9.2 De Sovjet-Unie, een communistische heilstaat?

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

9.2 De Sovjet-Unie, een communistische heilstaat?

Hoe zag de heilstaats eruit?

Nicolaas II

- probeerde net als zijn vader als autocratisch vorst te regeren.

- dacht met WO I zijn positie te kunnen versterken, maar dat liep anders....

- militaire nederlagen en voedsel tekorten leiden tot demonstraties

Nicolaas was de laatste telg uit de Romanov-dynastie, die 300 jaar geheerst had in Rusland.

De demonstraties luiden de val in van het tsarenrijk (spontane revolutie).

Leg uit dat de Februarirevolutie een spontane revolutie was

- Het leger weigerde namelijk om in te grijpen bij de demonstraties, zodat  Nicolaas wel moest aftreden.

- Zo kwam na de Februarirevolutie de Voorlopige Regering (VR) aan de macht, die van Rusland een parlementaire democratie wilde maken

Welke politieke verandering onderging Rusland in februari 1917?

- De VR zet de oorlog voort

- Lenin wordt populair met zijn aprilstellingen:

  BROOD, GROND VREDE

- Wie was Lenin?

- Waarom doet hij pas in april 1917 mee met de revolutie

- Leg uit waarom de leuze goed gekozen was.

Oktoberrevolutie

- geplande staatsgreep (Februarirevolutie was spontaan ontstaan)

- bolsjewieken (vanaf toen: communisten) aan de macht

- verkiezingen gaan door, maar gekozenen worden afgezet

- dictatuur communistische partij

Welke politieke verandering vond in Rusland plaats in oktober 1917?

alle macht bij de leiding van de CP.

Alles werd van bovenaf opgelegd.

Geen ruimte voor andere geluiden

Bij welk kopje past deze slide?

Burgeroorlog 1918-1922

- Roden tegen de Witten

- Roden: bolsjewieken/communisten

- Witten: binnen- en buitenlandse tegenstanders van de         communisten

- 16 miljoen doden (onder wie de familie Romanov)

- fatale cijfers voor de industrie en de agrarische sector

- voortbestaan revolutie in gevaar 

Om welke redenen gaven Engeland en Frankrijk steun aan de Witten? 

https:

NIEUWE ECONOMISCHE POLITIEK (NEP)

- Boeren mogen weer grond bezitten (eerder was alles staatsbezit gemaakt)

- Boeren mogen weer producten vrij verkopen (mits er belasting wordt afgedragen)

- Winkels, werkplaatsen en kleine fabrieken weer privébezit

- Mijnbouw en zware industrie blijven wel in handen van de staat

- Leg uit dat de NEP (op sommige gebieden) een tijdelijke terugkeer betekende naar het kapitalisme.

- Leg uit waarom de NEP nodig was op dat moment.

- In 1922 kreeg Lenin een beroerte en twee jaar later stierf hij.

- Voor propagandistische doeleinde werd een groot mausoleum gebouwd.

Wat schreef Lenin in zijn testament over Stalin?

NIEUWE LEIDER

- Na een machtsstrijd werd Stalin in 1927 de nieuwe leider van de SU.

- Hij was bang voor het buitenland en wilde eerst de SU sterk maken ('socialisme in één land' ipv een 'wereldrevolutie').

- Wie was zijn grote tegenstander bij die machtsstrijd?

- Hoe wist Stalin die strijd om de macht te winnen?

Waarom moest de SU volgens Stalin snel geïndustrialiseerd worden?

PLANECONOMIE (vanaf 1928)

Andere politiek (einde NEP) om van de SU een industriële reus te maken:

1. Via vijfjarenplannen de zware industrie omhoog stuwen

2. Collectivisatie van de landbouw (in dienst van de industrialisatie)

- Waarom maakte Stalin een einde aan de NEP?

- Wat kwam ervoor in de plaats?

Propaganda voor het vijfjarenplan

Geef een uitleg bij de plaatjes.

Voorbeeld van snelle industrialisatie:

In de Oeral werd in enkele jaren tijd een nieuwe industriestad uit de grond gestampt: MAGNITOGORSK

Een groot succes, maar de prijs in mensenlevens was enorm.....

Propagandaplaat voor de collectivisatie van de landbouw

Waarom kun je dit een propagandaplaat noemen?

- In theorie was de collectivisatie vrijwillig, in de praktijk werd het opgelegd.

- Vijanden werden koelakken genoemd en die verdwenen naar de Goelag.

- In de eerste helft van de jaren dertig was de collectivisatie voltooid.

- De gevolgen waren rampzalig: alleen al in de Oekraïne stierven 4 miljoen mensen door hongersnood

Maak een zin met de termen collectivisatie, koelakken en Goelag

Hoe groot zal de aanhang van Stalin in de Oekraïne zijn geweest?

ZUIVERINGEN

- acties gericht tegen de 'vijanden van de revolutie'.

- dit waren aanvankelijk vooral boeren die de collectivisatie tegenwerkte.

- na 1934 werden vooral ook (vermeende) politieke tegenstanders weggewerkt (kritiek op landbouwpolitiek)

- jaren 1936-38: periode van de grote zuiveringen. Weinigen waren hun leven nog zeker. Ook de hele militaire top werd weggezuiverd

Tegen wie waren de zuiveringen gericht?

Bewering: Stalin verstevigde zijn machtspositie door de zuiveringen.

Eens of oneens? Leg uit.

Showprocessen onder Stalin

Wat zijn showprocessen?

Hoofd van de geheime dienst (NKVD), Jezjov, raakt na de grote zuiveringen zelf uit de gratie

Wat is de betekenis van de plaatjes?

Persoonlijkheidsverheerlijking.

- Aanvankelijk als een vader te midden van zijn kinderen, later steeds meer op afstand bijna zoals een God

- Door propaganda en intimidatie werd een cultuur van 'ja-knikkers' ontwikkeld.

Waarom keert een cultuur van ja-knikkers zich uiteindelijk tegen het systeem?