Les 4.5 - Herhaling H6

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Programma 

• Herhaling hoofdstuk 6
• Aan het werk (keuze) 
  

Exclusief voor leerlingen in het lokaal:

• Oefenopdracht vraag- en aanbod (hoofdstuk 3)
• Doornemen toets 
• Mogelijkheid stellen van vragen
• Afronding van deze les 
  

Wat is een gevangenendilemma?

Gevangenendilemma: Beide spelers volgen hun eigenbelang. En er ontstaat een evenwicht dat voor beiden ongunstig is.

Straatverlichting. Opbrengst iedere speler: 10, Kosten totaal: 14. Door het externe effect, levert het 10 per speler op, terwijl het per speler maar 7 kost.

Wat is de nu de evenwichtsuitkomst van dit spel?

Hiervoor maken we de opbrengstenmatrix:

De uitkomst is dat ze ……… . Er is echter een betere uitkomst voor beide: ze zouden er beide op vooruit gaan als ze ……… .

Wat is de nu de evenwichtsuitkomst van dit spel?

Hiervoor maken we de opbrengstenmatrix:

De uitkomst is dat ze beide verlinken. Er is echter een betere uitkomst voor beide: ze zouden er beide op vooruit gaan als ze beide zouden zwijgen.

Oplossingen voor het gevangenendilemma:

• Spelers kijken naar het collectieve belang, de gezamenlijke opbrengsten
• Spelers gedragen zich volgens een sociale norm
• Spelers binden zichzelf door een actie vanuit eigen belang onaantrekkelijk te maken (begrip: zelfbinding). Je wijkt af van de dominante strategie en doet een poging de ander te beïnvloeden. > zie filmpje Golden Balls verderop in deze les. 
• Spelers worden onderworpen aan collectieve dwang

Individuele goederen

• goederen die je kunt kopen op een 'markt' en waarvoor je moet betalen: uitsluitbaarheid. Zonder betaling word je uitgesloten.
• Je kunt niet alles kopen, je moet keuzes maken.: rivaliserend 

Voorbeelden: kleding, Netflix en boodschappen van de supermarkt

collectieve goederen

• Goederen die de overheid levert. Deze zijn niet uitsluitbaar of rivaliserend
• Iedereen mag hiervan gebruikmaken > collectief. 

Voorbeelden: politie, bankje in het park of een zeedijk. 

quasi-collectieve goederen

• Ook wel semicollectieve goederen genoemd. 
• Worden door de overheid geproduceerd, maar zijn wel individuele goederen dus wel uitsluitbaar en rivaliserend 

Voorbeelden: een theaterbezoek (schouwburg), treinvervoer of de aanvraag van een paspoort. 

verschillende soorten belangen

individueel belang

voorop stellen van je eigen belang. 

vaak niet de optimale uitkomst.

collectief belang

optimale uitkomst

komt tot stand door samen te werken en afspraken 

de publieke sector

de collectieve sector 

de overheid

verantwoordelijk voor produceren collectieve goederen en diensten

particuliere sector

burgers en bedrijven 

externe effecten

externe effecten

onbedoelde gevolgen van de productie

individuele arbeidsovereenkomst

Dit is een omschrijving van jouw baan en tegen welke voorwaarden je de baan hebt geaccepteerd. 

arbeidsvoorwaarden

De voorwaarden waarmee je een baan accepteert.

primaire arbeidsvoorwaarden

Deze gaan over afspraken die grotendeels uit te drukken zijn in geld. (loon en werktijden)

secundaire arbeidsvoorwaarden

Zijn grotendeels niet uit te drukken in geld. (middagpauzes, vakantiedagen en werkomstandigheden) 

waar maak je afspraken over bij een nieuwe baan?

samenwerkingen

cao

collectief arbeidsovereenkomst. Dit wil zeggen een afspraak tussen een vakbond en een werkgeversorganisatie. Over de primaire en sedundaire arbeidsvoorwaarden.

bedrijfstak of branche

is een groep bedrijven of ondernemers die dezelfde producten aanbieden of diensten aanbieden. (kappersbranche, de bouw, de horeca)

de rol van de regering bij een cao

als een vakbond en de werkgevers een akkoord hebben bereikt. Verklaart de regering dit algemeen verbindend, dit wil zeggen dat de afspraken voor iedereen gelden in de branche 

lidmaatschap vakbond

Het is een keuze om lid te worden van een vakbond. Je moet lidmaatschap betalen om lid te zijn. Als er door de vakbond een betere cao wordt afgesloten profiteert iedereen in de branche ervan. Ook de niet leden, dit noem je meeliftgedrag  

link naar actualiteit

https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/bundel/1304506/agenten-voeren-actie

Aan het werk - thuiswerkers

• Ga aan de slag met het afronden van de opdrachten van H3 en H6.
  
• Wil je herkansen? Teken volgende week af in de les. Geen foto's sturen.
• Vragen? Stel ze via Teams. Lastige vragen bespreken we volgende week in het lokaal. 
• Je hoeft nu niet online te blijven.

Aan het werk - 

leerlingen in het lokaal

• Ga aan de slag met het afronden van de opdrachten van H3 en H6.
• Wil je herkansen? Teken vandaag of uiterlijk volgende week (vrijdag 13:00 uur) op school af. Geen foto's sturen.
• Vragen? Stel ze in de les. 
• We gaan zo nog een herhalingsopdracht doen van H3. Deze mag je nu ook gaan maken.

Oefenopdracht 

vraag- en aanbod

Doornemen toets

Wil je nog iets weten?

Tot volgende week!