Atmosfeer en stralingsbalans vwo

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Atmosfeer/ stralingsbalans

There are galaxies far, far away.........

Maar hoe groot is ons zonnestelsel?

Domein aarde - klimaat

Atmosfeer/ stralingsbalans

There are galaxies far, far away.........

Maar hoe groot is ons zonnestelsel?

Domein aarde - klimaat

www.bbc.com

Lesdoel

• Wat is het verschil tussen weer en klimaat?
  
• Wat is de samenstelling en de opbouw van de atmosfeer?
  
• Waardoor zijn er variaties in de stralingsbalans?

Wat is het verschil tussen weer en klimaat?

Weer: temperatuur en neerslag nu

Klimaat: gemiddelde temperatuur en neerslag over 30 jaar

Het klimaat

Onderdeel van systeem aarde

de sferen:

• atmosfeer: lucht
• hydrosfeer: water
• lithosfeer: gesteente
• biosfeer: leven

Onderzoek het temperatuur-

verloop in de atmosfeer

Noteer een definitie voor het begrip 'atmosfeer'.

De atmosfeer

Dampkring

Lucht om de aarde

zwaartekracht houdt de gassen bij de aarde

Zorgt dat op de aarde te leven is

Welk gas komt het meest voor in de aardse atmosfeer?

1. stikstof
2. zuurstof
3. waterstof

Wat is de kleur van de hemel op grote hoogte?

Onderzoek het verband tussen hoogte en luchtdruk. Noteer dit verband.

De Atmosfeer

4 lagen:

troposfeer

stratosfeer (ozonlaag)

mesosfeer

thermosfeer

Temperatuurafname en -toename wisselen elkaar af

Afnemende druk

Troposfeer

• Onderste laag
• Fenomenen in de troposfeer
  
• weersverschijnselen
  
• (bijna) alle (bovengronds/bovenzees) leven
  
• alle bergketens
  
• ons dagelijks bestaan

Stratosfeer

• 12 km - 50 km hoogte
• Fenomenen in de stratosfeer
  
• de ozonlaag
  
• hoogste vliegtuigen
  
• géén wolken
  
• sprong vanuit stratosfeerballon (Baumgartner)

ionosfeer en poollicht

1. Op welke hoogte bevindt de ionosfeer zich?
   
2. Over welke van de vorige 'sferen' strekt de ionosfeer zich uit?
   
3. Leg uit hoe de ionosfeer een rol speelt in de huidige telecommunicatie.
   
4. Op welke hoogte ontstaat poollicht?
   
5. Waarom is poollicht enkel te zien in poolgebieden?

https:

De zon straalt continu geladen deeltjes uit: de zonnewind. De zonnewind wordt door het aardmagnetisch veld afgebogen, behalve bij de polen (door de vorm van het magnetisch veld). Bij de polen kunnen deze geladen deeltjes dus diep de atmosfeer binnendringen en aanleiding geven tot een lichtverschijnsel: het poollicht (in thermosfeer en mesosfeer). 

De zon straalt continu geladen deeltjes uit: de zonnewind. De zonnewind wordt door het aardmagnetisch veld afgebogen, behalve bij de polen (door de vorm van het magnetisch veld). Bij de polen kunnen deze geladen deeltjes dus diep de atmosfeer binnendringen en aanleiding geven tot een lichtverschijnsel: het poollicht (in thermosfeer en mesosfeer). 

Gat in de Ozonlaag

In de stratosfeer zit een grote hoeveelheid Ozongas.

Dat ozongas zorgt voor filtering van UVstraling

-> wordt aangetast door drijfgassen

atmosfeerlaag die de ozonlaag bevat

door interactie van zonnewind met hogere atmosfeer

atmosfeerlaag met weersfenomenen en het leven

gas dat schadelijk UV tegenhoudt

het ISS bevindt zich in deze atmosfeerlaag

meest voorkomende gas in de troposfeer

Stratosfeer

Troposfeer

stikstof

ozon

thermosfeer

Poollicht

Stralingsbalans

De balans tussen inkomende en uitgaande straling

• Zonnestralen bereiken de atmosfeer
  

- daar worden ze deels teruggekaatst, deel geabsorbeerd

• Zonnestralen bereiken het aardoppervlak
  

- daar worden ze deels teruggekaatst, deels geabsorbeerd

Stralingsbalans

47% bereikt het aardoppervlak

• Wordt omgezet in warmte
  
• Wordt uitgestraald als langgolvige stralen
  
• Een deel van de warmte verlaat de atmosfeer, een deel wordt weer teruggekaatst. Uiteindelijk verlaat alle warmte de atmosfeer. 
  
• De broeikasgassen zorgen ervoor dat de warmte de atmosfeer met vertraging verlaat door de warmte vast te houden. 
  

Uitstraling na absorptie

Processen die een rol spelen bij de warmtebalans

1. Breedteligging

(hoe hoger de breedte, hoe minder energie)

2. Albedo 

(hoe meer weerkaatsing, hoe minder opwarming)

3. Gesteldheid oppervlak

(variaties bij land groter dan bij water)

De waterkringloop

Evaporatie

Transpiratie

Infiltratie

Vloeibaar naar gasvormig

Gasvormig naar vloeibaar

Opgeslagen in de vorm van ijs

Motor van de kringloop van het water

waterkringloop

https://schooltv.nl/video/de-kringloop-van-het-water-water-is-continu-op-reis/

B118: De waterkringloop

Waterkringloop

Legenda