Polsslagader (arteria radialis)

Liesslagader (arteria femoralis)

Dat zijn plekken waar de slagaders aan de oppervlakte van het lichaam lopen, over een harde onderlaag (bot)

Wat voel je gebeuren als je de hartslag voelt?

1. De sinusknoop die een prikkel afgeeft
2. Het bewegen van de hartkleppen
3. Het bewegen van de slagaders

Op welke vier punten observeer je de hartslag?

Hartslag; observatiepunten

• Frequentie

= aantal slagen per minuut

• Ritme

= regelmatig of onregelmatig

• Gelijkmatigheid

= vergelijkbaar krachtige hartslagen

• Spanning & volume

= drukpols of weke pols

Er is sprake van gelijkmatigheid als alle hartslagen even krachtig voelbaar zijn. 

De spanning is afhankelijk van de elasticiteit van de slagaders

Het volume is de hoeveelheid bloed die bij elke hartslag in de slagaders wordt gepompt.

Observeren hartslag; frequentie

AANDACHTSPUNTEN

1. Hartslag observeren in rust!

2. Hartslag wordt beïnvloed door

• lichamelijke conditie
• leeftijd
• geslacht

Hartslag; frequentie
Noem oorzaken van een verHOOGDE hartfrequentie (tachycardie)

Oorzaken van tachycardie zijn:

• emoties
• koorts (bij een temperatuurstijging van 1 °C neemt de hartfrequentie met acht tot twaalf slagen toe)
• bloedingen
• hartafwijkingen
• bepaald medicijngebruik

Hartslag; frequentie
Noem oorzaken van een verLAAGDE hartfrequentie (bradycardie)

Oorzaken van bradycardie zijn:

• bij conditieverbetering
• tijdens de slaap
• bij braken
• bij hersenaandoeningen
• bij hartafwijkingen
• na bepaald medicijngebruik
• in een later stadium van shock

Hartslag; ritme
Wat is GEEN oorzaak van een onregelmatige hartslag?

1. Stoornis in de werking van het hart
2. Lage bloeddruk
3. Versnelde hartslag bij inademing
4. Vertraagde hartslag bij uitademing

Een onregelmatige hartslag kan wijzen op een stoornis in de werking van het hart.

Onschuldige oorzaken van een onregelmatige hartslag (met name bij kinderen en jonge mensen)

• versnelde hartslag bij inademing
• vertraagde hartslag bij uitademing

Observeren van de hartslag: uitvoering
Hoe lang observeer je de hartslag?

1. Observeer de hartslag vijftien seconden. 
2. Vermenigvuldig de uitslag met vier. 

Het resultaat is de hartfrequentie per minuut

Observeren hartslag: rapportage

• vaak via een observatielijst 
• noteer afwijkende observaties en geef deze zo nodig door aan een arts

Oefenen: observeren hartslag

Bloeddruk =

de druk die in de slagaders heerst

In het bijzonder de druk in de slagaders van de bovenarm (daar wordt de bloeddruk vaak gemeten)

Deze druk is niet in alle bloedvaten even groot. De druk in de bloedvaten vlak bij het hart (aorta en longslagader) is het grootst; verderop in het bloedvatenstelsel wordt deze druk steeds lager.

Wat is bovendruk en wat is onderdruk?

Bovendruk (systolische druk): heerst in de slagaders als het hart bloed in de aorta pompt;

Onderdruk (diastolische druk): heerst in de slagaders als het hart zich in de ontspanningsfase bevindt

Wat zijn de medische termen voor een te hoge en lage bloeddruk

Hoge bloeddruk hypertensie

Lage bloeddruk hypotensie

Aandachtspunten; bloeddruk meten (1)

• Neem kennis van de gebruiksinstructie van de bloeddrukmeter.
  
• Zorg voor een passend manchet.
  
• Laat de cliënt minimaal 5 minuten zitten vóór de meting. 
• Meet de bloeddruk terwijl de cliënt zit, benen niet over elkaar. 
• Zorg dat de arm waaraan wordt gemeten, wordt ondersteund en dat deze ontspannen ligt (geen vuist). 
• Spreek niet tijdens de bloeddrukmeting.
• Meet de bloeddruk bij voorkeur niet aan een arm met een wond, oedeem, verlamming of een infuusnaald. 

Aandachtspunten; bloeddruk meten (2)

• Een arm waaraan een okselkliertoilet is uitgevoerd hoeft niet ontzien te worden, tenzij de cliënt een oedeemarm heeft. Overleg zo nodig met de behandelaar.
• Meet de bloeddruk altijd aan dezelfde arm van de cliënt > Meet de bloeddruk aan beide armen als niet bekend is aan welke arm wordt gemeten. Het maakt dan niet uit aan welke arm je begint.
• Als de toestand van de cliënt daartoe aanleiding geeft, wordt de bloeddruk liggend of staand gemeten.
• Spreek met de arts af bij welke waarden overleg of directe melding nodig is.

Bloeddrukmeting: rapportage

Rapporteer de uitslag van de bloeddrukmeting. 

• De bloeddruk wordt vaak als RR aangegeven, bijvoorbeeld RR 120/80. 
• De bloeddruk wordt over het algemeen afgerond op vijftallen (120, 125, 130 enzovoort). 
• Rapporteer meteen afwijkende waarden.

Oefenen: bloeddruk meten