2.4 Krijn, Trijn banden en bedden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

2.4: Krijn, Trijn, banden en bedden

Prehistorie in Nederland

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

Leerdoelen

1: Je kunt het huidige Nederlandse landschap verklaren met behulp van de ijstijd(en).

2: Je kunt met behulp van twee boerengemeenschappen uitleggen hoe de landbouw zich in Nederland ontwikkelde in de prehistorie.

3: Je kunt beschrijven hoe de boeren dachten over het leven na de dood.

Wat weet je nog van
de vorige les?

Gebruik de vier uitspraken (1-4). Selecteer telkens of het om continuïteit (C) of verandering (V) gaat. (er is per rij maar één optie mogelijk).

1. Boeren bleven jagen, ook al gingen ze voedsel verbouwen. 

2. Het klimaat werd warmer na de laatste ijstijd.

3. Mensen gingen op een vaste plaats wonen.

4. Mensen met meer bezit of macht kregen meer aanzien.

V

V

V

V

C

C

C

C

De wereld kent verschillende perioden (ijstijden) waarin het extreem koud is. Ijstijden worden afgewisseld met interglacialen, waarin het niet koud is. 

De laatste ijstijd eindigde zo'n 12000 jaar geleden. 

In de een-na-laatste ijstijd, zo'n 140.000 jaar geleden, schoof een ijslaag van ruim 150 meter dik vanuit Scandinavië zand en stenen voor zich uit en stopte halverwege Nederland. Zo zijn de heuvels in het midden van Nederland ontstaan. 

 Zet in chronologische volgorde:

1

2

3

4

5

6

Uitvinding van de landbouw

Ontstaan van de eerste steden

Einde van de laatste ijstijd

Einde van de prehistorie

Alle mensen zijn jagers en verzamelaars

Ontstaan van de eerste sociale verschillen

Een bekende Nederlandse Neanderthaler is Krijn. Zijn fossiel is gevonden vlakbij Zeeland. 

Uit onderzoek bleek dat hij zo'n 90.000 tot 40.000 jaar geleden leefde. 

Trijntje

Opdracht

Klokhuis 'Trijntje'

Bedenk tijdens het kijken:

3 hoofdzaken (de belangrijkste dingen) 

2 bijzaken (minder belangrijke dingen) 

Noem 3 hoofdzaken uit het filmpje en
2 bijzaken

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

Hongarije

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

Veel resten van de boerderijen uit de Steentijd hebben archeologen niet kunnen terugvinden. Toch zijn er aanwijzingen dát er huizen waren.

Hoe kun je dat in de afbeelding zien?

1. Je ziet nog duidelijk de muren die van aarde zijn gemaakt. De eerste woningen hadden zulke muren.
2. De rode stippen komen door de verf die in de Steentijd gebruikt is.
3. De donkere rondjes zijn de plekken waar eens de palen van de woning hebben gestaan.
4. De vloer is helemaal glad, net zoals wij dat tegenwoordig in ons huis hebben.

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

Neolithische bouwerken

Overblijfselen uit de nieuwe steentijd (neolithicum)

0

1: Je kunt het huidige Nederlandse landschap verklaren met behulp van de ijstijd(en).
2: Je kunt met behulp van twee boerengemeenschappen uitleggen hoe de landbouw zich in Nederland ontwikkelde in de prehistorie.
3: Je kunt beschrijven hoe de boeren dachten over het leven na de dood.

Geef in de poll hieronder aan in hoeverre jij de leerdoelen beheerst.

😒🙁😐🙂😃

Vroeger & Zo: het offer aan de goden