9.2 De Sovjet-Unie, een communistische heilstaat?

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

9.2 De Sovjet-Unie, een communistische heilstaat?

Nicolaas II

- probeerde net als zijn vader als autocratisch vorst te regeren.

- dacht met WO I zijn positie te kunnen versterken, maar dat liep anders....

- militaire nederlagen en voedsel tekorten leiden tot demonstraties

De demonstraties luiden de val in van het tsarenrijk.

Februari revolutie!

- Het leger weigerde namelijk om in te grijpen bij de demonstraties, zodat Nicolaas wel moest aftreden.

- Zo kwam na de Februarirevolutie de Voorlopige Regering (VR; Doema) aan de macht, die van Rusland een parlementaire democratie wilde maken.

- De VR zet de oorlog voort

- Lenin wordt populair met zijn aprilstellingen:

  BROOD, GROND & VREDE

Oktoberrevolutie

- geplande staatsgreep (Februarirevolutie was spontaan ontstaan)

- bolsjewieken (vanaf toen: communisten) aan de macht

- verkiezingen gaan door, maar gekozenen worden afgezet

- dictatuur communistische partij

alle macht bij de leiding van de CP.

Alles werd van bovenaf opgelegd.

Geen ruimte voor andere geluiden

Burgeroorlog 1918-1922

- Roden tegen de Witten

- Roden: bolsjewieken/communisten

- Witten: binnen- en buitenlandse tegenstanders van de         communisten

- 16 miljoen doden (onder wie de familie Romanov)

- fatale cijfers voor de industrie en de agrarische sector

- voortbestaan revolutie in gevaar 

NIEUWE ECONOMISCHE POLITIEK (NEP)

- Boeren mogen weer grond bezitten (eerder was alles staatsbezit gemaakt)

- Boeren mogen weer producten vrij verkopen (mits er belasting wordt afgedragen)

- Winkels, werkplaatsen en kleine fabrieken weer privébezit

- Mijnbouw en zware industrie blijven wel in handen van de staat

- In 1922 kreeg Lenin een beroerte en twee jaar later stierf hij.

- Voor propagandistische doeleinde werd een groot mausoleum gebouwd.

NIEUWE LEIDER

- Na een machtsstrijd werd Stalin in 1927 de nieuwe leider van de SU.

- Hij was bang voor het buitenland en wilde eerst de SU sterk maken ('socialisme in één land' ipv een 'wereldrevolutie').

PLANECONOMIE (vanaf 1928)

Andere politiek (einde NEP) om van de SU een industriële reus te maken:

1. Via vijfjarenplannen de zware industrie omhoog stuwen

2. Collectivisatie van de landbouw (in dienst van de industrialisatie)

Propaganda voor het vijfjarenplan

Voorbeeld van snelle industrialisatie:

In de Oeral werd in enkele jaren tijd een nieuwe industriestad uit de grond gestampt: MAGNITOGORSK

Een groot succes, maar de prijs in mensenlevens was enorm.....

Propagandaplaat voor de collectivisatie van de landbouw

- In theorie was de collectivisatie vrijwillig, in de praktijk werd het opgelegd.

- Vijanden werden koelakken genoemd en die verdwenen naar de Goelag.

- In de eerste helft van de jaren dertig was de collectivisatie voltooid.

- De gevolgen waren rampzalig: alleen al in de Oekraïne stierven 4 miljoen mensen door hongersnood

ZUIVERINGEN

- acties gericht tegen de 'vijanden van de revolutie'.

- dit waren aanvankelijk vooral boeren die de collectivisatie tegenwerkte.

- na 1934 werden vooral ook (vermeende) politieke tegenstanders weggewerkt (kritiek op landbouwpolitiek)

- jaren 1936-38: periode van de grote zuiveringen. Weinigen waren hun leven nog zeker. Ook de hele militaire top werd weggezuiverd

Showprocessen onder Stalin

Hoofd van de geheime dienst (NKVD), Jezjov, raakt na de grote zuiveringen zelf uit de gratie

Persoonlijkheidsverheerlijking.

- Aanvankelijk als een vader te midden van zijn kinderen, later steeds meer op afstand bijna zoals een God

- Door propaganda en intimidatie werd een cultuur van 'ja-knikkers' ontwikkeld.