4. Bloedplasma/bloedcellen en werking EPO

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Bloed

Leerdoelen:

• Je kunt de bestanddelen van het bloed benoemen
• Je kunt de functie van de bestanddelen van het bloed benoemen

Bloed (na tijd stilstaan)

Bloedcellen worden in beenmerg gemaakt

Alle bloedcellen in beenmerg gemaakt

Rode bloedcellen

Geen celkern

Kleine ronde, platte schijfjes --> passen in kleinste bloedvaten 

Functie: vervoeren van zuurstof in het bloed

Hemoglobine = rood van kleur en bevat ijzer om zuurstof te binden

per mm³ --> 5 miljoen rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Wel een celkern

Geen vaste vorm --> kunnen uit een bloedvat treden

Functie: Afweer tegen lichaamsvreemde cellen/stoffen

Pus --> veel dode witte bloedcellen

per mm³ --> 5000-7000 witte bloedcellen

Bloedplaatjes

Kleine stukjes van cellen

Functie: spelen een rol bij de bloedstolling 

(bv. als een bloedvat beschadigd raakt)

Trombose = het stollen van bloed in een bloedvat (bloedpropje kan los schieten)

per mm³ --> 300.000 bloedplaatjes

www.bioplek.org

www.bioplek.org

Tekst

Erytropoëtine

Thema: Transport

Lesdoelen

- Je kunt beschrijven wat EPO is.

- Je kunt beschrijven welke invloed EPO heeft op de productie van rode bloedcellen

- Je kunt het principe van negatieve terugkoppeling uitleggen 

aan de hand van de werking van EPO

- Je kunt uitleggen hoe bloeddoping je sportprestaties kan verbeteren

Ontstaan bloedcellen

Bloedcellen ontstaan in beenmerg. 

Beenmerg bevat stamcellen.

Rode bloedcellen leven kort: 4 mnd. 

Daarna afgebroken in beenmerg, milt of lever.

Hoeveelheid rode bloedcellen is constant door het hormoon EPO.

EPO

- Wat voor soort molecuul is EPO?

- Waar wordt EPO geproduceerd?

- Wat is het doelwitorgaan?

- Wat is de functie van EPO?

- Wat is bloeddoping precies?

Negatieve terugkoppeling

Doel --> goede hoeveelheid zuurstof

Tekort aan zuurstof in bloed

Nieren produceren meer EPO

Rode Beenmerg produceert hierdoor meer rode bloedcellen

Veel rode bloedcellen vervoeren zuurstof

Te veel aan zuurstof in bloed

Nieren produceren minder EPO

Rode Beenmerg produceert hierdoor minder rode bloedcellen

Tekort aan zuurstof in bloed --> etc.