Examentraining 1 organen&cellen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Examentraining 1

1. Organen en cellen

Levenskenmerken

1. Ademhalen
2. Voortplanten
3. Uitscheiden
4. Reageren op prikkels
5. Voeden
6. Groeien
   
7. Ontwikkelen
8. Bewegen
9. Stofwisseling

Groei

Het groter en zwaarder worden van een organisme. 

Alle organismen groeien, maar soms zie je dat bijna niet.  

Ontwikkeling

Veranderingen in de bouw van een organisme.

Het kikkervisje had eerst nog geen poten, later wel.

Levensloop en levenscyclus

• Een individu heeft een levensloop. Dit begint bij de geboorte en eindigt bij de dood van één individu. Als een individu doodgaat blijft de soort bestaan. 
• Elk soort heeft een levenscyclus. Deze begint elke keer opnieuw. In een levenscyclus gaat elk individu dood en blijft de soort bestaan. 

Levenscyclus van een KIP

Eieren

Embryo's

Uitkomen

Kuikens

Kip

Levenskenmerken

Levend: Je vertoont deze kenmerken
Dood: Je vertoont deze kenmerken niet meer
Levenloos: Je hebt deze kenmerken nooit gehad

Soorten cellen

De vorm van de cel heeft te maken met de functie van de cel

Weefsels

Een weefsel wordt gevormd door meerdere cellen bij elkaar (meestal met dezelfde vorm en functie). Een orgaan bestaat uit verschillende weefsels. 

Vb het hart bestaat uit spierweefsel en bloedweefsel.

Tussencelstof

Tussen cellen ligt tussencelstof deze kan hard zijn (zoals bij bot) tot vloeibaar (zoals bij bloed). En alles er tussen in, bij kraakbeen is het bv. elastisch. 

Welk type tussencelstof is afhankelijk van de functie van het weefsel. 

Orgaan

Een orgaan is een deel van een organisme met een eigen taak. 

Bijvoorbeeld: de longen dienen voor de ademhaling

Orgaanstelsel

Een groep organen die samenwerken aan een taak, heet een orgaanstelsel. 

•  het verteringsstelsel
•  het bloedvatenstelsel
•  het ademhalingsstelsel
• het zenuwstelsel
• het bottenstelsel 
• het spierstelsel enz. 

Onderdelen van de microscoop

Het preparaat

Het voorwerp dat je met de microscoop bekijkt, heet het preparaat. Een preparaat bestaat uit 2 glaasjes: een voorwerpglas en een dekglas. Ertussen ligt wat je wilt bekijken.

Het is belangrijk dat het preparaat heel dun is, zodat het licht erdoorheen kan schijnen. Als dat niet kan, zie je niets.

Orgaanstelsel van groot naar klein 

orgaanstelsels

Orgaanstelsel

Een groep organen die samenwerken aan een taak, heet een orgaanstelsel. 

•  het verteringsstelsel
•  het bloedvatenstelsel
•  het ademhalingsstelsel
• het zenuwstelsel
• het bottenstelsel 
• het spierstelsel enz. 

Leer de kenmerken bij de cellen van elk Rijk !!!

Organismen worden onder verdeeld (geordend) in 4 groepen (of rijken).

Bij het ordenen worden kenmerken van cellen gebruikt.
Deze kenmerken zijn: celkernen, celwanden en bladgroenkorrels

Bacterieen zijn de enige groep die geen celkern bezit.

Bacterieen zijn ééncellig: ze bestaan maar uit een cel. 

Bacterien planten zich voort door deling: de cel deelt zich en er ontstaan dan twee kleinere cellen. Deze cellen groeien snel tot ze even groot zijn als de oorspronkelijke cel.

Bacterieen klinken vies maar ze kunnen ook heel nuttig zijn. Zo worden er bacterieen gebruik voor het mken van voedingsmiddelen bijvoorbeeld voor yoghurt. Ook in ons lichaam hebben we goede bacterieen. Als je geen bacterieen in je darmen zou hebben, zou je bijvoorbeeld sterk vermageren. 

Daarnaast ruimen bacterien in de natuur dode organisme op, ze voeden zich hier namelijk mee.

Ziekten die worden veroorzaakt door bacterieen zijn er natuurlijk ook. Deze ziekten kunnen vaak bestreden worden met antibiotica (pencilline)

De hoofdgroepen delen we in 4 rijken in op basis van de volgende kenmerken: aantal cellen, celkern, celwand, bladgroenkorrels, relatieve grootte. 

Organismen worden onder verdeeld (geordend) in 4 groepen (of rijken).

Bij het ordenen worden kenmerken van cellen gebruikt.
Deze kenmerken zijn: celkernen, celwanden en bladgroenkorrels

Bacterieen zijn de enige groep die geen celkern bezit.

Bacterieen zijn ééncellig: ze bestaan maar uit een cel. 

Bacterien planten zich voort door deling: de cel deelt zich en er ontstaan dan twee kleinere cellen. Deze cellen groeien snel tot ze even groot zijn als de oorspronkelijke cel.

Bacterieen klinken vies maar ze kunnen ook heel nuttig zijn. Zo worden er bacterieen gebruik voor het mken van voedingsmiddelen bijvoorbeeld voor yoghurt. Ook in ons lichaam hebben we goede bacterieen. Als je geen bacterieen in je darmen zou hebben, zou je bijvoorbeeld sterk vermageren. 

Daarnaast ruimen bacterien in de natuur dode organisme op, ze voeden zich hier namelijk mee.

Ziekten die worden veroorzaakt door bacterieen zijn er natuurlijk ook. Deze ziekten kunnen vaak bestreden worden met antibiotica (pencilline)

video bacteriën

De vier rijken

Dierlijke  cel 

Cytoplasma: water + opgeloste stoffen. Is het grootste gedeelte van de cel. 

Celmembraan: dun vliesje om de cel heen. 

Celkern: Regelt alles wat in de cel gebeurt

Celmembraan

Celkern

Cytoplasma

De plantaardige cel

Celwand: dik stevig laagje om de cel heen dat zorgt voor stevigheid. Is tussencelstof. 

Celmembraan

Cytoplasma

Celkern

Vacuole: blaasjes gevuld met vocht

Bladgroenkorrels: in bladeren en stengels, geven planten hun groene kleur . 

Verschillen tussen plantencellen en cellen van dieren.

Alle cellen hebben een celmembraam, een celkern en cytoplasma. 

Bladgroenkorrels, celwand en grote vacuolen komen alleen voor in plantencellen.

dierlijke cel

plantencel

P               Q             R

Aan de slag!

Wat? Maak de examentrainer van organen en cellen.

Hoe? Alleen of op een rustige manier samen.

Hulp? Steek je hand op en vraag het aan de docent.

Klaar? Ga aan de slag met het maken van de begrippenlijst bij organen en cellen.