Paragraaf 5.2 - Sociaal gedrag [3]

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

5.2 Sociaal gedrag

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen wat sociaal gedrag is en daarbij drie vormen beschrijven
• Je kunt uitleggen wat een territorium is en wat de functie ervan is

5.2 Sociaal gedrag

Wat is sociaal gedrag?

• Sociaal gedrag > al het gedrag dat soortgenoten onderling vertonen
  -Territoriumgedrag > afbakenen en verdedigen van eigen gebied
  - Voortplantingsgedrag > vinden van paringspartner, de paring en het verzorgen van jongen
  - Groepsgedrag > taakverdeling binnen groepen dieren en bij het vaststellen van rangorde
• Solitair (alleen) levende dieren zoeken soortgenoten alleen gedurende paringstijd op (bijv. tijgers)
• Groepsdieren hebben de hele tijd met soortgenoten te maken (bijv. bijen en kippen)

5.2 Sociaal gedrag

Waarvoor hebben dieren een territorium?

• Territorium > een eigen, afgebakend gebied van een dier
  - in territorium brengen dieren jongen groot of zoeken voedsel
  - grootte van territorium verschilt per diersoort
• Afbakenen > laten zien wat de grenzen van je territorium zijn
  - door geluiden; bijv. zangvogels
  - door geurvlaggen; honden plassen of poepen om territorium af te bakenen
  - door geluiden of geurvlaggen > territoriumgedrag

5.2 Sociaal gedrag

• Wat? Maken 5.2 – Opdracht 1 t/m 9
• Hoe? Blz. 107 t/m 110
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 10 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 9 is af. 

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst).

5.2 Sociaal gedrag

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen welk gedrag dieren in en rond hun territorium kunnen vertonen
  

5.2 Sociaal gedrag

Hoe gedragen dieren zich in hun territorium?

Dieren verdedigen hun territorium tegen soortgenoten:

• Aanvalsgedrag > agressief gedrag dat een dier vertoont als er een indringer in zijn territorium komt
• Vluchtgedrag > bang gedrag dat een dier vertoont tegen een agressieve soortgenoot of vijand
• Dreiggedrag > door houding proberen een ander dier weg te jagen
• Soms is de motivatie voor aanvallen en vluchten even sterk, dan kan een dier gedrag vertonen wat niet bij de situatie past > overspronggedrag
  (kat gaat zich wassen of hond gaat zich krabben; daarna vluchten)

5.2 Sociaal gedrag

• Wat? Maken 5.2 – Opdracht 10 t/m 14
• Hoe? Blz. 111 t/m 112
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 10 minuten
• Uitkomst? Opdracht 10 t/m 14 is af. 

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst).

5.2 Sociaal gedrag

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt voorbeelden van voortplantingsgedrag beschrijven
• Je kunt uitleggen dat groepsdieren een taakverdeling en een rangorde hebben

5.2 Sociaal gedrag

Welk gedrag hoort bij voortplanting?

• Voortplantingsgedrag
  - wordt door uitwendige prikkels (zien van mogelijke partner) en inwendige prikkels (hormonen) veroorzaakt
• Baltsgedrag > gedrag waarmee een mannetje en een vrouwtje elkaar lokken als voorbereiding op de paring
  - vrouwtjes kunnen mannetjes lokken met geuren; bijv. kat is krols en hond is loops
  - door de balts laten dieren elkaar weten geschikte partners te zijn, vergroot kans op voortplanting
• Broedzorg > het verzorgen van eieren of jongen door een ouder of beide ouders

5.2 Sociaal gedrag

Hoe leven dieren in een groep?

• Taakverdeling > samenwerking bij groepsdieren, ieder dier heeft daarbij een eigen taak
  - vergoot de overlevingskansen van de groep
• Rangorde > als in een groep dominante en onderdanige individuen zijn en elk individu zijn plaats kent
  - leider is dominant en de andere dieren onderdanig
  - rangorde ligt niet vast, wordt om de zoveel tijd aangevochten
  om een plaatsje hoger in de rangorde te komen
  - bij kippen heet dit de pikorde
  - niet altijd mannetje dominant; bij olifanten is een dominant vrouwtje

5.2 Sociaal gedrag

• Wat? Maken 5.2 – Opdracht 15 t/m 24
• Hoe? Blz. 112 t/m 117
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 15 minuten
• Uitkomst? Opdracht 15 t/m 24 is af.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst).