§ 12 bijwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

 Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

Na deze les weet je hoe je bijwoorden kunt herkennen en kun je  onderscheid maken tussen bijwoorden en bijvoeglijk naamwoorden.

Nu eerst een filmpje voor een terugblik vorige les 

apps.noordhoff.nl

Een bijwoordelijke bepaling bestaat uit één woord of meerdere woorden die meer informatie geven over wat in het gezegde wordt uitgedrukt. Kijk maar naar de volgende korte voorbeelden:

- De vla was snel opgegeten.

- Hij haalt me op voor het station.

- Om 22.00 uur vertrekt mijn vliegtuig. 

Als een bijwoordelijke bepaling uit één woord bestaat, is dit als woordsoort een bijwoord (bw). Een bijwoord kan van alles aangeven, bijvoorbeeld:

• tijd: gisteren, morgen, straks, vroeger, tegenwoordig;

• plaats: er, daar, hier, nergens, overal;

• zekerheid: absoluut, ongetwijfeld, vast, echt;

• ontkenning: niet, nooit, geenszins.

Ook de vraagwoorden die je gebruikt om een bijwoordelijke bepaling te vinden (hoe, waar, waardoor, waarheen, waarom, wanneer enzovoort), zijn bijwoorden:

– Wanneer (bwb) / zal / de gymzaal / worden opgeknapt?

Een bijwoord kan ook iets zeggen over een ander woord. Als je een zin in zinsdelen verdeelt, kan het bijwoord onderdeel zijn van een zinsdeel. 

Een bijwoord kan iets vertellen over:

• een werkwoord (Eske / fietst / snel) ;

• een bijvoeglijk naamwoord (De winkel / verkoopt / heel gezonde mueslirepen) ;

• een ander bijwoord (Geert / liep / bijzonder hard / tijdens de wedstrijd).

Let op: een bijwoord lijkt soms op een bijvoeglijk naamwoord, maar een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord en een bijwoord niet:

– Hidde kan goed (bw) pianospelen(zww).

– De labyrintrenner is een goed (bn) boek (zn). 

Aan de slag

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

Gebruik bij het maken van de opdrachten de theorie op blz.226

Maken:

§ 12

blz.226

opdr. 1 t/m 6

Je maakt alles in je schrift!

Lisa, Parijs, Rembrandt, Ierland

1. zijn eigennamen
2. zijn zelfstandige werkwoorden
3. zijn geen zelfstandige naamwoorden
4. zijn hulpwerkwoorden

Een................................... heeft meestal een enkelvoud en een meervoud

1. bezittelijk voornaamwoord
2. bijwoord
3. persoonlijk voornaamwoord
4. zelfstandig naamwoord

Er zijn drie lidwoorden:

Noem het onbepaalde lidwoord

Het woord............... is geen lidwoord als het niet bij een zelfstandig naamwoord hoort

1. de
2. een
3. het
4. enkele

Het woord een is geen als je het uitspreekt als

1. zelfstandig naamwoord
2. lidwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. bezittelijk voornaamwoord

plastic
overtreffende trap is?

1. plasticen
2. er is geen overtreffende trap
3. plastics
4. plasticken

Een bijvoeglijk naamwoord staat vaak vóór het zelfstandig naamwoord

1. goed
2. fout

Ik heb gelopen.
Het zww is?

1. ik
2. gelopen
3. heb
4. er is geen zww

Ik heb dat willen vertalen
Het hww is/ zijn?

1. heb
2. willen
3. heb willen
4. vertalen