4.3 In de tijd van de Berlijnse Muur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

4.3

In  de tijd van de Berlijnse Muur

Hoofdvraag

 Wat verklaart de hereniging van beide Duitslanden en hun succesvolle integratie in Europa (1961-1991)?

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• uitleggen hoe de verhouding was tussen de twee Duitslanden in de tijd van de Berlijnse Muur
• verklaren hoe en waardoor de Berlijnse Muur viel en de Koude Oorlog eindigde 
• bespreken welke gevolgen de Duitse hereniging had voor Duitsland en de Europese samenwerking

Muur

1961: DDR bouwt muur (op eigen grondgebied)

Einde massale uitstroom en brain drain

Langzaam groeit acceptatie communisme en stijgt levenspeil

Géén einde aan de onderdrukking

Dooi

Na Cuba crisis (1962) breekt periode van Detente aan

SU leider Brezjnev: Warschaupact grijpt in als communisme in satellietstaten bedreigd wordt

1968: Praagse Lente

VS respecteren de invloedssfeer van de SU

Brandt

Bondskanselier Willy Brandt voert Ostpolitik in:

BRD erkent DDR (1972)

Verbeterde relatie met Polen en SU

1970: knieval Brandt bij monument joodse getto in Krakow

Erkenning Duitse schuld holocaust van grote symbolische waarde

Intern groeit de kritiek op Brandt

Jongeren

Nieuwe generatie Duitse jongeren vindt denazificatie niet ver genoeg gaan

Protestgeneratie tegen kapitalisme en materialisme

Escalatatie:

Terroristische groep Rote Armee Fraktion 

Géén sympathie voor DDR, wel steun van DDR

Continuering

Dankzij Ostpolitik worden menselijke contacten tussen BRD en DDR weer mogelijk

Tränenpalast

Focus van Brandt blijft echter wél het westen

 Opvolger Schmidt (1974-1982) zet Ostpolitik voort

DDR leider Erich Honecker ziet grens als definitief maar werkt wél mee

Gorbatsjov

Ondanks streven naar hereniging zet BRD vooral in op een goede verstandhouding

Voorbeeld: koopt politieke gevangenen vrij

Veranderingen in SU vanaf 1985 zet systeem onder druk

Economie SU is vastgelopen: Gorbatsjov moet vernieuwen om SU te laten overleven

Hervormingen

Middel: glasnost (openheid) en perestrojka (hervormingen)

Door hernieuwde wapenwedloop met VS moet SU toenadering zoeken tot vijand

1988: SU laat Brezjnevdoctrine los

Oostblok mag zélf keuzes maken

Gevolg: Wonderjaar 1989

Gorbatsjov

Polen en Hongarije maken zich los van SU

Hongarije knipt gat in IJzeren Gordijn -> vluchten wordt mogelijk

Honecker weigert te hervormen

September: massale protesten Oost-Berlijn

9 november: berichtdat grenzen open gaan

Niet gedeeld met grenswachten...

's Nachts valt de Berlijnse Muur

Die Wende

Bondskanselier Kohl wil hereniging

Steun VS én SU -> BRD betaalt voor DDR

VK en FR vrezen hereniging

Pas na bevestiging Poolse grens, EU uitbreiding naar het oosten én toetreding tot EMU gaan ze akkoord

3 oktober 1990: hereniging

(1991: einde SU)

Problemen

Hereniging verloopt niet soepel

Voormalig DDR is failliet, industrie verouderd

Integratie gaat moeizaam

Immigratie zorgt voor toenemende vreemdelingenhaat

Gevolg: opkomst recht-extremisme en neo-nazi's