WO - Prehistorie

• W.O.
• Lager onderwijs

Er was eens heel lang geleden...

De Prehistorie

Wat weet je over
De Prehistorie

Prehistorie of geschiedenis?

Geschiedenis -> het verleden dat we kennen uit geschreven bronnen (schrift)

Prehistorie -> de periode voor het ontstaan van het schrift

Archeoloog en historicus

Historicus -> proberen in grote lijnen te achterhalen hoe mensen geleefd hebben in onze geschiedenis. Hoe het leven was.

Archeoloog -> onderzoekt vooral de periode voor het ontstaan van het schrift. Ze doen opgravingen en onderzoeken hoe mensen leefden

Prehistorie of geschiedenis?

Meer dan 5000 jaar geleden vond men in de landbouwsamenlevingen aan de Nijl, Tigris en Eufraat het schrift uit. Dan begint voor die mensen de geschiedenis.

In onze streken leerde men het schrift pas zo'n 2000 jaar geleden kennen. De prehistorie duurde dus niet overal even lang.

Het ontstaan van de aarde

Men vermoedt dat ongeveer 14 miljard jaar geleden één oerster met een grote knal uiteenspatte. -> DE OERKNAL of Big Bang.

 

Het ontstaan van de aarde

Hieruit ontstonden miljarden sterren. 1 van die sterren is onze zon.

 

Een lichtjaar ver

Met krachtige telescopen speuren wetenschappers in het heelal.

Daar nemen ze een lichtschijnsel waar van sterren die miljarden jaren onderweg zijn naar de aarde.

Dit gebeurt met een snelheid van 300 000 kilometer per seconde!

1 lichtjaar = 9 460 800 000 000km

Een lichtjaar ver

9 460 800 000 000 km

Dat is de afstand tussen jezelf en een ster die een lichtjaar van de aarde verwijderd is...

WERKBOEK P. 6 opdracht 3 -> Vul in.

Het ontstaan van de aarde

Rond de zon slingerden allerlei gassen en deeltjes.

Dat materiaal vormde ca 4,6 miljard jaar geleden een gloeiende bol: DE AARDE

De aarde koelde langzaam af in een wolk van waterdamp. Die wolk viel neer als regen. Zo ontstonden meren, zeeën en oceanen.
In het water groeide het eerste leven.

Het eerste leven

In het water groeide het eerste leven.
Insecten en schorpioenen waren de eerste dieren op het land.

Later volgden de eerste zoogdieren en vogels.

Dinosauriërs

150 miljoen jaar geleden leefden in onze streken reusachtige reptielen. Sommige ervan waren vleeseters, anderen voedden zich met planten. 65 miljoen jaar geleden ging het plots mis. Sommige geleerden denken dat een enorme meteoriet tegen de aarde botste.

Dinosauriërs

Die botsing veroorzaakte zoveel stof dat de zon jarenlang werd verduisterd. De temperatuur daalde en de dinosauriërs stierven uit.

Men vond later geraamtes terug van de dino's die je nu bijvoorbeeld in Brussel nog kan gaan bekijken.

De eerste mensen

40 miljoen jaar geleden leefde in het Afrikaanse regenwoud een zoogdier.
Het was de voorouder van de mens en bewoog zich voort op handen en voeten. Toen het klimaat droger werd, veranderde het regenwoud in grasland. Daar gingen de mensapen rechtop lopen.

Lucy

Dit is een reconstructie van de 'oudste volwassen 

vrouw' uit de prehistorie. (3,2 miljoen jaar oud). In 1974

vond archeoloog Johanson in Ethiopië 76 deeltjes van

een verre voorouder. Het duurde wel 4000 uren voor

ze allemaal gevonden waren. Op de muziek van
'Lucy in the sky with diamonds' werd de hele nacht

gefeest. Daarom werd ze Lucy gedoopt.

Lucy

De deeltjes bleken de resten te zijn van een vrouw van
ca. 20 jaar die 20-25 kg woog. Ze was 1m -1m20 groot.
Ze had 340cm3 herseninhoud, lange armen en korte
benen. Ze liep rechtop en klom blijkbaar ook nog in

bomen. Wetenschappers zijn het niet altijd eens.
Volgens sommige was Lucy een man en liep ze niet

rechtop.

De eerste mensen

Ze leerden ook steeds beter hun handen gebruiken. Ze maakten werktuigen van keien, takken en beenderen. Om te overleven aten de primitieve mensen zowel vlees als planten. Ze bleven niet altijd op dezelfde plaats. Onze verre voorouders zwierven rond als jagers en voedselverzamelaars.

www.lucyonline.nl

Filmpje evolutie mens vanaf Lucy.

Jagers en voedselverzamelaars.

Van zwerver naar boer

De eerste mensen zwierven in familieverband rond op zoek naar wortels en vruchten. Ze sliepen in eenvoudige tenten of in grotten. Voor de jacht maakten ze wapens.
Belangrijk in de koude ijstijden was de macht over het vuur.
De mensen verbeterde steeds de techniek om een vlammetje te maken en het vuur brandend te houden.

vuur maken

Vuur was belangrijk!

Het werd gebruikt om eten te bereiden.

Om dieren af te schrikken en op afstand te houden.

Om hen te verwarmen.

Het gaf hen licht.

Ze harden er de punten van speren mee.

0

Van zwerver naar boer

12 000 jaar geleden warmde de aarde op. Op de vruchtbare gronden naast rivieren, leerden de mensen hoe ze graan konden oogsten. Ze kweekten dieren en bouwden hutten op goedgelegen plaatsen.

De zwervers werden boeren.

Van zwerver naar boer

De zwervers werden boeren.

Handige mensen

Duizenden jaren leefden voedselverzamelaars en boeren naast elkaar. Beide levenswijzen maakten veel gebruik van de natuur. Onder andere om werktuigen te maken. In de laatste ijstijd was het rendier een gegeerde prooi. Alles van het dode beest kon dienen.

Huid -> tentzeil, kledij, riemen

vlees -> voedsel

blaas -> waterzak

vet -> olielampjes

maaginhoud -> voedsel

pezen -> bindmateriaal

schouderblad -> schop, kan, vishaak, mes

gewei -> werktuigen, speerpunten, harpoen, naalden

haren -> bindmateriaal, kussens

beenderen -> harpoenen, pijlpunten, naalden

Handige mensen

Tenten gemaakt van dierenvellen

Handige mensen

De mens leerde ook hoe hij met behulp van klei en vuur potten kon bakken. De belangrijkste grondstof voor werktuigen was steen. Vuurstenen werden ontgonnen, 

gepolijst en geslepen tot bijlen, 

pijlpunten en sikkels.

Een speer met een scherpe punt van silex.

De mens had ook oog voor kunst. In grotten en op grafwanden werden dieren en taferelen geschilderd. Potten kregen versieringen en edel metaal werd verwerkt tot juwelen.

rotsschildering van dieren in Frankrijk

De prehistorie bij ons

Honderdduizenden jaren geleden woonden er reeds mensen in het huidige België. Ze maakten gebruik van de grotten in het zuiden van ons land om te schuilen voor de koude. De eerste boeren verschenen rond 5500 v.C. toen het klimaat zachter was.

De vroegste boeren leefden in Haspengouw. Daar vonden ze water en vruchtbare grond.

De prehistorie bij ons

Een andere reden om hutten en een dorp te bouwen was de aanwezigheid van silex. Deze vuursteen werd gebruikt om werktuigen en wapens te maken.

Oudste vindplaatsen in onze streken

Vondsten in onze streken

jagers en voedselver-zamelaars

eerste boeren

Weet je nog?

Verschil tussen geschiedenis en prehistorie?

Prehistorie of geschiedenis?

Geschiedenis -> het verleden dat we kennen uit geschreven bronnen (schrift)

Prehistorie -> de periode voor het ontstaan van het schrift

Sleep de woorden naar de juiste periode

Prehistorie

Geschiedenis

dinosauriërs

Egyptische samenleving

Lucy

historicus

archeoloog

Rangschik de woorden van oudst naar minst oud

1

2

3

4

5

6

7

eerste leven

aarde

Big Bang

mens

meteorieteninslag

insecten

dinosauriërs

WERKBOEK P. 6

Maak opdracht 1 en 2 in je werkboek op p. 6

en zet een streep door opdracht 4.

WERKBOEK P. 7

Maak opdracht 5 op pagina 7.

Onderstreep de kenmerken in potlood (met een lat)!

Weet je nog? - Vuur was belangrijk!

- om eten te bereiden.

- als afschrikmiddel.

- om te verwarmen.

- om te verlichten.

- om punten van speren te harden.

WERKBOEK P. 8

Maak opdracht 6 op pagina 8.

Huid -> tentzeil, kledij, riemen

vlees -> voedsel

blaas -> waterzak

vet -> olielampjes

maaginhoud -> voedsel

pezen -> bindmateriaal

schouderblad -> schop, kan, vishaak, mes

gewei -> werktuigen, speerpunten, harpoen, naalden

haren -> bindmateriaal, kussens

beenderen -> harpoenen, pijlpunten, naalden

WERKBOEK P. 8

Maak opdracht 7 op pagina 8.

WERKBOEK P. 8

Maak opdracht 7 op pagina 8.

WERKBOEK P. 8

Maak opdracht 7 op pagina 8.

WERKBOEK P. 9

Maak opdracht 8 op pagina 9.

Maak een rotsschildering volgens de kunst van de prehistorie.

Het verhaal van Vlaanderen

De prehistorie - het verhaal van Vlaanderen

Heb je goed opgelet?

Hoe heet de eerste aap die op een mens leek?

1. Lucy
2. Daisy
3. Bertha
4. Monkey

Vertel in 1 zin wat de term 'prehistorie' is.

Wat is juist?
De eerste mensen leefden ongeveer ...

1. 3 miljard jaar geleden.
2. 3 miljoen jaar geleden.
3. 300 000 jaar geleden.

Wat was er eerst?

1. de mens
2. dinosauriërs
3. insecten
4. Lucy

Noem 1 toepassing van het vuur