Verlichting en Revoluties - H8 monr

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Verlichting en Revoluties - H8 monr

Programma

Vandaag en morgen: het behandelen van 8.1 (herhaling), 8.2 en 8.3

Volgende week 8.4 en bespreken opdrachten uit het werkboek

Vandaag en morgen

- Verlichtingsdenken (herhaling)

- Verlicht absolutisme 

Hoe? Aantekeningen maken en werken in je boek

Morgen (blokuur):

- Revoluties (Frankrijk, Republiek, Amerika)

Hoe? Aantekeningen maken en groepsopdracht uitvoeren

Lesdoelen (opschrijven!)

1. Ik kan uitleggen wat de Verlichting inhield en welke impact het had op verschillende onderwerpen binnen de samenleving.

2. Ik kan uitleggen waardoor het verlicht absolutisme ontstond.

3. Ik begrijp de invloed van de verlichting op de publieke opinie en de gevolgen hiervan op de maatschappij (aanzet naar revoluties).

Verlichting

18e eeuw (maar al terug te herleiden vanaf ca. 1650): Een nieuwe en kritische manier van denken / houding waarbij men op zoek gaat naar bewijzen die zijn onderbouwd door logische redeneringen. 

Er komt vertrouwen (positivisme) in eigen ratio middels een combinatie van rationalisme en empirisme. 

Invloeden

- Opvoeding/scholing: mensen moeten verantwoordelijke en kritische burgers worden om de samenleving te verbeteren

- Optimisme over wat de mens kan bereiken

- Rechtspraak

- Moraal/ethiek

- Cultuurrelativisme

- Religie (volgende slide)

De Verlichters en het geloof

Ideeën van de verlichters:

• God heeft de aarde gemaakt, maar grijpt niet in. (deisme)
• Er is niet één waar geloof.

Gevolgen:

• Voor godsdienstvrijheid.
• Tegen een grote invloed van de kerk
• John Locke: Scheiding van kerk en staat. Mensen kunnen zelf nadenken, de staat kan dat niet voor iemand doen..

Voltaire
(Fr. 1694-1778)

Voltaire

Voltaire (1694-1778) staat voor de gematigde Verlichting.

Kritisch op de kerk en standensamenleving maar wijst religie niet af.

Kerk en staat moet gescheiden worden.

Lang voorstander van Verlicht absolutisme, maar teleurgesteld door Frederik de Grote. 

Verlicht absolutisme

absolute vorsten lagen onder vuur door Verlichting

mogelijke reacties:

- censuur/onderdrukking

- verlicht absolutisme

Verlicht absolutisme

• Absolute vorsten baseren macht op Droit Divin
• Verlicht Absolute vorsten leggen nadruk op sociaal contract: dienaars van de staat
• Daarnaast steun aan verlicht filosofen, bouwen van bibliotheken, enzovoorts
• Voorbeelden: Catharina de Grote, Frederik de Grote, Jozef II
  
• Alles voor het volk, niets door het volk
  

Verlicht Absolutisme

Andere vorsten gingen het verlichtingsdenken toepassen. 

• Catharina de Grote wordt ook een Verlicht Absolutist genoemd - stichting scholen en universiteiten, vaccinaties en meer. 
• Maar ook harde censuur

verlicht absolutisme

'eerste dienaar van de 

staat'

'niet regeren door het volk

maar voor het volk'

kenmerkende aspecten

Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

Voortbestaan van het ancien regime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)

Vraag

Hoe past de bron hiernaast bij de KA's op de vorige slide? (ook te vinden op blz 199, bovenste twee KA's).

Pas bronanalyse toe en leg uit welke kenmerken van de bron bij de KA's past.

Revolutie?

Revolutie

Lesdoelen 3 oktober

- Ik kan uitleggen wat een democratische revolutie is en hoe een dergelijke revolutie plaatsvond in Amerika; gevolgd door de Republiek en Frankrijk.

- Ik kan zelfstandig onderzoek uitvoeren naar drie revoluties  en de overeenkomsten en verschillen herkennen en uitleggen.

Komende 25-30 minuten: zelfstandig aan het werk op je laptop. 

Gebruik de slides en paragraaf 8,3

Amerikaanse revolutie (1775-1783)

Oorzaken: Belastingen zonder vertegenwoordiging, ontevredenheid met Britse heerschappij.

Belangrijkste Gebeurtenissen: Boston Tea Party, Onafhankelijkheidsverklaring, Slag bij Yorktown

Resultaat: Oprichting van de Verenigde Staten, inspiratie voor democratische bewegingen wereldwijd, Grondwet in 1787.

Franse Revolutie (1789-1799)

Oorzaken: Sociale ongelijkheid, economische crisis, koninklijke uitgaven.

Belangrijkste Gebeurtenissen: Bestorming Bastille, Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger, Terreur onder Robespierre.

Resultaat: Einde van het absolute monarchie, opkomst van Napoleon, verspreiding van democratische principes in Europa.

Bataafse Revolutie (1795-1801)

Oorzaken: Invloed van de Franse Revolutie, ontevredenheid met stadhouderlijk bewind (elitaire burgers aan de macht in de Republiek, veel armoede onder 'normale burgers' en boeren.

Belangrijkste Gebeurtenissen: Franse bezetting, oprichting van de Bataafse Republiek.

Resultaat: Tijdelijke democratische hervormingen in Nederland, inlijving bij Frankrijk in 1801.

(gebruik je boek en/of het internet) Leg uit wat de twee belangrijkste overeenkomsten en de twee belangrijkste verschillen zijn tussen de drie revoluties.

Welke continuïteit valt er tussen de drie revoluties te herkennen? (Welk verband, als die er is?)

''Wij beschouwen deze waarheden als vanzelfsprekend: dat alle mensen als gelijken worden geschapen, dat zij van hun schepper zekere onvervreemdbare rechten hebben gekregen, zoals het recht op leven, vrijheid en het nastreven van geluk. Dat, om deze rechten te garanderen, regeringen onder de mensen worden ingesteld die hun rechtmatige bevoegdheden ontlenen aan de instemming der gerechtigden.''

Lees de tekst op de vorige dia. Leg uit hoe je invloeden van de Verlichting in deze uitspraak van Thomas Jefferson herkent. Gebruik eventueel je boek.

Vervolgvraag bij de quote van Jefferson:
Beargumenteer of je de opvattingen van Locke of van Rousseau beter bij deze quote vindt passen. Zie pagina 203 van je boek.

Voltaire

Locke

Montesquieu

''''Op onze lichtgelovigheid berust hun hele wetenschap''

''''Vrijheid is het recht om alles te doen wat de wet toestaat''.

''Alle mensen zijn van nature gelijk en heeft recht op zijn natuurlijke vrijheid.''

Over welke revolutie weet je het minst?

1. Bataafse Revolutie (NL)
2. Franse Revolutie
3. Amerikaanes Revolutie

Klik op de afbeeldingen
om ze te vergroten of bekijk
ze op de volgende slide
(let op je antw slaat niet op)

Bonusvraag.
Imannuel Kant schreef: ''The main point of enlightenment is of man's release from his self-caused immaturity, primarily in matters of religion.''
Beargumenteer dat deze uitspraak bewijst dat Kant zijn denkwijze past bij de Verlichting.